उहाँ धेरैको आदरणीय गुरु । मेरो पनि समादरणीय गुरु । हामी सबैका मान्यवर । उहाँ हुनुहुन्छ- प्राध्यापक लोकराज बराल । त्रिभुवन विश्वविद्यालय, राजनीतिशास्त्रमा अध्ययन गर्ने सायद उहाँको सबैभन्दा पछिल्लो ब्याचको विद्यार्थी म ।
यतिखेर हामी कोरोनाको विषमता भोगिरहेका छौं । निषेधाज्ञाको निस्तब्ध समयमा छौं । हामीमाझबाट अनेक आफन्त बिछोडिइरहेका छन् । समस्याले झन् समस्या निम्त्याइरहेको छ । रोग न्यूनीकरण गर्ने प्रयास त जारी छ तर कहिले उन्मूलन हुन्छ, किटान गर्न सकिने अवस्था छैन ।
हाम्रोमा पर्यावरणको छलफलका लागि वातावरण दिवस कुर्नुपर्थ्यो, कुरिन्थ्यो पनि । यसपालि भने जुन ५ (विश्व वातावरण दिवस) लाई पर्खनु परेन । सरकारले मे २९ मा अध्यादेशबाट बजेट ल्यायो, यसको बुँदा नम्बर १९९ मा ‘व्यापार घाटा कम गर्न वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकनको आधारमा खानीजन्य ढुंगा, गिट्टी, बालुवा निकास गरिनेछ’ उल्लेख छ । यो बुँदाको उद्देश्य हो— चुरे क्षेत्रको शोषण । यसै बुँदा सर्वत्र विरोध भइरहेको छ, वातावरण विषय राष्ट्रिय बहसको केन्द्रमा आइपुगेको छ । अब चुरेका ढुंगा, गिट्टि, बालुवा भारत निर्यात गर्न सजिलो भएको छ, जस कारण समग्र चुरे क्षेत्रको पारिस्थतीक प्रणालीको र पर्यावरणमाथि असर पर्छ नै । यस बुँदाको कार्यान्वयनले निम्त्याउने क्षतिबारे अहिले बहस भइरहेको छ ।
नेपालको सन्दर्भमा अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड हो कृषि । जहाँ ८० प्रतिशत कृषि क्षेत्र गाउँमा छ । यस्ता गाउँमा बस्ने प्राय: मानिसको मुख्य पेसा कृषि नै हो । यसरी गाउँमा बसेर खेती गर्नेमध्ये करिब ६५ प्रतिशत साना, भूमिहीन, सीमान्त र महिला किसान छन् भन्छ तथ्याङ्क । जसले पारिवारिक, आत्मनिर्भर, निर्वाहमुखी, सहकारी, सामूहिक जस्ता विशेषण जोडेर खेती गर्दै आएका छन् ।
कोरोना भाइरसको महामारीले गत एक/डेढ वर्षदेखि सारा दुनियाँ नै थलिएको छ । यसको दोस्रो लहरले हामीलाई नराम्ररी गाँजेको छ । हामी र हाम्रा सन्ततिको भविष्य अनिश्चिततर्फ मोडिरहेका बेला शनिबार सरकारले आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को लागि बजेट सार्वजनिक गरेको छ । स्वस्थ्य पूर्वाधार, कोरोना विरुद्धको लडाइँमा मुख्य दृष्टि दिएझैं देखिने बजेट वितरणमुखी रहेको छ । चुनावमा जनता ‘झुक्याउने’ कार्यक्रमको बाढी आएको छ । आगामी आर्थिक वर्षमा १६ खर्ब ४७ अर्ब ५७ करोड खर्च हुने सरकारको अनुमान छ । यो गत वर्षको १४ खर्ब ७४ अर्ब ६४ करोडभन्दा लगभग एक खर्ब ७३ अर्ब बढी हो ।
मुलुकमा गणतन्त्र स्थापना भएको डेढ दशक बितेको छ । २०६३ सालमा आजकै दिन २ सय ४० वर्ष पुरानो राजतन्त्रको इतिहासको जननिर्वाचित संसद्ले अन्त्यको घोषणा गरेको थियो ।
केही दिन अगाडि नेपालको अति दुर्गम गाउँबाट एक कोरोना संक्रमितले आफू आइसोलेसनमा बसिरहेको र के कुरामा ध्यान दिनुपर्ला भनेर जिज्ञासा राखेका थिए । उनले सो गाउँमा मिल्दोजुल्दो लक्षणहरु भएका धेरै भएका जानकारी दिएका थिए ।
कोभिड–१९ महामारीले गतवर्ष नै नराम्रोसँग प्रभावित भएको हाम्रो शिक्षा प्रणालीले यो वर्ष पनि उस्तै नियति भोग्दै छ । गतवर्ष सबैभन्दा ठूलो चुनौती बनेको विद्यालय तहको कक्षा १० र १२ का परीक्षाहरू अहिले पनि उस्तै अन्योलमा छन् ।
“कुनै भय र वस्तु देखेर वा खराबीको आशाले मनमा उत्पन्न हुने भाव, भय, त्रास ।” नेपाली बृहत् शब्दकोशमा लेखिएको डरको अर्थ हो यो । के डर शब्दको अर्थ मात्रै यत्ति हो त ?
