‘जीवन काँडा कि फूल ?’ लगायत कृतिकी सर्जक मदन पुरस्कार विजेता साहित्यकार झमक घिमिरेले मानव समुदाय र सिंगो मानव जीवनप्रति गम्भीर हुँदै घरमै बसेर सुरक्षित हुन अपिल गरेकी छन् ।
बबरसिंह सेवा गुठी विराटनगरले २०७६ को देवकुमारी थापा स्मृति पुरस्कार संस्कृतिविद् तुलसी दिवसलाई दिने भएको छ । पुरस्कारमा सम्मानपत्र र नगद ५१ हजार रुपैयाँ छ । यस्तै २५ हजार राशिसहितको बबरसिंह थापा स्मृति सम्मान कलाकार विक्रमश्रीलाई दिइने भएको छ ।
भारत काशीका नेपाली साहित्यकार दुर्गाप्रसाद श्रेष्ठलाई नइ प्रकाशनले २ लाख रुपैयाँसहित ‘नइ देरूनीख अन्तर्राष्ट्रिय पुरस्कार’ दिने भएको छ । सात दशकदेखि नेपाली साहित्यमा समर्पित रही कथा, कविता, उपन्यास, समालोचना, निबन्ध लेखनका साथै अनुवाद विधामा योगदान दिएबापत् ८२ वर्षीय श्रेष्ठलाई सो पुरस्कार समर्पण गरिने भएको हो ।
मुलुकका लागि अमूल्य योगदान गरेका दिवंगत वा जीवित साधक एउटै थलोमा देख्न चाहनुहुन्छ भने कपिलवस्तुको कपिलधाम आउँदा हुन्छ । यहाँ अहिले विभिन्न क्षेत्र र भाषा वाङ्मय साधना गर्ने राष्ट्रका १७ अमूल्य निधिका प्रतिमा एकै ठाउँमा देख्न सक्नुहुन्छ । सबैका अर्धकदका प्रतिमा छन् ।
भाषा, साहित्य, कला, संस्कृति र सभ्यताको प्रादेशिक बातचित गर्न सय भन्दा बढि लेखक–स्रष्टा फागुनको दोस्रो सातादेखि धनगढी नगरमा भेला भए । त्यही हुलमा जोडिन अमेरिकाको न्युयोर्कबाट रातबिरात दार्चुले मूलका कवि किसनसिंह धामी पनि धनगढी आइपुगेका थिए । विश्व साहित्य सम्मेलनमा अमेरिकाको संयोजक हैसियत लिएर न्युयोर्क–दिल्ली हुँदै वनबासाबाट छिरेर आफ्नो माटो टेकेका कवि धामी सुरुमा हर्षबिभोर देखिन्थे, अलिक पछि भने विस्मित देखिन थाले ।
नेपाली गीतसंगीतमा सात दशकको योगदान छ उनको । ‘घुम्तीमा नआऊ है...’, ‘गोरेटो त्यो गाउँको...’, ‘पर लैजाऊ फूलहरू...’, ‘तिमीलाई अचेल कहाँ देखूँ...’ लगायतका कालजयी गीतका गायक प्रेमध्वज प्रधान बिहीबार निकै खुसी थिए । ८२ वर्षको उमेरमा हिँडिरहेका उनलाई नेपाली कलासाहित्य डटकम प्रतिष्ठानले ‘राष्ट्रिय कलाश्री सम्मान–२०७६’ प्रदान गर्दै गर्दा उनले भने, ‘साहित्यक संस्थाबाट सम्मानित हुन पाउँदा यस कारण खुशी छु कि साहित्यविना संगीत सधैं अधुरो रहन्छ ।’
उखानै छ ‘बर्मा गए कर्मसँगै, नेपाल गए कपाल सँगै’ । नेपालीभाषी बर्मेली युवा यो उखान फेर्न उद्यत छन्, बर्मा (म्यान्मार) मा नेपाली भाषा, साहित्य र संस्कृतिको विकासमार्फत ।
झापाकी २६ वर्षीया नर्स अस्मिता थापाले केही समयअघि २३ दिनसम्म एक्लै कर्णाली घुमिन् । मंगलबार ‘कर्णाली क्यानाम घुमेर हेर्दा’ छलफलमा सार सुनाउँदै भनिन्, ‘कर्णाली त मनबाटै महसुस गर्ने ठाउँ रहेछ, यसले मेरो जन्मभूमिभन्दा बढी छोयो ।’
भारतका विभिन्न ठाउँबाट धनगढीमा जमघट भएका नेपाली भाषी स्रष्टाले पश्चिमोत्तर भारतमा नेपाली भाषा र संस्कृति ओझेलमा पर्न थालेको औंल्याएका छन् । पूर्वोत्तर भारतमा भने नेपाली भाषाको विकास तथा प्रवर्द्धन राम्रो रहेको उनीहरूले दावी गरे ।
