१०.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: ४२०
विचार

Opinion

पारालम्पिक्समा पलेशा 

तेक्वान्दोकी पलेशा गोवर्धनले यसै वर्ष पेरिसमा हुने पारालम्पिक्समा छनोट भएर नेपाली खेलकुदका लागि नयाँ उत्साह सञ्चार गरेकी छन् । नेपाली खेलाडी प्रायः ‘वाइल्ड कार्ड’ मार्फत ओलम्पिक्समा सहभागिता हुँदै आएकामा पलेशाले एसियाली पारालम्पिक्स छनोट प्रतियोगितामा स्वर्ण पदक जित्दै पेरिस यात्रा सुनिश्चित गरेकी हुन् ।

पारालम्पिक्समा पलेशा 
चैत्र ५, २०८०

विकास वित्तका भड्खालामा ‘विन्डो–ड्रेसिङ’

राजधानी आएर न्यायको माग गर्दै सडक प्रदर्शनमा उत्रिएका मिटरब्याजपीडित, सहकारीपीडित र लघुवित्त पीडितसँग सरकारले अनेक बुँदे सहमति गरिरहेको छ । उनीहरूका समस्यामाथि छानबिन एवम् समस्या (पनि) समाधान गर्न धेरैवटा आयोग, समिति र अध्ययन/नियमन टोली गठन भएका समाचार एकपछि अर्को आइरहेका छन् ।

विकास वित्तका भड्खालामा ‘विन्डो–ड्रेसिङ’

पर्यावरण कसको मुद्दा ?

नाकै थुन्नुपर्ने गरी धूवाँको कालो मुस्लो उडाउने अनि कानै टट्टाउने गरी आवाज निकाल्ने विक्रम टेम्पो सम्झनुहुन्छ ? नब्बेको दशकमा काठमाडौं र ललितपुरका सडकमा दौडिने ती तीनपांग्रेले धेरैलाई उपत्यकामा पारवहन सजिलो बनाइदिएका थिए । मिनी र साझा बसमा कोचाकोच यात्रा गर्न बाध्य सर्वसाधारणका लागि नीलो रङका विक्रम टेम्पो सस्तो र सुलभ विकल्प थिए ।

पर्यावरण कसको मुद्दा ?

वनमा समुदायको अपनत्व

वन संरक्षण गर्नु हरियाली, सुन्दरता र वातावरण जोगाउनका लागि मात्र होइन । हुर्केका रूख काटेर काठ/दाउराबाट आम्दानी लिने र नयाँ रूख हुर्काउने पद्धति विकास गर्नु पनि हो । तर नेपालमा वनलाई बहुउपयोगमा लगाउन र रूखबाट पर्याप्त आम्दानी लिन सकिएको छैन ।

वनमा समुदायको अपनत्व

वित्तीय अराजकता फैलन नदेऊ

केही समययता बैंक तथा वित्तीय संस्थाविरुद्ध अराजक गतिविधि बढ्दो छ । विभिन्न समूहले बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट लिएको ऋण मिनाहासम्मको माग राख्दै आएका छन् । त्यस्तो समूहमा वाणिज्य बैंकदेखि, लघुवित्त र सहकारी संस्थासम्मका ऋणी छन् । बैंकबाट अर्बौं ऋण लिएर व्यवसाय गर्ने अनि ऋण तिर्न अप्ठेरो हुन थालेपछि आन्दोलनको नेतृत्व गर्नेहरू पनि देखिएका छन् । मेडिकल व्यवसायी दुर्गा प्रसाईंले २० लाख रुपैयाँसम्म ऋण मिनाहाको मागसहित ऋणीहरू भेला गरेर ठाउँ–ठाउँमा प्रदर्शन गरे ।

वित्तीय अराजकता फैलन नदेऊ
चैत्र ४, २०८०

कर्णालीको संघीयतामा कुपोषण

अहिले कर्णालीमा खाद्यान्नको हाहाकार छ । खाद्यान्न भनेको चामल मात्रै हो कि कर्णालीमै उत्पादन हुने काग्नो, चिनो, कोदो पनि ? जतिबेला चामल सकिन्छ, त्यतिबेला खाद्यान्नको हाहाकार भनिन्छ । कर्णालीलाई यो भाष्यले गाँजेको लगभग पचास वर्ष भयो ।

कर्णालीको संघीयतामा कुपोषण

सुन तस्करी सञ्जालको जन्जाल

अनुसन्धानमा संलग्न प्रहरी अधिकारीमाथि नै प्रश्न उठाउँदै जाँचबुझ आयोगले कारबाही सिफारिस गरेपछि सुन तस्करी प्रकरण थप पेचिलो बनेको छ । स्कुटरको ‘ब्रेक सु’ मा लुकाएर ल्याइएको ६१ किलो र विद्युतीय चुरोट (भेप) मा ल्याइएको नौ किलो सुन अनुसन्धानका क्रममा प्रहरीले केही व्यक्तिलाई उन्मुक्ति दिएको आयोगको निष्कर्ष छ ।

सुन तस्करी सञ्जालको जन्जाल
चैत्र २, २०८०

भूराजनीतिक सम्बन्धको विस्तारित आयाम

हाम्रो विदेश नीतिअनुसार सबैभन्दा बढी डिल गर्नुपर्ने देश भारत नै हो । हाम्रो अन्तर्राष्ट्रिय सीमाको ७५ प्रतिशतभन्दा बढी हिस्सा भारतले ओगटेकाले नेपाल मामिलामा भारत प्रभावशाली छ । नेपालका हरेक राजनीतिक आन्दोलन वा क्रान्तिमा भारतको संलग्नता रहेको भनिन्छ । त्यो संलग्नता अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको भाषामा ‘जिरो सम गेम’ (एक पक्षले जित्ने र अर्को पक्षले हार्ने) वा ‘विन–विन’ (दुवै पक्षले जित्ने) भन्ने प्रश्न जटिल छ । स्वाभाविक रूपमा शक्तिराष्ट्रसँग नतिजा आफ्नो पक्षमा पार्ने क्षमता बढी हुन्छ, त्यसो भन्दैमा साना राष्ट्रले गर्नै नसक्ने होइन । 

भूराजनीतिक सम्बन्धको विस्तारित आयाम

रास्वपालाई केही प्रश्न

तपाईं मात्र स्याबासी चाहनुहुन्छ भने राजनीतिमा नआउनुहोस् । कुनै व्यवसाय गर्नुहोस् । अन्यथा, राजनीतिमै हुनुहुन्छ भने आलोचना र प्रश्न सुन्न तयार रहनुहोस् । राजनीतिमा आलोचना र प्रश्न स्वाभाविक मात्र होइन, अनिवार्य हुन्छ । किनभने, कुनै पनि राजनीतिक दल दलका सदस्यको मात्र सरोकारको विषय होइन । कुनै नेता त्यो दलको मात्र नेता हुँदैन । ती यसकारण सार्वजनिक हुन्छन् कि उनीहरूले गर्ने निर्णयले सार्वजनिक जीवनमा प्रभाव पारिरहेका हुन्छन् ।

रास्वपालाई केही प्रश्न

पूर्व-पश्चिमको सवालमा कहाँ चुक्यौं ?

नेकपा (माओवादी केन्द्र) आज क्रसरोडमा उभिएको छ । पार्टीले नयाँ गन्तव्यमा छिटो पुग्न मार्ग पनि नयाँ चयन गर्नुपर्छ । यसका लागि विशेष महाधिवेशन गर्ने भनेका छौं । हामीले विशेष महाधिवेशन पर्खेर बसे पनि जनता र देशले पर्खेर बस्ने वातावरण छैन । वस्तुस्थिति तरल छ, शक्ति सन्तुलन कुनै पनि बेला यताउता हुन सक्छ । मुख्य कुरा कमीकमजोरी सच्याएर पार्टी र सरकारका कामलाई नयाँ शिराबाट अगाडि बढाउन सक्छौं कि सक्दैनौं भन्ने हो । 

पूर्व-पश्चिमको सवालमा कहाँ चुक्यौं ?

शिशु कक्षाका सिकाइ तरिका

बालविकास कक्षाका आशिष साहलाई ससाना बेल्ना र चौकीमा रोटी बेल्न मन पर्छ । सोही कक्षाकी माही मुखियालाई प्लास्टिकका ससाना सिसी र बोतलमा सुजी भर्न मन पर्छ । यसरी रोटी बेल्ने र सुजी भर्ने क्रियाकलाप गर्न थालेपछि उनीहरूले समय बितेको पत्तै पाउँदैनन् ।

शिशु कक्षाका सिकाइ तरिका

नागढुंगा सुरुङमार्गमा उल्झनको जिम्मेवार को ?

नागढुंगा हुँदै काठमाडौं उपत्यका भित्रिने र बाहिरिने सवारीसाधनको आवागमन सहज बनाउन वैकल्पिक मार्ग निर्माण सुरु भएको ५१ महिना बितेको छ । सुरुवाती सम्झौताअनुसार यो नागढुंगा–सिस्नेखोला सुरुङमार्ग ४२ महिनामा अर्थात् गएको वैशाखमै सकिनुपर्थ्यो । लक्ष्यअनुसार काम नभएपछि थपिएको एक वर्षको म्याद पनि घर्किन लागेको छ ।

नागढुंगा सुरुङमार्गमा उल्झनको जिम्मेवार को ?