प्राक्कथन/पार्श्व–कथन‘मोजार्ट अफ् पेन’ भनेर चिनिइने डेबिड स्ट्रेटफेल्ड अमेरिकी पत्रकार हुन् । सन् १९८७ देखि १९९८ सम्म उनी ‘द वासिङ्टन पोस्ट’ का साहित्यिक संवाददाता थिए । जगत् जान्दछ, सन् २०१३ मा उनले पुलित्जर प्राइज ‘पनि’ पाएका थिए ।
कोरोनाले निम्त्याएको तनावबीच ‘प्रतीक’ दैनिकले भदौ १ गते आफ्नो ३४औं वार्षिकोत्सव अन्य वर्षझैं धुमधामले होइन, अति सामान्य प्रकारले मनायो । यो लेख काठमाडौंबाहिरबाट छापिने एउटा पत्रिकाको जीवन–संषर्घ हो । एक पत्रिकाको प्रोफाइल ।
जहाँ छन् बुद्धका आँखा, स्निग्ध शान्त र सुन्दरत्यहाँ छ शान्तिको क्षेत्र, मेरो राष्ट्र मनोहरप्राणभन्दा प्यारो लाग्छ, मेरो देश कताकता झल्किन्छ ममता मेरो भावगंगा जताजता
इटालीका निर्देशक भितोरियो डेसिकाले आफ्नो फिल्म ‘उम्बर्टो डी’ मा संसारभरिका सारा वृद्ध पिताहरूको संघर्ष र संवेदनाको कथा टपक्क टिपेका छन् । कताकता त्यसमा म आफ्नै पिताजीको विरही जीवनको एउटा झाँकी भेट्छु ।
गएको हप्ताको अमुक राति ढिलो केन्द्रीय अङ्ग्रेजी विभागमा पढाउने मेरा एक पूर्व विद्यार्थी महेश पौडेलले फोन गरे । यिनले धेरै नेपाली कविताहरू अङ्ग्रेजीमा अनुवाद गरेका छन् । कुनै सम्पर्कले गर्दा अनि कुनै केही पारिश्रमिक लिएर पनि गर्दा हुन् । सोधेको छैन । उनले भने, ‘यो के भइरहेको हो ? तपाईंले पनि अनुवाद गर्नुभएको छ ।’
सानो छँदा ‘चित्र छ कि छैन ?’ भन्दै पाना पल्टाउँदै किताबसँग खेलेको सम्झना मजस्तै धेरैसँग हुनुपर्छ । मेरो समयका किताबमा विरलै हुन्थे चित्र । चित्र भए पनि सामान्यतया रङ्गीन हुँदैनथे । किताबका पानामा चित्र छन् कि छैनन् भन्दै अनुमान गर्ने खेल बडो आनन्दको हुन्थ्यो ।
मलाई सुरुसुरुमा लाग्थ्यो- मुन्दुम भनेको धामीहरूको रातो भाले खाने मन्त्र हो । यो धारणा मैले लामो समयसम्म आफूमा जोगाएर राखेँ । तर, यो मेरो अवधारणा त्यतिखेर भत्कियो जब मैले इमानसिंह चेम्जोङ र बैरागी काइँलाले सङ्कलन/सम्पादन गरेको लिम्बू मुन्धुमका पुस्तक पढेँ ।
डा. पीताम्बर शर्मालाई एक विशिष्ट वर्गले चिन्ने धेरै कारण छन् । विश्वविद्यालयका प्राध्यापक, नेपालविज्ञ र योजनाविद् । मसिनो स्वरमा खरो बोल्ने प्राज्ञ । सत्यलाई ओझेलमा पर्न नदिन सतत् प्रयत्नशील अनुसन्धानकर्ता । १२ वर्षसम्म एकीकृत पर्वतीय विकाससम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय केन्द्र (इसिमोड) मा क्षेत्रीय योजनाकार ।
२०६५ साल भदौ एक–दोपहरको समय । आफ्नै घरको ढोकामा अडेस लागेर बसिरहनुभएका देबन काकालाई कोही एक जना अपरिचित मानिसले एउटा चिठी थमाएर गयो । चिठीमार्फत मधेसी मुक्ति टाइगर्सले एक लाख रुपैयाँ चन्दा मागेको थियो । बीस दिनको म्याद दिइएको थियो । देबन काकाकै घरसँग टाँस्सिएको हाम्रो घरमा पनि ठ्याक्कै त्यस्तै बेहोराका चिठी आएको थियो ।
भनिन्छ— संसार गणितीय छ । प्रकृतिका नियमहरू गणितको हिसाब वरपर घुम्छन् । ग्रह, तारा र अरू आकासीय पिण्डहरू गणितका नियम पछ्याउँछन् । दैनिक जीवनका भागदौड, सुख–दुःख, सफलता, असफलता सबै गणितीय छन् । केही अमूर्त कुराहरूबाहेक सबै चीजको हिसाब निकाल्न सकिन्छ ।
