श्री आदरणीय विनय सर, अटुट सम्झना र भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली ।केही दिन भयो तपाईंको धेरै सम्झना आइरहेको छ । मलाई सधैंका लागि छाडेर जानुभएको दिन नजिक आएर पनि होला, तपाईंको यादले सताइरहेको । तपाईंसँग विछोड भएको दिनको याद आउँदा मलाई सधैं पीडाबोध हुनुका साथै विक्षिप्त तुल्याउँछ ।
कतारले अर्बौं डलर लगानी गरेर बनाएको मेट्रो गत सातासम्म खालीखाली नै थियो । चर्को घाम छलेर शीतलमै यात्रा गर्न सकिने भए पनि मेट्रोमा यात्रु नगन्य देखिन्थे । ठूला सहरमा ट्राफिक जाम छल्न र यात्रा सहज बनाउन बढाईएको मेट्रोको गतिलाई कतारमा बसोबास गरिरहेका २७ लाख बढी मानिसले पछ्याउन नसकेको हो कि ?
सम्झूँसम्झूँ लागेको बेलाकसरी सम्झन्छ होलाकारकाँदोले धम्बोझीलाई ?भेटूँभेटूँ लागेको बेलाकुन बाटो हिँडेर जान्छ होला धम्बोझी कारकाँदो भेट्नलाई ?कारकाँदो–धम्बोझीलाई नै लाग्न थालेछ –आएका सबै सम्झनाले लागेका सबै रहरहरु मेटाउँदैनन्हिँडेका सबै बाटोलेचाहेका सबैलाई भेट्टाउँदैनन् !
तादी गाउँपालिकाअन्तर्गत पर्ने गैरी टोलनजिकै तादी खोला र घट्टे खोलाको दोभान छ । दोभान खोलावारिका गाउँहरूको मसानघाट हो । नदी किनारमाथि मूल बाटो नजिकै ढुङ्गाले छाएको एक मरणपाटी थियो । मरणपाटीबाट दस मिटरजति पूर्व बायाँपट्टि एउटा झ्याम्म परेको बयरको घारीसँग टाँस्सिएर झुप्रो बनेको थियो । आफ्ना तीन लालाबालासहित लगभग बगरलाई घर बनाएकी थिइन् जेठी दिदीले ।
मैले व्यावसायिक फुटबल करिअर ब्राजिलकै सान्तोस क्लबबाट थालेको थिएँ । भिला बेल्मिरो घुम्न आएको स्विडेनको एआईके क्लबविरुद्ध खेल्न मेरा प्रशिक्षक लुलाले मलाई पहिलोपटक सान्तोसको प्रथम टोलीमा संलग्न गराएका थिए । जिटो, पेपे र अन्यसँग खेल मैदानमा दगुरिरहँदा मैले अनौठो महसुस गरें । खासमा यो अन्य अभ्यास खेलजस्तै लाग्यो ।
दिल्लीको चाँदनी चोक गुन्जायमान छ । यो बोलिरहन्छ, कसैले नबोलाए पनि । साँझको मधुर तापमान, न हप्प छ न सितल । दिल्लीकै नामी करिम्स रेस्टुरेन्टमा मानिसहरू परिकारको स्वादमा मग्न छन् । थरीथरीका मानिस, थरीथरीका खानेकुरा । एउटा टेबलमा मेरा आँखा ठोकिन्छ । आँखा मात्रै देखाएर बुर्कामा पूरै छोपिएकी एक महिला आफ्ना दुई सुन्दर सन्तानलाई स्नेहले स्याहार्दै छिन् । साथमा उनको पति हुनुपर्छ ।
२५ जुन २०१३ को बिहान ९ बजे कतारको भिलाजिओ मलतिर घुम्दै थिएँ । त्यस मलभित्र कतारी नागरकिको भीड थियो । त्यति ठूलो भीड मैले कहिल्यै देखेको थिइनँ । स्थानीय टेलिभिजनहरू कतारी नागरिकसँग एकपछि अर्को प्रतिक्रिया लिइरहेका थिए । कोही खुसी देखिन्थे, कोही निराश ।
बाबा निकै रक्सी पिउनुहुन्थ्यो । त्यसैले हाम्रो घरको अवस्था असाध्यै दयनीय बनिरहेको थियो । घरभित्रको कोलाहल र झगडाबाट उत्पन्न आवाज घरको भित्ता छेडेर बाहिरसम्मै पुग्थ्यो । र, छिमेकीहरूलाई डिस्टर्ब गर्थ्यो । त्यो झगडा कहिले आँगनमै मञ्चन हुन्थ्यो । र, छिमेकीहरू, हामीहरू त्यो झगडाको रमिते भइरहन्थ्यौं ।
केही समयदेखि मलाई ‘सांग्रिला’ शब्द र यसको व्याख्या गर्ने संयोग परिरहेको छ । अमेरिकामा अध्ययन गरेर उतैका विश्वविद्यालयमा पढाउने मेरा पूर्व विद्यार्थीहरूले एउटा किताब प्रकाशित गरे । ‘नेपाल ए सांग्रिला ?’ (२०२२) शीर्षकमा उनीहरूका निम्ति मण्डला बुकले त्यो किताब प्रकाशित गरेको छ ।
कवि भोजकुमार धमलाले कविता–किताब ‘द सेल्फिस सिटी’ मार्फत सहरिया मान्छेका दुःख, युवाका अनेकौं सङ्घर्षका कथा र तिनका सपनाहरूको आत्मद्रोह (आफूभित्रैको विद्रोह) लेखेका छन् । जन्मस्थान ओखलढुङ्गाबाट पढ्न काठमाडौं नामको ‘सिटी’ प्रवेश गरेपछि आफैंले भोगेका अनगिन्ती दुःख, पीडा र बेसहारालाई कवितामार्फत आवाज दिएका छन् ।
नेपाली कविताको ‘कमेडी’ के हो भने यहाँ प्रथम कवि पनि छन्, आदिकवि पनि छन् । ‘पृथ्वीनारायण’ लेख्ने सुवानन्द दासलाई प्रथम कवि मानिएको छ भने ‘कान्तिपुरी नगरी’ लेख्ने भानुभक्त आचार्यलाई आदिकवि । तर, अर्थका हिसाबले प्रथम कवि र आदिकविमा कुनै भिन्नता देखिँदैन । नेपाली समाज कविहरूलाई दर्जा दिनमा उदार नै छ ।
प्रतियोगिताकै इतिहासमा सबैभन्दा विवादास्पद मात्रै होइन, उत्तिकै खर्चालु पनि हो– कतार विश्वकप । कुनै विश्वकपमा यति धेरै खर्च कहिल्यै भएकै थिएन भन्नेहरू ठोकुवा गरेर भन्छन्– अब आउने विश्वकपमा पनि यति धेरै खर्च हुनेछैन ।
काठमाडौंको नेवाः समाजमा प्रचलित एउटा पुरानो लोकगीत छ– ‘राजमति कुमति’ । यस गीतमा चित्रित नायिका राजमतिमाथि काफी विमर्श भइसक्यो । उनको कथामा फिल्मसमेत बनिसकेको छ । काठमाडौंकै नेवाः समाजमा प्रचलित अर्को पनि एउटा लोकगीत छ– ‘व छु गल्लि, थ्व छु गल्लि’ ।
