आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक रूपमा हेर्ने हो भने सुदूरपश्चिम अहिले पनि पछि नै देखिन्छ । रोजगारीको सिलसिलामा भारतका विभिन्न सहरमा जानु यहाँका पुरुषहरूको बाध्यता हो । आधाभन्दा बढी जनसंख्या ओगटेका महिलाहरूको अवस्था पनि खासै सुधार हुन सकेको छैन ।
रुकुम पश्चिमको मुसीकोट–८ की ४० वर्षीया अनिता गहतराज २०७० पुस पहिलो साता भारतको रूपैडिहा नाकाबाट डेढ किलो चरेससहित पक्राउ परिन् । भारतीय प्रहरीले उनलाई लागूपदार्थ ओसारपसार अभियोगमा मुद्दा चलायो । अति विपन्न परिवारकी अनिताले न मुद्दाको प्रक्रिया बुझिन् न त आफूमाथि लागेको आरोपबारे विस्तृतमा थाहा पाइन् ।
बाजुराको उच्च हिमाली भेगका धेरैजसो परिवार बर्सेनि हिउँदका ४ महिना अछाम र डोटीलगायतका क्षेत्रमा भेडासहित बिताउने गर्छन् । अछामको साँफेबगर, सुतार, मार्कु र डोटीको केही ठाउँमा उनीहरू खुला जमिनमा त्रिपाल टाँगेर बस्ने गरेका छन् ।
अछामको मंगलसेन नगरपालिका–१ लेस्टिगाडका छत्र नेपाली ३२ वर्षका भए । उनी किशोरावस्थादेखि नै कामको खोजीमा भारत जान थालेका हुन् । ४ कक्षासम्मको पढाइ छोडेर बाल्यावस्थामा नै भारतमा काम गर्न गएका छत्रले अहिले छोराछोरीलाई पनि विद्यालय छुटाएर भारत नै लगेका छन् ।
अछाम निर्वाचन क्षेत्र नम्बर २(१) को प्रदेशसभा सदस्यतर्फ नेकपा माओवादी केन्द्रकको तर्फबाट सत्तारुढ गठबन्धनको उम्मेदवार अक्कलबहादुर रावल विजयी भएका छन् ।
अछामको साँफेबगर नगरपालिका–११ देवीस्थानकी रत्ना (नाम परिवर्तन) २१ वर्षकी भइन् । गत साता उनले जिल्ला अस्पताल मंगलसेनमा पहिलो सन्तान छोरा जन्माइन् । श्रीमान् र सासूससुरा कामका लागि भारत गएपछि उनी सुत्केरी भइन् । सुत्केरी भएपछि माइतीघर मंगलसेन आइन् ।
