केही साताअगाडि संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयद्वारा प्रदेशस्तरमा आयोजित अन्तरक्रिया कार्यक्रममा नेपाल सरकारले स्थानीय र प्रदेशलाई थोरै अनुदान दिएको लगायतका गुनासो प्रदेश र स्थानीय तहका पदाधिकारीले गरे । यस्तै टिप्पणी गत भदौमा बसेको अन्तरसरकारी वित्त परिषद्को बैठकमा समेत गरिएको थियो ।
दसैंको रमझम सकिएपछि उल्लास र उज्यालोको पर्व तिहार आउँछ । कात्तिक कृष्ण त्रयोदशीदेखि प्रारम्भ भई द्वितीया अर्थात् भाइटीका गरेर समापन हुने यो पर्वको आफ्नै महत्त्व छ । यो पर्व यमपञ्चकको नामले पनि प्रसिद्ध छ । घर-घरमा दीप बालेर सजाइने हुनाले केही समययता यो पर्वलाई दीपावली भनिन्छ । तिहारको प्राचीनताबारे पौराणिक आख्यानहरूदेखि हाम्रो संस्कृतिमा तिनले पाएको निरन्तरताले केही न केही इतिहास बताइरहेको छ ।
आउँदो मंगलबार नेपालभित्र र नेपाल बाहिर रहेका विभिन्न हिन्दु समुदायहरूमा आफ्ना दिदीबहिनीहरूले आफ्ना दाजुभाइहरूलाई सप्तरङ्गी टीका लगाउने र मिठो-मिठो खानेकुरा खान दिने र दाजुभाइहरूले पनि आफ्नो क्षमता अनुसार दक्षिणा दिनेछन् ।
नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का युगल अध्यक्षमध्ये एक अध्यक्ष अध्यक्ष कमरेड पुष्पलाल दाहाल ‘प्रचण्ड’ एकपटक फेरि आन्दोलन गर्ने आकस्मिक मुडमा देखिएका छन् ।
सभ्यताबाट संस्कार जन्मन्छ । संस्कारलाई जीवन्त राख्न कला, सम्पदा, इतिहास, संस्कृति आदिले सात घोडे बग्गीले काम गरेझैं देश-विदेशमा संस्कारलाई फैलाउँछ । हिजोको दिनसम्मका घटना, विकास, विनाश, मिलाप, भाषा, संस्कृति लगायतका बारेमा अक्षर, चित्र, सामान र आवाजबाट समेतले शिक्षा दिने ठाउँ संग्रहालय हो ।
आधुनिकतासँगै अब कन्डम ढाकछोप, लज्जा र कौतुहलको विषय नभई किराना पसल, पान पसल, डिपार्टमेन्ट स्टोर जताततै पाइन्छ । संसारमा दैनिक १५ करोडपटक हुने यौन सम्पर्कमा २ करोड पटकभन्दा बढी कन्डमको प्रयोग हुने गरेको पाइन्छ । जति कन्डम लोकप्रिय भएको छ, त्यति चर्चायोग्य पनि छै, तर प्रयोगकर्ता घटेको समाचारले सबैलाई चिन्तित बनाएको छ ।
दुई वर्ष जापानमा रहँदा जापनिज नागरिकको दैनिकी बुझ्ने अवसर प्राप्त भयो । धेरै जापनिज साथी बने । मनमा लागेका जिज्ञासा तिनैलाई सोधेर मनको खसखस मेटाउन पाएँ । अंग्रेजी भाषाभन्दा जापनिजको जीवनशैली बुझ्न जापानी भाषा नै सिक्नुपर्यो ।
सन् १९७२ मा बेइजिङमा अमेरिकी राष्ट्रपति रिचर्ड निक्सनको भ्रमणका बेला चिनियाँ प्रधानन्त्री चाउएनलाईलाई हेनरी किसिन्जरले भनेका थिए, ‘तपाईको देश मलाई एकदम रहस्यमय लाग्छ ।’ जवाफमा चाउएनलाईले भने, ‘महोदय, बाहिरबाट हेर्दा रहस्यमय लागेको हो र तर भित्रबाट केही पनि रहस्य छैन ।’
दसैँ नेपालीहरूको ठूलो चाड हो । एक किसिमले भन्ने हो भने राष्ट्रिय चाड नै । राज्यले दिने सबैभन्दा लामो छुट्टी यही दसैँमा हुन्छ । आ–आफ्नो रीति–स्थिति, परम्परा अनुसार दसैँ पर्व मनाइन्छ ।
हाम्रा विद्यालयहरूले एक शैक्षिक सत्रमा कम्तीमा चारवटा लामा छुट्टीहरू दिने गर्छन् । पहिलो छुट्टी वर्षे विदाको रूपमा दिइन्छ । यो छुट्टी काठमाडौं उपत्यकामा दुई हप्तासम्म र उपत्यका बाहिर सात हप्तासम्मको दिइन्छ ।
दृश्य १ : म कपन मिलनचोकको तरकारी बजारमा बस्छु । मेरो घरको पल्लोपट्टि ४ घरजति पर मासुपसल छ । त्यहाँ जिउँदो खसीबोका ल्याएर बाँधिएको हुन्छ । ती खसीबोका दिनैभरि, रातैभरिको धेरैजसो समय कराइरहेका हुन्छन् ।
