कथा जति पुराना हुँदै जान्छन्, त्यति रोचक । कथा सबैसँग हुन्छन् तर भन्ने अवसर कमैलाई मात्र प्राप्त हुन्छ । यी हजुरआमा भाग्यमानी हुन्, जसलाई खोज्दै लेखक पुग्छिन् । तीनपुस्ते अनुभव उतार्छिन् । यी प्रतिनिधि पात्र हुन् ।
नेपाली नेता तथा सरकारी अधिकारीहरू चीन भ्रमणमा आउने क्रम केही वर्षयता बाक्लिएको छ । गत साता मात्रै उपप्रधान तथा रक्षामन्त्री ईश्वर पोखरेल, प्रदेश ५ का मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेल, कर्णाली प्रदेशका मुख्यमन्त्री महेन्द्रबहादुर शाही, नेकपा स्कुल विभाग उपप्रमुखद्वय देवेन्द्र पौडेल र बेदुराम भुसाल लगायतका नेताले चीन भ्रमण गरे ।
सानोमा यति दुब्लो थिएँ कि हाम्रो घरमा आउने जोकोहीले भन्थे, ‘यसले खनजोत गरेर खान सक्दैन । यति दुब्लो ज्यानले कसरी हलो, हलगोरु कसरी थाम्ला ?’ त्यति बेला गाउँलाई हलो अर्थतन्त्रले धानेको थियो । हलोको भरमा वर्षभरि गाउँ चल्थे । अर्थात् खेतीको भरमा सिङ्गो गाउँ थिए ।
हिरासतमा भएकी एक युवती पत्रकारलाई बुटले हिर्काएर लडाउने, कुल्चने र अमानवीय कार्य गर्ने तत्कालीन प्रहरी अधिकृत विक्रमसिंह थापा कहाँ होलान् ? हिरासतमा झएका बेला त्रूर प्रहरी अधिकृतको आँखा छलेर मानवीय व्यवहार गर्ने प्रहरी जवान कहाँ होलान् ?
एमाले र माओवादीले अघि सारेको राजनीतिक कार्यदिशाको विषयमा विगतमा ठूलो विवाद भयो । दुबैले आफूले नेपाली मौलिक ढाँचाको कार्यदिशा अघि सारेको दाबी गरिरहे । एमालेले अघि सारेको जनताको बहुदलीय जनवाद र माओवादीले २१औं शताब्दीको जनवादबीच अन्तर के थियो ? पार्टी एकतापछि पनि यसबारे विवाद कायमै छ । दुबै पक्षले विवादबीच यी दुई कार्यदिशा मिलाएर जनताको जनवादमा सहमति गरेका छन् । आखिर ती दुई जनवादमा के थियो र अहिले के भयो ? यो चर्चा गरिएको छ ।
२०६२/०६३ को आन्दोलनले मुलुकमा गणतन्त्रका लागि राजमार्ग तय गरेको थियो । तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रले २०६१ माघ १९ मा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई अपदस्त गरेपछि गणतान्त्रिक आन्दोलनको आगोमा घिउ थपिएको थियो । त्यही क्रममा सयौं नेता तथा कार्यकर्ता गिरफ्तार परे । ज्ञानेन्द्रले निरंकुश शासन चलाउनुअघि कमै मात्र नेताले गणतन्त्रको पक्षमा बोलेको पाइन्थ्यो ।
नेत्रविक्रम चन्दको समूहले सिंहदबारको गेटमा सोमबार बिहानै ठूलो विस्फोट गराउने योजना विफल भयो । त्यो बम आत्मघाती ढंगले नपड्किएको भए सिंहदरबारको गेटमा विस्फोट गराउने तयारी थियो । योसँगै वार्ताको चर्चा फेरि सुरु भएको छ । चन्द समूहले हिंसा र अराजकता नत्यागेसम्म वार्ता नगर्ने सरकारको अडान औपचारिक रुपमा सार्वजनिक भइसकेको छ ।
सशस्त्र द्वन्द्व अन्त्य गरेको १२ वर्षपछि नेकपा अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले जंगल जाने कुरा किन गरे ? यसबारे सर्वत्र जिज्ञासा उठेको छ । ‘म फेरि एकचोटि सम्पूर्ण चिज त्याग गरेर जंगल जान सक्छु भन्ने विश्वास छ । मलाई पटक्कै गाह्रो लाग्दैन,’ उनले आइतबार राजधानीको मार्क्स जयन्ती कार्यक्रममा भने, ‘अर्को एउटा क्लाइमेक्समा यो पार्टी र आन्दोलनलाई लगेर माथि जाने विचार छ ।’
वैकल्पिक राजनीतिक शक्ति निर्माण गर्ने भन्दै संघीय समाजवादी फोरम र नयाँ शक्ति पार्टीको एकीकरण भएको छ । मधेस आन्दोलनबाट उदाएका फोरम अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र माओवादी युद्धबाट स्थापित भएका बाबुराम भट्टराईले गैर कम्युनिस्ट ‘समाजवादी पार्टी नेपाल’ पार्टी घोषणा गरेका छन् ।
