किशोर नेपाल

धानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले संघीय राजधानीमा कार्यरत ‘छानिएका’ सम्पादक–पत्रकारहरूलाई गएको सोमबार प्रधानमन्त्रीको सरकारी निवासमा भेटघाटका लागि निम्तो पठाउनुभएको थियो । दुर्भाग्यवश, त्यो दिन उहाँले पत्रकार भेटघाटका लागि समय मिलाउन सक्नुभएन ।

नेपाली कांग्रेस सत्तामा छ । प्रधानमन्त्री प्रचण्डको भरोसा छ कांग्रेसमाथि । यो मौसमका लागि जनताले कांग्रेस कार्यसमितिमा छलफल हुनुपर्ने भनेर ठम्याएका विषयहरू संख्याका हिसाबले सीमित र प्रभावका हिसाबले मजबुत छन् । नेपाली नागरिकलाई भुटानी शरणार्थी बनाएर विदेश पठाउने धन्दामा कांग्रेसका को–को नेता लागेका थिए ? को–को समातिए ? ललिता निवास जग्गा काण्डमा कांग्रेसका कुन–कुन नेता मुछिएका छन् ? ती नेतासँग सम्बन्ध राख्ने वा नराख्ने को–को कर्मचारी, व्यापारी, न्यायमूर्ति र कानुन व्यवसायी विवादमा परेका छन् ? मिटरब्याजीको पक्षमा को–को उफ्रिएका छन् ? कांग्रेस नेताहरूकै सहकारीबाट को–को ठगिएका छन् ?

पछिल्लो निर्वाचनको परिणामले संसद्मा सबैभन्दा ठूलो राजनीतिक दलका रूपमा स्थापित नेपाली कांग्रेस र दोस्रो ठूलो दल एमाले यति बेला निकै ठूलो छटपटीमा देखिएका छन् । यी दुवै पार्टीको अवस्था पुच्छरमा गोली लागेको जनावरको जस्तो भएको छ ।

देशमा नेपाली कांग्रेस र माओवादी केन्द्रसहितका दलहरूको गठबन्धन सरकार क्रियाशील छ । तर, यी दलहरूको क्रियाशीलता भलाकुसारीसम्म मात्र सीमित देखिन्छ । दलहरू जोसका साथ समस्याहरूको निर्णायक बिन्दुमा पुग्न सकेको देखिँदैन ।

धानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ को भारत भ्रमणको चर्चा जारी नै छ । भ्रमणपछि सत्ता र प्रतिपक्ष दुवैतिरका दलहरू एकैनासको तरंगमा डुबेका देखिन्छन् ।

साबिक चलन अनुसार, गएको बिहीबार अपराह्न पुजारीहरूले अनादि कालदेखि उपत्यकाका किसानहरूले अत्यन्त भक्तिभावसहित पूजा–अर्चना गर्दै आएका ‘बुंग द्यः’ अर्थात् ‘सहकालका देवता’ मच्छेन्द्रनाथको भोटो राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेल, उपराष्ट्रपति रामसहाय यादव र प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको ‘नजर’ मा चढाएर, सर्वसाधारणलाई देखाए ।

समकालीन नेपाली राजनीतिका रेखाचित्रहरू कोर्ने क्रममा यो स्तम्भकारले पटकपटक ‘परिहा’ शब्दको प्रयोग गर्ने गरेको छ, जसको उद्गमस्थल दक्षिण भारतीय भाषाहरूको शब्दभण्डार हो । यो शब्द सुन्दा जति सामान्य लाग्छ, त्यति नै डरलाग्दो छ यसको राजनीतिक अर्थ र अभिप्राय । देशहरूको समूहमा रहेको कुनै पनि देशले कुनै पनि विषयमा विश्वसनीयता गुमायो भने देशहरूको त्यो समूहमा उसको पहिचान ‘परिहा’ अर्थात् अछुत राज्यका रूपमा ओरालो लाग्छ । त्यस्ता देशहरूको समूहबाट ऊ बहिष्कृत हुन्छ, अन्तर्राष्ट्रिय समाजबाट एक्लिन्छ ।

यो निबन्धको शीर्षक त हुनैपर्ने हो : ‘यो काठमाडौं, हाम्रो काठमाडौं ।’ तर, शिर्षकमा विज्ञापनको जस्तो नियमितता खुल्दैन । खुल्ने भए नाटककार बालकृष्ण समले किन लेख्नुहुन्थ्यो र ‘नियमित आकस्मिकता’ ?

देशबाट राजतन्त्र विस्थापित भएको पनि पन्ध्र वर्ष नाघिसकेको छ । उहिलेको जमानामा जस्तो सत्तामाथि कब्जा जमाउन कोत–कचहरीमा भारदारको भेला बोलाउने र कम्मरमा झुन्ड्याएको म्यानबाट तरबार निकालेर शत्रुपक्षलाई छ्याकछ्याक काट्ने रणनीति पनि अहिले कसैले अपनाएको छैन ।

नेपाली राजनीति नेताहरूको छायाको प्रभावमा चल्न थालेको छ । मधेश प्रदेशको बारा–२ निर्वाचन क्षेत्रबाट जनता समाजवादी पार्टीका उम्मेदवारका रूपमा संघीय संसद्मा निर्वाचित हुनुभएका रामसहाय यादवले संघीय संसद्–सदस्यको अभिभारा धेरै दिन सम्हाल्नुपरेन । उहाँ संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको उपराष्ट्रपति चुनिनुभयो । स्वयं रामसहायजीका लागि यो गौरवको विषय थियो भने संघीय गणतन्त्र नेपालको लोकतन्त्रको सुन्दरतम पक्ष । यसमा कुनै द्विविधा नराखे हुन्छ ।