बिहान सपरिवार चिया खाइरहेको वेला मन्त्रीको मोबाइल बज्यो । त्यसमा पिलिक्क चम्केको नाम देख्नासाथ मन्त्रीपुत्र प्रफुल्लित भयो, ‘ड्याडी, अंकलको फोन !’ मुखमा हाल्न लागेको पाउरोटी बीचैमा रोकेर मन्त्रीले फोन उठायो । उताबाट एउटा बिचौलिया भन्दैथियो, ‘बर्बाद हुन लाग्यो हजूर !’
नानीदेखि लागेको बानी नमरुञ्जेल रहन्छ, भनिन्छ । कोहि व्यक्तिले निश्चित परिस्थितिमा के कसरी बुझ्छ, सोच्छ, लिन्छ, प्रतिक्रिया दिन्छ, महसुस गर्छ, त्यो लगभग निश्चित हुन्छ । हर व्यक्तिका यस्ता खास रुझान, पहुँच वा स्वभाव उसको व्यक्तित्वका अंश हुन् ।
बाटोमा हिँड्दा, सार्वजनिक यातायातमा, तरकारी/फलफुल थोक बिक्री हुने ठाउँमा वा बाटोमा याद गरौं, दुई परिचितबीच कुरा गर्दा हेरौं, यी सबैमा लगभग शतप्रतिशतले मास्क राम्रोसँग प्रयोग गरेको देखिँदैन । अरु त अरु अस्पतालहरुमा दुई तीन घण्टाको लामपछि टिकट लिने बेला नाक मुख छोपिरहेको मास्क पनि चिउँडोमुनि झारेर ठूलो स्वरमा बोल्ने गरेको पाइन्छ ।
झन्डै ७० वर्षअगाडिको समय । चन्द्रमाया शाक्य कान्छो छोरालाई डोर्याउँदै भिक्षु बुद्धघोष महास्थविरसमक्ष पुगिन् । अनि ११ वर्षे छोराको हात बुद्धघोषको हातमा थमाउँदै अनुनय गरिन्– यसलाई भिक्षु बनाइदिनु पर्यो ।
लामो यात्राले लखतरान परेको रामजीवन माइक्रोबसबाट ओर्लनासाथ सीधै मामाघरतिर लम्कियो । कोरोनाको जगजगीबीच सप्तरीबाट काठमाडौं आउन त्यति सजिलो थिएन । तर लकडाउनका कारण चार महीनादेखि अड्किएको जग्गा–मुद्दाको चिन्ताले उसलाई घरमा बस्न दिएन । कथंकदाचित् त्यो मुद्दा बिग्रिएमा उसको घरबास उठ्ने थियो ।
नेपालको संविधानले राज्यशक्तिलाई संघ, प्रदेश र स्थानीय तहले प्रयोग गर्ने गरी अनुसूचि ५ देखि ९ सम्म तीन तहका एकल अधिकार र साझा अधिकारका सूचीहरुको व्यवस्था गरेको छ। संविधानको धारा ५९ ले तीनै तहले आफ्नो अधिकार क्षेत्रभित्रको आर्थिक अधिकारसम्बन्धी विषयमा कानून बनाउने, वार्षिक बजेट बनाउने, नीति तथा योजना तयार गर्ने र त्यसको कार्यान्वयन गर्नेसमेत व्यवस्था गरेको छ।
केही दिन पहिले नेकपाका कामरेडहरुसँग चिया पिउने मौका पाएको थिए । चिया पिउने क्रममा भएका कुराकानी र वादविवाद सुन्दा त्यहाँ केपी शर्मा ओली, कोही पुष्पकमल दाहाल, कोही माधव नेपाल र कोही झलनाथ समूहका समर्थक मात्र थिएनन्, आफ्ना नेताहरुलाई क्रान्तिकारी, इमान्दार, पार्टी सञ्चालन गर्न योग्य र जेलमा बिताएको समयको प्रशंसा गर्दै आफ्नै पार्टीका अर्काे समूहका नेताहरुका नकारात्मक टीकाटिप्पणी गरेको सुनियो । यसै क्रममा मैले कामरेडहरुलाई बीचैमा रोकी आफ्नो कुरा राख्ने इच्छा व्यक्त गरें :
अहिले बीपी कोइराला स्मृति दिवसका छलफलहरू चलिरहेका छन् । यी हरेक वर्ष यसरी नै चल्छन् । केही प्राज्ञिक मानिस र उनको पार्टी नेपाली कांग्रेसका केही नेताका लेखमा तिनै भाषिकाका पुनरावृत्ति हुन्छन् । पुष्पलाल स्मृति दिवसमा पनि त्यस्तै भाषिका प्रयोग हुन्छन् । नेपालमा भयानक राजनीतिक परिवर्तनहरू भएको युग यही हामीले भोगिरहेको समय नै हो । म यो छोटो लेखमा एकाध अनुभवजन्य लेखनका कुरा मात्र राख्नेछु ।
पूर्व–कथा-आफ्ना स्वामी कालभैरवको चरणकमलमा लुटुपुटु गर्दै उहाँको वाहन कालमुख कुकुरले कुईं–कुईं ध्वनिपूर्वक निवेदन गर्यो, ‘प्रभु, तपाईंको महिमा अपरम्पार छ । तपाईंमा ब्रह्मा, विष्णु र महेश्वर तीनैको शक्ति समाहित छ । यस्ता सर्वशक्तिसम्पन्न तपाईंको वाहनका रूपमा मेरो पनि तीनै लोकमा प्रतिष्ठा छ ।
लकडाउनको स्वरुप परिवर्तन हुने गाइँगुइँ चल्दै गर्दा अचानक लकडाउन पूर्णरुपमा खुलेको समाचार आयो । केही दिनयता लकडाउनका नियमहरु राम्रोसँग पालना गरेको देखिँदैनथ्यो । सडकमा जम्मा हुने, नाराबाजी/हड्ताल गर्ने, सरकारी कार्यालय, अस्पतालमा नै भौतिक दुरी कायम नहुने तथा मास्क सही तरिकाले नलगाउनाले जनमानसमा कोरोना संक्रमणको महामारीको अनुभूति नभएको भान हुन्थ्यो/हुन्छ ।
प्रत्येक वर्षायाममा पहिरोको चपेटामा परी धेरै जनधनको क्षति बेहोर्ने नियति भोग्दै आएका हामीलाई अहिलेको पहिरोको घटनाले अझै बढी चिन्तित बनाएको छ । यो किनभने अहिलेको समयमा जुन दरमा पहिरोहरू गइरहेका छन् र जसरी तिनले मान्छेको ज्यान लिइरहेका छन्, त्यो पहिलेभन्दा अलि बढी आक्रामक देखिन्छ ।
अमेरिकाको जोन्स हप्किन्स विश्वविद्यालयको पछिल्लो तथ्यांकअनुसार अहिलेसम्म विश्वमा करिब १ करोड ५० लाखभन्दा बढीलाई कोरोना भाइरसको संक्रमण भइसकेको छ भने ६ लाख २० हजार भन्दा बढीले यही संक्रमणका कारण ज्यान गुमाइसकेका छन् । अहिलेसम्म न यो संक्रामक रोगविरुद्ध खोप पत्ता लगाउन सकिएको छ, न त प्रभावकारी उपचार नै पत्ता लागिसकेको छ ।
