‘मर्नेहरु सम्झना छोडेर जान्छन् । तिनका वियोगमा बाँच्नेहरुलाई पो गाह्रो हुन्छ । मर्नेहरू त त्यसै मरे, बाँच्नेलाई बचाउनु हाम्रो अभिभारा होइन र ?’ मनमा आएका यिनै तर्कनाले म मानसिक रूपमा असाध्यै विक्षिप्त भएकी छु ।
फुटेको हाँडीमा सिंगो विश्वको नक्सा अटाएको देखेपछि प्राडा छविलाल गजुरेल एकछिन सोचमग्न भए । सन् १९७२ मा अमेरिकाबाट विद्यावारिधि पूरा गरी स्वेदश फर्किएपछि काठमाडौंमा देखेको यस्तो दृश्यले उनलाई धेरै काम गर्न प्रेरित गर्यो । त्यसै फ्याँकिएको वस्तुलाई काम लाग्ने बनाएको देखेपछि उनले नेपालमा भएका धेरै चिजलाई प्रयोगमा ल्याउन सकिने देखे ।
कबीरबारे राजनीतिक विश्लेषक सीके लालको ‘कोसेली’ मा अग्रलेख 'कहत कबीर सुनो भाई साधो !' पढ्ने सुअवसर प्राप्त भयो । कता–कता दालमा नुन नपुग्याजस्तो लागेर केही लेख्न मन लाग्यो ।
अरुले बन्जी गरेको देखेर आफूलाई नि हुटहुटी चल्थ्यो । झोलुंगे पुलमा हिँड्न र पिङ खेल्न डराउने मलाई बन्जी हान्ने आँट बटुल्न चाहि साह्रै गाह्रो । दसैं नजिकिँदै थियो ।
‘यदि चीन बलियो हुन चाहन्छ भने कृषि बलियो हुनुपर्छ; यदि चीन सुन्दर हुन चाहन्छ भने ग्रामीण क्षेत्र सुन्दर हुनुपर्छ; यदि चीन धनी हुन चाहन्छ भने किसान धनी हुनुपर्छ,’ चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङले देशको गौरवमा किसानलाई यसरी जोडेका छन्।
'यो दाइ त कस्तो छिटो हिँड्दो रै’च,' माछपुच्छ्रे-९ स्थित फरेस्ट क्याम्पबाट मर्दी भ्युटावरतर्फको उकालो चढ्दै गर्दा मसिनो आवाजमा एक किशोरीले प्रश्न सोधेपछि म पछाडि फर्किएँ ।
राष्ट्रिय जनगणना भनेको राज्यको सबैभन्दा धेरै स्रोत खर्च गरेर दस–दस वर्षमा देशभरि एकसाथ सम्पन्न गरिने महाअभियान हो । सामान्य बुझाइअनुसार देशभित्र बसोबास गर्ने नागरिक (महिला, पुरुष तथा अन्य लिंगी)को संख्या टिपोट गर्ने काम हो । तथ्यांक ऐनअनुसार ‘जनगणना भन्नाले देशभर अक्सर बसोबास गर्ने सम्पूर्ण व्यक्तिको निश्चित समय अवधिभित्र गणना गरी व्यक्तिगत तथा पारिवारिक विवरणसँग सम्बन्धित तथ्यांक संकलन गर्ने कार्य’ भन्ने बुझिन्छ ।
सुरुमै एउटा प्रश्न, तपाईं यस धर्तीमा आएको कति वर्ष भयो ? बीस ? तीस ? चालीस ? पचास ? कि त्यसभन्दा पनि माथि ? उमेरअनुसार यहाँले संसारको थोरबहुत् अनुभव गर्नु भएकै होला । जीवनका तीतामीठा पलहरुको संग्रहले मन भरिएकै होला । सफलताहरु मिले होलान् । असफलताले अत्याए होलान् ।
