कोरोनाको विश्लेषण गर्दा युरोप तथा अमेरिकामा कोरोनाको उतारचडावले निरन्तरता पाइरहेको देखिन्छ । यो विश्वकै वैज्ञानिकहरुका लागि चाखलाग्दो, अनुमानविपरीत तर चिन्ताको विषय हो । नेपालमा झन्डै दुई दशक निरन्तर संक्रामक रोगहरुलाई नजिकबाट नियालिराख्दा हाल कोरोनाले देखाइरहेका गुणहरु भने अन्यभन्दा निकै फरक छन् ।
कानै खाने आवाजका साथ स्कूलको चउरमा अकस्मात् हेलिकप्टर अवतरित भयो । विद्यार्थीहरू कक्षा छोडेर बाहिर निस्के, र हेलिकप्टरबाट निस्क्यो— प्रदेशको एउटा मन्त्री । उसका पछाडि तीन जना थिए— पीए, अंगरक्षक र पत्रकार ।
कुनैपनि जीव र वनस्पतिको वैज्ञानिक नाम संसारभर एउटै हुन्छ । तर आम समुदायले भने भिन्नभिन्न नामले चिन्न सक्छन् । आम रुपमा चिनिने नाम चाही ‘कमन नेम’ हो भने ठाउँ वा समुदाय विशेषले दिएको नाम चाही स्थानीय नाम(लोकल नेम) हो ।
रात्माटेको जंगलमा डढेलो लागेको खबर पाएपछि डिभिजन वन कार्यालयको हाकिम रामअगन यादवले तल्लो ओठबाट फुत्कन लागेको छड्के मुस्कान नियन्त्रण गर्यो र हुताशन आङदम्बेलाई फोन लगायो । उताबाट ‘हलो’ भन्न नपाउँदै रामअगन बोल्यो, ‘अध्यक्षज्यू, डढेलो लाग्यो भन्ने सुन्छु नि । यसपालि कति ढीलो हो ?’
सन् २००२ को मे महिनामा राजा ज्ञानेन्द्रले संसद् विघटन र माओवादी विद्रोह दबाउनका लागि संकटकाल लगाउनुभन्दा केही दिन पहिले नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत वु चोङयोङले अमेरिकी राजदूत माइकल मालिनोव्स्कीलाई भेटेका थिए ।
कोरोनाको उत्पात अलिक मत्थर भएको मौका छोपेर गुजरात घुम्न गएको थिएँ । पोरबन्दर शहरका सडक चहार्दै थिएँ, अकस्मात् पानी दर्कन थाल्यो । हतारहतार एउटा दोकानमा ओत लागें । ‘सेकेन्डह्यान्ड’ पुस्तक बेच्ने पुरानो दोकान रहेछ, पछिल्लो भागमा थोत्रा पुस्तक र ढुसी परेका फाइलहरूको डंगुर थुपारिएको ।
झन्डै पाँच महिना अगाडि पहिलो पटक मैले 'पोष्ट एक्युट कोभिड-१९' अर्थात् 'लङ कोभिड' को बिरामी भेटेको थिएँ र त्यसपछि कोरोना उपचार पश्चात वा पीसीआर निगेटिभ भएपछि पनि केहीमा 'लङ कोभिड' को समस्या देखिँदै र थपिँदै आइरहेको छ । नेपालमा 'लङ कोभिड' भएकाहरुको यकिन तथ्यांक आउन केहि समय अझै कुर्नुपर्ने हुन्छ । 'लङ कोभिड' सम्बन्धी अनुभव समेटेर नेपालमा पहिलो पटक पाँच महिना अगाडि जानकारी/खोजमुलक लेख पनि प्रकाशित गरेको थिएँ ।
आफ्नै साथी र कार्यकर्ताले समेत छोड्दै गएपछि एक्लिएको कमरेड क्रान्तिकारी ऐनामा आफ्नो अनुहार देख्ता आफैं आत्तिन थाल्यो र एक अपराहृन उसले घोषणा गर्यो, ‘देशलाई अर्को क्रान्ति चाहिएको छ । म दुई–चार वर्षका लागि शहर छोडेर गाउँ पस्छु र दोस्रो क्रान्ति सम्पन्न गर्छु ।’
काठमाडौंको सडकमा कैयौँ दिनदेखि मिश्रित अनुहारका एक हुल आक्रोशित मानिसहरू एकै स्वरमा चिच्याइरहेका छन् । यो हुलमा लेखक छन्, पत्रकार छन्, कवि छन् । दलित, जनजाति, मधेसी, महिला, मुस्लिम छन् । तन्नेरी, मजदुर, विद्यार्थी, अभियन्ता छन् । यी मानिसका अनुहारहरूलाई एकै ठाउँमा जोडेर हेर्दा झण्डै सिंगो देशको सजीव मानचित्र जस्तो देखिन आउँछ ।
भाषाका अप्रिय र भ्रामक प्रयोग आज मानिसका निम्ति ठूला समस्या भएका छन् । यो समस्या वैश्विक भए पनि म यस छोटो लेखमा नेपालमा भाषाका अप्रिय, अभद्र, अवाञ्छित र अनर्गल प्रयोगले अहिले हामी नेपालका मानिस घायल भएका छौं भन्ने विषयमाथि चर्चा गर्न चाहन्छु ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले फागुन ८ मा विराटनगर पुगेर सप्तकोसीस्थित खुवालुङलाई ‘क्रेन लगाएर फुटाउने’ अभिव्यक्ति दिए । उनले भनेका थिए, ‘त्यहाँ बाधा भएको एउटा ढुंगो, त्यसलाई क्रेन लगाएर फुटाउँदै छौं र नदीको बाटो क्लियर गर्दै छौं स्टिमरका लागि ।’
