अमेरिकाको न्युयोर्कबाट सिधै चीनको हाउचङ ओर्लेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल एक साता लामो भ्रमणमा व्यस्त छन् । उच्चस्तरीय राजनीतिक भेटवार्तासँगै ऊर्जा, भौतिक पूर्वाधार, कृषि क्षेत्रमा केही समझदारी भए पनि ‘मेगा प्रोजेक्ट’ यसमा छुटेका छन् । छोटो अवधिमा गर्न सकिने परियोजनामा समझदारी गरी दाहाललाई चीनले व्यस्त राखेको छ ।
नेपालको भूमि आफूविरुद्ध प्रयोग हुन सक्ने भन्दै चीनले यो संवेदनशील विषय भएको बताएको छ । पछिल्लो समय चीनविरुद्ध नेपालको भूमि प्रयोग हुन सक्ने प्रचार भइरहेको उल्लेख गर्दै चीनले विगतजस्तै नेपाल असंलग्न नीतिमा दृढ रहने विश्वास व्यक्त गरेको छ ।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले कुनै पनि सैन्य रणनीतिक योजनामा संलग्न हुने नेपालको नीति नरहेको स्पष्ट गर्दै चिनियाँ पक्षलाई आश्वस्त पारेका छन् । चीनको हाङचउमा शनिबार चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङसँग भएको शिष्टाचार भेटमा प्रधानमन्त्री दाहालले नेपाल असंलग्न र स्वतन्त्र परराष्ट्र नीतिप्रति प्रतिबद्ध रहेको उल्लेख गर्दै नेपालले लिँदै आएको एक चीन नीतिमा दृढ रहेको बताए । एक चीन नीतिप्रतिको प्रतिबद्धतालाई नेपालले व्यवहारबाट पुष्टि गरिसकेको उनको भनाइ थियो ।
माओवादी नामबाट राज्यविरुद्ध विद्रोह गरेको माओवादी केन्द्रको आफ्नो नामप्रति मोह कम हुँदै गएको छ । माओवादी नामले दस वर्ष सशस्त्र युद्धबाट हलचल र १८ वर्ष शान्तिपूर्ण बाटो लिएपछि नाम फेर्ने तयारी गरेको छ । शान्तिपूर्ण राजनीतिमा आएपछि पाँच आवधिक निर्वाचनमा सहभागी भइसकेकाले शान्तिपूर्ण प्रतिस्पर्धात्मक राजनीतिमा माओवादी नाम उपयुक्त नभएको भन्दै परिवर्तन गर्न सकिने निर्णय गरेको हो ।
माओवादीले सरकारको नेतृत्वमा रहँदा र प्रतिपक्ष छँदा अघि सार्ने विदेश नीतिमा असन्तुलन देखिएको छ । प्रतिपक्षमा हुँदा उसले लिने ‘चर्को राष्ट्रवाद’ को नीतिले मुख्य गरी भारत र अमेरिकालाई सशंकित बनाएको छ भने सरकारको नेतृत्व गर्दा उठाउनैपर्ने ज्वलन्त विषयमा मौन रहँदा पार्टीभित्रै आलोचना हुँदै आएको छ । यही असन्तुलित नीतिका कारण माओवादी शान्ति प्रक्रियापछि अप्ठ्यारोमा पर्दै आएको छ ।
नेपाल समाजवादी पार्टीका कार्यकारी अध्यक्ष बाबुराम भट्टराईले माओवादी केन्द्रले पार्टी एकताका लागि पठाएको पत्र हल्ला मात्र भएको निकट नेताहरूलाई बताएका छन् । पार्टी कामको सिलसिलामा भारत पुगेका उनले माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र महासचिव देव गुरुङले महीन्द्र राय यादवलाई लेखेको पत्रमा आशंका गर्दै हल्लाको पछि नलाग्न आग्रह गरेका छन् ।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालको चीन भ्रमण भूराजनीतिक सन्तुलनमा केन्द्रित हुने भएको छ । नेपालले अमेरिकी सहयोग परियोजना एमसीसीसँगको सम्झौता पारित गरेपछि खलबलिएको सन्तुलन मिलाउन दाहालको भ्रमण केन्द्रित हुने स्रोतले जनाएको छ । संयुक्त राष्ट्र संघको महासभामा सम्बोधन गरी न्युयोर्कबाट उनी असोज ५ मा चीन जाने तालिका छ ।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोग र बेपत्ता छानबिन आयोगसम्बन्धी विधेयक पारित गर्न सहयोग खोजेपछि एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले ‘सहयोग गर्नुपर्ने’ कारण मागेका छन् । शान्तिप्रक्रियाका बाँकी काम पूरा गर्न एमाले तयार रहेको तर सरकार निरन्तर एमालेलाई कमजोर बनाउने षड्यन्त्रमा लागिरहेको ओलीको आरोप छ । उनले सहयोग एकपक्षीय नहुने पनि दाहाललाई स्पष्ट पारेका छन् ।
माओवादीले पार्टीभित्र आर्थिक अपारदर्शिता बढ्दै गएको निष्कर्ष निकालेको छ । नेतृत्वदेखि स्थानीय तहसम्मका नेतामा ‘नवधनाढ्य’ चिन्तन हावी भएको, श्रमजीवी वर्गीय चरित्र ह्रास भएको केन्द्रीय समितिले प्रस्ताव पारित गरेको छ ।
वाम राजनीतिमा झुकाब राख्ने दलबीच गठन भएको समाजवादी मोर्चा सत्ता टिकाउने हतियारको रूपमा अघि बढेको छ । सत्ता गठबन्धन कांग्रेस, जनमत र नागरिक उन्मुक्तिलाई बाहिर राखेर निर्माण भएको मोर्चाका पछिल्ला गतिविधि सर्वसाधारणको हितभन्दा सरकार टिकाउन केन्द्रित देखिन्छ ।
