नेपाल चलचित्र निर्देशक समाजले कानुन, न्याय तथा संसदीय व्यवस्था मन्त्रालय र संयुक्त राष्ट्र संघ विकास कार्यक्रम (यूएनडीपी) सँग मिलेर जातीय विभेदविरुद्ध लघु फिल्म प्रतियोगिताको घोषणा गरेको छ ।
बौद्धस्थित एउटा कोठा, जहाँ छ छापा चित्रकलाको स्टुडियो । लिपि र चित्र छाप्न तयारी अवस्थामा रहेका मेसिन तथा रङसँगै काठ, फलाम, ढुंगाका ब्लकहरूमा खेल्दै काम गरिहेका छन् काभ्रे तिमाल मेचेका कविराज लामा । आजभोलि उनको दिनचर्यामा केही फेरबदल छ । कला यात्रा मात्र होइन पुर्खाले जगाएको प्रिन्ट कलाको मूल स्रोतलाई जगेर्ना गर्ने अभिभारा काँधमा आइपरेको छ । पुर्खाले प्रयोग गर्ने शताब्दी पुराना काठका ब्लकहरू साथमा छन् । जुन ब्लकहरूले लामाको आठौंदेखि नवौं पुस्तासम्मको इतिहास बोल्छ ।
वरिपरि रूख, रूखसँगै आफ्नै लयमा उडिरहेका चराचुरुङ्गी, रूखैको आडैमा मन्दिर, झकिझकाउ कलश र झिझिया नृत्यमा मग्न मैथिल समुदायका महिलाहरू । मौलिक पहिरनमा सजिएका महिलाहरू टाउकोमा स–साना प्वाल भएका घैंटाहरूलाई बोकेर आफ्नै लयमा छन् । मैथिल समाजको परम्परागत लोकनृत्य ‘झिझिया’ को दृश्य हो यो । सिरहा, सप्तरी, धनुषा, महोत्तरी, बारा, पर्सालगायतका जिल्लामा मैथिल समाजमा ‘झिझिया’ नृत्यको धार्मिक, सांस्कृतिक तथा सामाजिक महत्त्व रहिआएको छ ।
नेपाल तामाङ कलाकार संघले यही मंसिर २४ र २५ गते तामाङ मौलिक सेलो संगीत महोत्सव गर्ने भएको छ । महोत्सव बौद्धस्थित होटल हायातको खुल्ला मैदानमा हुने कलाकार संघले बिहीबार काठमाडौंमा पत्रकार सम्मेलन गरेर जानकारी दिएको हो ।
नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले सिंगो नेपाललाई तस्बिरमा हेर्न सकिने सामग्रीका रूपमा ‘तस्बिरमा नेपाल’ नामक पुस्तक बजारमा ल्याएको छ । नेपालको सुदूरपूर्वदेखि सुदूरपश्चिमसम्मका हिमाल, पहाड, तराई र उपत्यका सबै क्षेत्रका महत्वपूर्ण तस्बिरहरूलाई एउटै कृतिमा समेटेर प्रकाशन गरेको हो ।
उचाइ, पात, हाँगाबिँगा, काठ, पानीको स्रोतको संरक्षण, भूक्षय नियन्त्रण र अक्सिजन आदि रूखसँग जोडिएर आउँछन् । मानिसका लागि आदिमकालदेखि नभई नहुनेमध्येको रूखबारे कति किंवदन्तीहरू होलान् । रूखसँग जोडिएका कथा खोतल्न क्रियसन नेपालले ‘ट्री अफ द इयर नेपाल’ अन्तर्गत कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको छ ।
नक्सालस्थित नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानमा बन्दै गरेको राष्ट्रिय विभूति अरनिकोको पूर्णकदको सालिकको काम रोकिएको छ । यही आर्थिक वर्षमा प्रतिष्ठानले अनुमानित ५० लाख रुपैयाँको लागतमा १७ फिट उचाइको अरनिकोको मूर्ति स्थापना गर्ने योजना बनाएको थियो ।
नेपाली माटोमा फुलेको फूल आँधीले उडायोलछार्दै हाँगा, चुँडेर फूल मुग्लान पुर्यायो ।आमाको स्वरको यो गीत रविन गुरुङका लागि जीवनभरलाई अब सम्झना बनेको छ । आमा लक्ष्मी गुरुङलाई सम्झँदा उनी यही गीत सुन्छन् । आमा रक्तिम अभियानमा थिइन् । उनी अध्ययनका लागि बेलायतमा थिए । आमा गम्भीर बिरामी परेपछि एक महिनाअघि घर आएका हुन् । अब आमाको सम्झना उनले गाएका गीत छन् ।
डाँडाको बजार । सल्लाघारी । नागबेली घुम्ती हुँदै उकालो–ओरालो बाटो । बेलाबेला कुहिरोले हिले र भेडेटारमा फन्को मार्छ । पूर्वको पुरानो मुकाम धनकुटामा एक हूल कलाकर्मी भेला भए ।
उपत्यकामा नेवार समुदायले प्रत्येक वर्ष घटस्थापनादेखि पञ्चमीसम्म पचली भैरव जात्रा मनाउने गर्छ । टेकुस्थित पचली भैरव उपत्यकाको प्रमुख आकर्षक सम्पदास्थलका रूपमा पनि चिनिन्छ । त्यतिमात्र होइन प्रत्येक १२ वर्षमा काष्ठमण्डप अगाडि पचली भैरवको खड्गजात्रासमेत हुँदै आएको छ । नेवार समुदायले निकै ठूलो पर्वका रूपमा मनाउँदै आएको यही पचली भैरव जात्राभित्र लुकेको पचलीको प्रेमकथालाई रंगमञ्चमा उतारिएको छ ।
