नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत होउ यान्छी अर्को महिना चीन फर्कने भएकी छन् । राजदूत होउ चार वर्षे कार्यकाल पूरा गरी अर्को महिना चीन फर्किने हुँदा उनले नेपालमा अन्तिम पटकको उच्चस्तरीय भेटघाटका लागि प्रधानमन्त्री, राष्ट्रपति, परराष्ट्रमन्त्री, सभामुख र प्रमुख राजनीतिक दलसँग समय समेत माग गरेकी छन् ।
दसैंका कारण पेट्रोलियम पदार्थको खपत बढेको छ । नेपाल आयल निगमका अनुसार हालका दिनमा औसत पेट्रोलको खपत दैनिक ३ हजार किलोलिटर पुगेको छ भने डिजेलको खपत ३ हजार ७ सय किलोलिटर हाराहारी पुगेको छ । गत बिहीबार देशभर ३ हजार १०४ किलोलिटर पेट्रोल तथा ३ हजार ७५८ किलोलिटर डिजेल खपत भएको निगमका प्रवक्ता विनितमणि उपाध्यायले जानकारी दिए ।
यस वर्षको दसैं हिलाम्मे हुन सक्ने भएको छ । सरदर मितिभन्दा ढिला गरी मनसुन बाहिरिने भएपछि मंगलबारदेखि शुक्रबारसम्म देशका विभिन्न स्थानमा वर्षा हुने जल तथा मौसम विज्ञान विभागले प्रक्षेपण गरेको छ । विभागका अनुसार अक्टोबर २ तारिख मनसुन बाहिरिने औसत समय हो ।
नेपालका लागि आगामी अमेरिकी राजदूतमा डिन थम्प्सन नियुक्त भएका छन् । उनले शुक्रबार वासिङ्टन डिसीमा शपथ ग्रहण गरे ।
समयको ऐना मात्रै होईन कथा, यसले काललाई जितेको हुन्छ । कथावाचकहरू कहिल्यै मर्दैनन् । ती त आफ्नै कथाभित्रबाट प्रत्येक समय कथावाचन गरिरहेकै हुन्छन् । उत्कृष्ट कथावाचकहरू हिजो थिए, आज छन् र भोलि पनि हुनेछन् ।
कथाबारे कथाकार : कथाको पात्र/चरित्रलाई कथाकै पात्र सम्झेर–बुझेर पढेको वेश । कथाका पात्रमा यथार्थ व्यक्ति खोज्न–खोतल्न थालियो भने पुगिने— विभ्रम, शंका र अराजकतामा हो । तर, यसो भनिरहँदा कथा कल्पित कुरो मात्र हो भन्ने मेरो आशय कदापि होइन । कल्पित कुरो भए पनि कथा वास्तविकताको धरातल टेकेरै उभिएको हुन्छ । मैले पहिले पनि पटक–पटक भनेको छु र फेरि पनि भन्दै छु— कथा अवास्तविक वास्तविकता हो;— अवास्तविक वास्तविकता मान्छेको, समाजको साथै मान्छे र समाजको सामुहिक अन्तरमनको पनि । –
कथाबारे कथाकार : कथा मेरा लागि मनको उकुसमुकुस पोख्ने माध्यम हो । त्यसमा सपना–विपना सबै पर्छन् । सिद्धान्तलाई सिरानी बनाएर म कथा लेख्दिनँ । समयको कुरूप अनुहार मेरो सामुन्ने उपस्थित हुन्छ । त्यो कुरूप अनुहारलाई च्याप्प समाएर पस्किन मन लाग्छ । कुन विषयले पाठक रत्तिन्छन्, त्यतातिर कहिल्यै ध्यान गएन । सुरुसुरुमा आफैंले लेखेको ‘भोको पेट’ र ‘भोका आँखा’ बाट मेरा पाइला अघि सरेनन् । त्यो भने अहिले पनि मलाई अनौठो लागिरहेको छ । परिस्थिति नबदलिएर म बदलिन नसकेको हो कि ? क्षमतामा ह्रास आएर हो ? भाषा धारिलो बनाउने प्रयत्न भने जारी छ । पाठकले त्यसलाई भुत्ते देख्लान्, त्यो अर्कै कुरा हो । किन हो कुन्नि कथा एउटा ठूलो फाँट हो, उर्वर जमिन हो । र, मनचिन्ते संसार हो । यस्तो मलाई लागिरहन्छ । राम्रो चीज आफूले छान्न सक्नुपर्यो । छान्ने प्रयत्न जारी छ, हेरौं । भविष्य पर्खेर बसेको छु । ७० वर्षे कायामा पनि भविष्य पर्खनु भनेको अनौठो होइन र ?
कथाबारे कथाकार आख्यानको जग कथा हो । कथाले पाठकको मनमा बेग्लै संसार ठड्याइदिन्छ, जसमा लेखकले शब्दको बान्की मिलाएर सीमाहीन कल्पनाको राजमार्ग कोरिदिन्छ । म कथा लेख्छु— किनकि मलाई त्यस्ता बाटा कोर्न मन पर्छ । म कथा पढ्छु— किनकि मलाई त्यस्ता बाटामा हिँड्न मन पर्छ । अरूले कोरेको बाटो हिँड्नुमा जति आनन्द छ, आफूले कोरेको बाटामा अरूलाई हिँडाउँदा त्योभन्दा बढी सन्तोष हुन्छ । कथामा लेखकीय स्वतन्त्रता हुन्छ, पात्रहरू स्वतन्त्र हुन्छन् । लेखकले चाहेर पनि पात्रलाई निश्चित घेरामा बाँधेर राख्न सक्दैन । सिर्जनाको कापबाट ती पात्रले आफैं बाटो बनाउँदै र भत्काउँदै जान्छन् । मलाई यसकारण कथा मन पर्छ— म पात्र र घटनाको माध्यम भएर उनीहरूकै संसारमा विचरण गर्न पाउँछु ।
कथाबारे कथाकार : कथा मेरा लागि पाठकको अदालतमा दर्ता गरेको फिरादपत्र या जाहेरी दरखास्त हो । म चाहन्छु, यो फिरादपत्र या जाहेरी दरखास्त पढेर पाठकहरू सर्जमिनका लागि घटनास्थलमा आऊन् र समाजमा व्याप्त बेथितिविरुद्धको मुचुल्कामा मसँगै हस्ताक्षर गरून् । म समयसितको झगडामा पाठकलाई आफूसँगै सामेल गराउनकै लागि कथा लेखिरहेको छु ।
सातायता व्यापारिक केन्द्रमा रौनक छाएको छ । बिहानको समय होस् या साँझ, हरेक पसलमा सर्वसाधारणको भीड बाक्लो छ । व्यापारिक केन्द्र न्युरोड, असन, मखनलगायत क्षेत्रमा हिँड्न पनि मुस्किल छ । तर चाडबाड (मुख्यत: दसैं) का लागि चाहिने सामान भने बजारमा पर्याप्त छैनन् । जसले सर्वसाधारणसँगै व्यापारी पनि खुसी छैनन् ।
नेपाली क्रिकेट टिमका पूर्व कप्तान सन्दीप लामिछानेले आफू असोज २० गते नेपाल फर्किने बताएका छन् । शनिबार बिहान फेसबुकमा स्ट्याटस लेख्दै लामिछानेले आफूविरुद्ध लगाइएको गलत आरोपको कानुनी सामना गर्न अक्टोबर ६ मा नेपाल फर्किने बताएका हुन् ।
कथाबारे कथाकार : अनेकन पात्र भएर जिन्दगी जिउन कथा लेख्छु, चाहे त्यो एक सुकोमल बालक होस् या कुख्यात डाँकू । चाहे सामान्य आइमाइ हुन्, या वीरंगना । र, गुजारा चलाउने देहव्यापारी होस् या यौनको लतले बिग्रिएकी आइमाई अनि चाहे ती पशुपंक्षी हुन् या प्रकृति । मेरा कथा यही समाज चल्ने क्रममा एकअर्कासँग ठोक्किएर बलेका झिल्का हुन् ।
कथाबारे कथाकार : आख्यान लेख्ने साहित्यकारको परख छोटा कथा लेखनमा हुने गर्छ । किनकि एउटा सुन्दर उपन्यास फूलको सिंगो बोट हो भने छोटो कथा त्यो बोटमा फुल्ने फूलको अत्तरको एक बुँद । फुललाई आफ्नो सम्पूर्ण अस्तित्वसहित अत्तरको एक बुँदमा परिणत हुन जटिल प्रक्रियाबाट गुज्रिनुपर्छ । त्यसैले त अत्तरको एक सर्को बास्नामा बोटको जरादेखि टुप्पाको मुनासम्म कल्पना गर्न सकिन्छ । भन्न खोजेको छोटो कथाको आत्मामा उपन्यास बसेको हुन्छ । त्यसद्वारा एउटा सिंगो समय खडा गर्न सकिन्छ । गाह्रो त सिंगो समयको संसारलाई छोटो कथाको क्याप्सुलमा देखाउन छ । त्यसैले कथा लेख्ने प्रक्रिया सजिलो झैं प्रतीत भए पनि चुनौतीपूर्ण सृजनशीलता हो ।
कथाबारे कथाकार : म बारम्बार आफ्नो दिमागको ‘प्लटिङ’ गरिबस्छु । मलाई लाग्छ, प्लटिङ गरिएको दिमाग सिर्जनशील एवं कल्पनाशील हुन्छ, जहाँ आख्यानको वैध/अवैध जन्म हुन्छ ।
कथाबारे कथाकार : म कथालाई अभिव्यक्तिको सरल, सुन्दर, सुरुचिपूर्ण, सुललित, संवेगात्मक र स्वाभाविक माध्यम मान्छु । साहित्यका अन्य विधाभन्दा आख्यान त्यो विधा हो, जुन मान्छेको मस्तिष्कभन्दा हृदयसँग नजिक हुन्छ । मैले लेखनको सुरुवाती अवस्थामा कविता लेखेँ, तर जीवनको प्रारम्भिक चरणमा कथा सुनेँ । बाआमा र हजुरआमाले कथेका कथा सुन्दै म हुर्कें । मेरो बाल मस्तिष्कमा कल्पनाशीलता जगाउने काम कथाले नै गरेको हो । कथाले नै मेरो मनमा सृजनाको मुना टुसाएको हो । कविता र गीतको प्रस्फुटन काव्यात्मक होला, तर त्यसले भन्न खोजेको पनि ‘कथा’ नै हो । सृजनाको पहिलो झिल्को कथाका रूपमा नै मानव मस्तिष्कमा उदय हुन्छ र त्यसपछि साहित्यका भिन्न स्वरूपमा परिणत हुन्छ । कथा प्रस्तुतिको विषय, शिल्प र शैली जस्तोसुकै भए पनि मानवीय संवेदनालाई स्पर्श गर्न सक्ने कथा नै सफल कथा हो भन्ने म ठान्छु ।
