गुरुप्रसाद मैनाली (विसं १९५७ भदौ २३ – २०२८ जेठ २५) को बहुचर्चित क्लासिक हो– ‘नासो’ । ‘नासो’ उनको एउटै मात्र कथाङ्ग्रह हो, जसका एघारवटै कथा नेपाली साहित्यका पुँजी हुन् । ‘नासो’ भित्रका ‘छिमेकी’, ‘सहिद’, ‘चिताको ज्वाला,’ ‘पापको परिणाम’, ‘प्रत्यागमन’जस्ता कथा त्यसबखतदेखि यसबखतसम्मै अत्यन्तै सान्दर्भिक छन् ।
बाढीले मेलम्ची बजार डुबाएको छ । डुबाएको छ, मनाङका बस्तीहरू । अघिल्ला वर्षझैं तराईका बस्ती डुबानको त्रास पनि सुरु भइसकेको छ । झरी सुरु भएसँगै धेरै बस्तीका जनधनसाथ कैयौंका आशा, सपना र भविष्यसम्म सँगालिएका भौतिक आधार पनि डुबेका छन् । बगेका छन् ।
संसारमा पानीपछिको दोस्रो प्रचलित पेय हो– चिया । मानव समाजझैं विविधतापूर्ण छ चियाको पेय संस्कृति । चिनियाँहरू सानो कपबाट सुरुप्प पार्छन्, जापानीहरूको विशिष्ट ‘चिया सेरेमनी’ नै छ, तिब्बतीहरू नौनी हाल्छन्, रुसी कागती–चिया मन पराउँछन्, उत्तरी अफ्रिकामा पुदिना हालिन्छ, अफगानीहरू अलैंची हाल्छन् । बेलायतीहरू चिसो दूध र चिनी थप्छन् ।
गत मे महिनामा विश्व–सिनेमा जगत्ले सत्यजित रे (२ मे, १९२१–२३ अप्रिल, १९९२) को १ सय औं जन्म–जयन्ती मनायो । जान्नेहरु भन्छन्– ‘सत्यजित रेका सिनेमा नहेरी बाँच्नु भनेको घाम नहेरी बाँच्नुजस्तै हो, जून नहरी बाँच्नुजस्तै हो ।’ सत्यजितको ‘पथेर पाञ्चाली’ र त्यस फिल्मकी एक कलाकार चुनीबाला देवीमाथिको विमर्श :
जबजब कुनै देशमा आपत् आउँछ, सहरमा बढी खलबल मच्चिन्छ । आपत्को खबर देश–विदेश सबैतिर अलि चर्कोसँग सुनाउने हैसियत सहरकै हुन्छ । सहरमा ठूलो जनसंख्या हुने भएकाले समस्याका आयाम र गहिराइ पनि अनेक हुन्छन् ।
ट्र्याजेडीको त्रासदी रूपान्तरण गर्दा भन्न खोजेको कुरा अलि बरालिने भएकाले त्यही शब्द प्रयोग गर्यौं । यस लेखमा ट्र्याजेडीसँग मानिसको सम्मान जोडिएको कुरा गरिएको छ । अनि कोरोना महामारीसँग लड्नेको मृत्यु र ट्र्याजेडीका पात्रका मृत्युको तुलना गरिएको छ ।
