२५.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १४२

राजकुमार बानियाँ

राजकुमार बानियाँका लेखहरु :

प्लेटोको पालाको प्रेम

केही महिनाअघि नामी राजनीतिक विश्लेषक विष्णु सापकोटाको उपन्यास आउँदै छ भन्ने खबर नै एकखाले ‘सरप्राइज’ थियो मेरा निम्ति । विमोचन समारोहमा मञ्जुश्री थापाले मञ्चबाटै ‘अडिएका पाइला’ लाई ‘कलेज नोभल’ भन्नु थप ‘सरप्राइज’ ! यसमा सापकोटाको लेखकीय दोष थिएन, दोष थियो त आफ्नै पाठकीय पावरदार चस्माको । 

स्वर्णिम आवाजको अबिच्युरी 

असोज– २४ को साँझ ७७ औं जन्मदिन मनाएका थिए, नेपाली सुगम संगीतका ‘लिजेन्ड’ योगेश वैद्यले । त्यही अवसर पारेर आफ्नो आत्मकथा ‘स्वर्णिम संस्मरण – आत्मवृत्तान्त’ घरमै विमोचन गराएका थिए, जेठी दिदी उमाको हातबाट । तर, त्यो न कुनै सञ्चारमाध्यमको ‘हटकेक’ समाचार बन्यो, न त आम पाठकका निम्ति कुनै ‘सरप्राइज’ पुस्तक । 

छेउकुनाका दुर्दान्त कथा

आम नेपाली समाजका निम्ति अमेरिका आज पनि ‘स्वप्नभूमि’ हो । बोटमै हरियो डलर फल्ने देश हो । त्यहाँको भौतिक विकास, सुखसयल र सुविधाको स्वर्गीय आनन्द भोग गर्न जोकोही लालायित छन् । तर, अमेरिकामै रहेका सिभिल इन्जिनियर कृष्ण कुसुमले आफ्नो नवीनतम् कथासंग्रह ‘पार्श्व धुन’ मा देखेको वा सुनेकोभन्दा भोगेको अमेरिकालाई हुबहु प्रस्तुत गरेका छन् ।

आख्यानको हरियोपरियो

अहिले हरियो छ, तर अग्लो रूख कतै देखिँदैन– अग्रज कवि राजेन्द्र भण्डारीले भारतीय नेपाली कविताको प्रसंगमा यस्तो अभिव्यक्ति दिएका थिए कुनै बेला । त्यो स्थिति नेपाली साहित्य अझ आख्यानमा पनि हुबहु यस्तै छ । त्यसलाई हल्का सच्याउने हो भने स्तरीय आख्यानमा न्यूनता छ । 

व्यञ्जन भ्याली

उपत्यकाको आकाशमा रंगीचंगी चंगा उडिरहेका छन् । सांस्कृतिक रूपमा वर्षाका देवता इन्द्रलाई कृष्णाष्टमीदेखि चंगा उडाउनुको खुला सन्देश हो, ‘अब पानी पुग्यो, पानी नपार ।’ अझ ठाउँठाउँमा नाचूँ नाचूँ लाग्ने मौसमी गीत, धिमे, दाफा अनि बाँसुरीका धुनले ‘ह्यापी हर्मोन’ ह्वात्तै बढाइदिएका छन् ।

मायावीका ३ अवतार

शिल्पी थिएटरमा पस्ने बेला माथिल्तिर ‘ट्रान्जिट’ र तल्तिर ‘मिनिस्ट्री अफ टाइम टुरिजम’ लिखित ठ्याक्कै पासपोर्ट साइजको ब्रोसर हात पर्‍यो । ट्रान्जिटमा ट्राभल डकुमेन्ट पनि त चाहियो । कुमार नगरकोटीको लेखन र घिमिरे युवराजको निर्देशन रहेको नाटकमा यस्तो प्रयोग देखिने नै भयो ।

क्षितिजकी मायालु मनपन्छी

मेरा निम्ति प्रतीक्षित कवि हुन्, रमेश क्षितिज । उनी आजको दिनमा कविता पढेजस्तो अनुभूति दिन सक्षम एक काव्यसाधक हुन् । मलाई प्रशंसक वा पाठक, जेसुकै भन्नुस्, तपाईंकै मर्जी । उनी कविताका नाममा कवितै लेख्छन् । कविताकै गुण र गरिमा बढाउँछन् ।

‘डार्क फेन्टासी’ का कथा–खजाना

जोगी जिन्दगीमाथि लेखिएको ‘निर्वेद’ उपन्यासमार्फत परिचित शैलेन्द्र अधिकारी ‘डार्क फेन्टासी’ ले भरिएका कथाको बिटो लिएर आएका छन्, ‘ब्रह्मास्त्र’ । फ्रायड, नित्सेदेखि निरोसम्मका विचारवाहक उनका कथा मानिसको आवरणभन्दा पनि अन्तर्मनको व्याकरण खोतल्न सफल छन् ।

प्रियदर्शिनीको प्रेम परीक्षा

म यस्तो पात्रलाई पढूँ, जसलाई पढेर आफैंलाई सान्त्वना दिन सकूँ । यस्तो दर्शन पढूँ, जुन पढेर आफूले टेकेको धरती र उभिएको आकाशमा सन्तुष्टिका साथ बाँच्न सकूँ । यो उपन्यास मैले आफूलाई मन पर्ने स्वादअनुरूप लेखेको छु । आफूलाई मन पर्ने दर्शनलाई आफ्नै लयमा लेखेको छु । अन्तर्मनमा उठेका लहरहरूलाई शान्त बनाउन र आफ्नै प्रेरणापुस्तिका जसरी पुस्तक कलेवरमा ढालेर त्यसलाई सिरानीमा राख्न लेखेको छु ।’

क्रसरोडका कथा

फ्रेन्च भाषाको ‘फ्लानर’ सुहाउँदो शब्द खोज्दै जाँदा फेला पर्छ– फकिर । त्यही फकिरगिरीमा रमाउँदाका कथा छन्, विक्रमभक्त जोशीकृत ‘चोभार ब्लुज’ मा । रमता जोगीजस्तो भएर हिँड्दा उनका पाइलैपिच्छे कथाकुथुंग्री अल्झिन्छन् । हरेक स्थान, पात्र, परिवेश, दृश्य र विम्बमा कथाको खात लाग्छन् । लाग्छ, काठमाडौं फ्लानरी सहर हो । काठमाडौंका भुइँमा पनि कथा छन्, भित्ताहरूमा पनि कथा नै छन् । जताततै कथैकथा छन् ।