पछिल्लो समय ‘चाडबाडमा महिलाका व्यस्तता’ बारे बहस चल्ने गरेको छ । केहीले यसबारे कलम पनि चलाउने गरेका छन्, जसमा महिलाहरू चाडबाडमा घरभित्रकै काममा घोटिनुपरेको र चाडबाडको आनन्द र रमाइलोचाहिँ पुरुषहरूको भागमा परेका गुनासाहरू प्रशस्तै हुन्छन् ।
हाम्रोजस्तो लोकतन्त्रमा शासनपद्धति देशैपिच्छे पृथक् प्रकारको हुन्छ । हामी नेपालमा संसदीय व्यवस्थाअन्तर्गत शासित छौं, जहाँ दलको महत्त्व सर्वाधिक रहेको छ । दलको अध्यक्ष नै प्रधानमन्त्री हुने व्यवस्था छ । सत्ताको क्रान्तिकारी परिवर्तन भएको छ, तर शक्तिको रूपान्तरण हुन सकेको छैन ।
बिहारमा निर्वाचनपश्चात् नीतीशकुमारको नेतृत्वमा बनेको सरकारका शिक्षामन्त्री मेवालाल चौधरीले नियुक्तिको केही दिनमै राजीनामा दिनुपर्यो । उनीमाथि विगतमा बिहार कृषि विश्वविद्यालयको उपकुलपति छँदा प्राध्यापकहरूको नियुक्तिमा अनियमितता गरेको आरोप छ ।
मुलुकमा झन्डै तीन वर्षदेखि स्थिर र बलियो जननिर्वाचित सरकार छ । र, सुशासनका सवालमा सरकारको नारा छ– भ्रष्टाचारमा शून्य सहनशीलता । तर, सरकारी नारा र काम गर्ने पाराबीच आनका तान फरक छ । यो आम अनुभूतिलाई भ्रष्टाचारविरुद्ध काम गर्ने एक अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनलको एउटा अध्ययनले पुष्टि गरिदिएको छ ।
नेपालमा राणा शासनको अन्त्य र प्रजातन्त्रको उदयसँगै नेपाल–भारत सम्बन्ध समानता र स्वाधीनताको लोकतान्त्रिक मान्यतामा परिवर्तित हुनुपर्नेमा केही गलत मान्यता र अभ्यासको सुरुआत भयो । स्वतन्त्रता र स्वाधीनताका लागि भएको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको मर्मविपरीत नेपालको शासन–प्रशासनमा भारतीय हस्तक्षेप भित्रियो ।
अमेरिका–चीन व्यापार युद्धजनित कर व्यवहार, ब्रेक्जिटसम्बन्धी अनिश्चितता र विश्वमा बढ्दो भूराजनीतिक तनावका कारण सुस्ताएर बिस्तारै तङ्ग्रिन थालेको विश्व आर्थिक वृद्धि र विश्व व्यापारले कोरोना भाइरसका कारण ठूलै चुनौतीको सामना गर्नुपरिरहेको छ । विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक संस्था र बैंकहरूले विश्वको आर्थिक वृद्धिदरको लक्ष्यलाई घटाएर पूर्वानुमान गर्न थालेका छन् ।
तपाईं ईश्वर भएको भए शून्यबाट ब्रह्माण्डको रचना कसरी गर्नुहुन्थ्यो ? दर्शनशास्त्र लामो निद्रामा रहेका बेला यो प्रश्नमा केही दशकदेखि भौतिकशास्त्रीहरू माथापच्ची गरिरहेका छन् । यो प्रश्नको जवाफ खोज्न सर्वप्रथम एउटा स्पेस (दिक् वा स्थान) को परिकल्पना गर्नुपर्छ ।
गत वैशाख २६ गते सुरु भएको संसद्को वर्षे अधिवेशनलाई सत्तारूढ दलको अन्तरकलहका कारण दुई महिना पनि चल्न दिइएन । प्रधानमन्त्री तथा नेकपा अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको कार्यशैलीलगायतका विषयलाई लिएर पार्टीभित्र गम्भीर प्रश्नहरू उठाउँदै राजीनामा के मागिएको थियो, असार १८ गते नै हठात् संसद् अधिवेशन अन्त्य गरियो ।
सम्बद्ध विशेषज्ञ चिकित्सकहरू भन्छन्– नेपालमा प्रत्येक वर्ष प्रत्यारोपण गर्नैपर्ने गरी मृगौलामा समस्या भएका तीन हजारजति र कलेजो बेकामे भएका एक हजारजति बिरामी थपिन्छन् । मृगौला र कलेजोबाहेक प्यांक्रियाज, मुटु, फोक्सो, बोनम्यारो आदिको सफल प्रत्यारोपणद्वारा व्यक्तिलाई अकाल मृत्युबाट जोगाउन सकिन्छ । गम्भीर प्रकारको बहिरोपनलाई पनि कक्लियाको प्रत्यारोपणद्वारा उपचार गर्न सकिन्छ ।
नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का अध्यक्ष एवं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली राजनीतिक चातुर्यमा सम्भवतः समकालीन नेतामध्ये सबैभन्दा माथि छन् । तर, उनको त्यो चातुर्य आत्मकेन्द्रित/सत्ताकेन्द्रित देखिन्छ, मुलुककेन्द्रित देखिँदैन ।
यस वर्ष पनि रासायनिक मल, खास गरी युरिया मलको अभावले किसानहरू अतालिए । कोभिड–१९ को कारण देखाउँदै मल ल्याउने ठेकेदारहरू पन्छिए भने, यसको व्यवस्थापन गर्ने जिम्मा लिएको निकाय पनि तिनैलाई कारबाहीको सिफारिस गरेर उम्कियो ।
मुलुकमा एकपछि अर्को गरी बलात्कारका डरलाग्दा घटना सार्वजनिक हुन थालेपछि मन्त्रिपरिषद्ले यस्ता अपराधका मामिलालाई कानुनी प्रक्रियामा जान नदिई मिलापत्र गराउने व्यक्तिमाथि समेत कैद र जरिवाना हुने गरी अध्यादेश पारित गर्नु आफैंमा सकारात्मक कदम हो ।
दस वर्षअघि अघिल्लो पुस्ताका नाम चलेका वामपन्थी लेखकले एक भेटमा पंक्तिकारलाई भनेका थिए, ‘अर्थोक जेसुकै हुनू तर नारीवादी नहुनुहोला ।’ यस्तै सुझाव अरू केही थान (पुरुष) लेखकले पनि दिएका हुन् । अहिले पनि दिन्छन् । नारीवादी नहुनू है भन्नेमा प्रगतिशील तप्काका लेखक उत्ति छन्, प्रजातान्त्रिक तप्काका उत्ति ।
यो मौसममा सत्ता सरकार पुनर्गठन, संवैधानिक आयोगहरूमा पदपूर्ति, राजदूत नियुक्ति लगायतले सलबलाएको छ । प्रायः ठूला दलहरूका बैठक, भेला र सम्मेलनले तथा महाधिवेशनको चर्चाले पनि रापताप बढाइरहेको छ । मन्त्रीलगायत संवैधानिक अंगहरूको रंगमञ्चमा प्रहसन गर्न धेरैलाई मंसिरको मुसालाई भन्दा चटारो भएको छ ।
