परिवारसहित कामको खोजीमा भारत जान निस्केका ढकारी गाउँपालिका–३ का राम नेपालीको मंगलबार जीप दुर्घटनामा मृत्यु भएको छ । उनका एक छोरी, एक छोरा र श्रीमतीसमेत गरी १२ जना घाइते भएका छन् ।
सेती नदी वरपरका बस्तीको जनजीवनबारे अध्ययन र अवलोकन गर्ने रुची उनलाई पहिलेदेखिकै हो । राजपुरका दिपेन्द्र शाहले विगत चार वर्षदेखि भागेश्वरदेखि दिपायलको सेती पुलबीचमा पर्ने सालमुनि, भागेश्वर, बासुधारालगायतका मठमन्दिर, चराचुरुङ्गीहरूका बासस्थान पटक–पटक चहारेका छन् । त्यो पनि सेतीमा जलयात्रा गरेर । आकाशबाट पनि दिपायलको सेरोफेरो अवलोकन गर्ने उनको धोको यसपटक डोटीमा चलिरहेको प्रादेशिक महोत्सवले पूरा गरिदिएको छ ।
कहिले गाइगोरुसँगै त कहिले खेतबारीको कान्लामा । रातभर असहज र अनिँदै बस्नुपर्ने सास्तीबाट छुटकारा पाइने भएपछि ढकारी गाउँपालिका–१ का किशोरी दंग छन् । ढकारी–१ लाई आइतबार छाउगोठमुक्त घोषणा गरिएपछि उनीहरू खुसी भएका हुन् ।
स्थानीय तहले विपद् जोखिम न्यूनीकरण योजना तयार पार्न थालेका छन् । उनीहरूले कोष स्थापना, भौतिक संरचना निर्माणलगायतका काम सुरु गरेका हुन् । बालबालिकाहरू धेरै समयसम्म रहने स्थानलाई योजनाको प्राथमिकतामा राखेको अछामका स्थानीय तहले बताएका छन् ।
महाकाली नदी तटीय क्षेत्र आसपास बसोबास गर्ने बैतडीवासीहरू जोखिमपूर्ण रुपमा नदी तर्न बाध्य छन् । ज्यानकै बाजी लगाएर उनीहरू हिउँदमा डुंगा र वर्षामा ट्युब चढेर नदी वारपार गर्छन् ।
भन्सार छलेर अवैध रूपमा भारतबाट ल्याइएको ७० किलो माछा शनिबार प्रहरी चौकी कालाकुण्डाले पक्राउ गरेर नष्ट गर्यो । कैलाली टीकापुर क्षेत्रको सत्ती भन्सार कार्यालय खक्रौलामा क्वारेन्टाइन चेकपोस्ट नभएकाले अवैध आयात हुने गरेको छ ।
कैलालीको लम्कीमा गत माघमा ट्रकको ठक्करबाट स्थानीय रतन विकको मृत्यु भयो । मृतकका आफन्त र स्थानीयले क्षतिपूर्तिको माग गर्दै दुई दिनसम्म पूर्वपश्चिम राजमार्ग अवरुद्ध गरे । अन्ततः ११ लाख रुपैयाँ क्षतिपूर्ति लिनेदिने सहमतिमा सडक अवरोध हट्यो ।
तामाका भाँडावर्तन बनाउने पुर्ख्यौली पेसालाई उनका बुवाले जेनतेन धानेका थिए । अमरगढी नगरपालिका–६, छचोडाका हरि ताम्राकारले भने यसलाई निरन्तरता दिन सकेनन् । उनले तामाका भाँडा बनाउन छाडेको ६ वर्ष भयो । हरि मात्रै होइन छचोडाका एक सय बढी परिवारले पनि आफ्नो पुर्ख्यौली पेसा छोडिसकेका छन् ।
बाजुरा सदरमुकाम मार्तडीमा जिल्ला प्रहरी कार्यालयको छेवैमा रहेको गैरसरकारी संस्था पीसविन बाजुराको कार्यालयको आँगनमा शनिबार भेटिएको प्रेसर कुकर बम निष्क्रिय गर्ने क्रममा कार्यालय सञ्चालन भएको घरमा क्षति भएको छ ।
घरबाहिर उनी हत्तपत्त निस्कँदैनन् । कुष्ठरोग देखिएपछि मंगलसैनका नरबहादुर (नाम परिवर्तन) लाई गाउँघरमा खुलेर बोल्नसमेत अफ्ठेरो अवस्था छ । उमेरले ६२ वर्ष पूरा भएका उनी अहिलेसम्म रोगबारे लुकेरै बसेका छन् र खुल्न पनि चाहँदैनन् ।
कैलालीको जानकी गाउँपालिका–८ की गीता चौधरीले केही वर्षअघिसम्म रासायनिक मल र विषादीको प्रयोग गर्दिनथिन् । गाइगोरु नभएपछि विकल्पमा रासायनिक मल र किटनाशक विषादी प्रयोग गर्नुपर्ने उनलाई बाध्यता छ । ‘विषादी प्रयोगले स्वास्थ्यमा हुने हानिबारे सुनेर यो वर्ष काउलीमा विषादी र रासायनिक मल प्रयोग गरिएन । तर काउली नै भएन । रोग र किरा लागेर पुरै सखाप भयो ।’
