के स्थानीय, के राष्ट्रिय, गत असोज महिना उपर्युक्त शीर्षकका समाचारले विराटनगरबासीको ध्यानाकर्षण गरायो । विराटनगर–११ निवासी उमा सहनीकी नातिनी रञ्जना सहनीको विहारको अररिया ताकियाका भीम बहरदारसँग आठ महिनाअघि मागी विवाह भएको थियो ।
प्लास्टिकको पाँच लिटरको जार र चिसोको जम्बो बोतललाई गमलाको रूपमा प्रयोग गर्न थालेको २ वर्ष भयो । बीचमा आधा हुने गरी काटेपछि माथिको भागमा केही मसिना ढुंगा र माटो राख्नुपर्छ । त्यसपछि आधा काटिएको तलको भागमा पानी हालेर माथिबाट आधा भाग राखेपछि गमला तयार हुन्छ । यसरी गमला बनाउँदा दिनहुँ बिरुवामा पानीसमेत हालिराख्नुपर्दैन ।
भदौ ७–९गतेसम्म रातो बङ्गला फाउन्डेसन र शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको संयुक्त आयोजनामा ललितपुरस्थित रातो बङ्गला स्कुलमा ३ दिने गुणस्तरीय शिक्षाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन सम्पन्न भयो । सम्मेलनमा ५५ जिल्लाका ३ सयभन्दा बढी शिक्षक र सरोकारवालहरूको सहभागिता थियो भने अमेरिका, सिंगापुर, भारत, बङ्गलादेश लगायतबाट आएका सहजकर्ताले सहजीकरण गरेका थिए ।
चार कक्षा पढ्दै गरेकी आकांक्षा राय स्कुल छुट्टीपछि सधैं घर नजिकैको विराट सामुदायिक पुस्तकालय जान्छिन् । विराटनगर–११ कै अन्य स्कुलमा पढ्दै गरेका पुकार, वैष्णवी, नाइमा, तान्छोना, सोसिन र नितेशजस्ता पन्ध्र विद्यार्थी पनि दिनहुँ पुस्तकालय जाने गर्छन् ।
शिक्षामन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलले हालै मोरङलाई नेपालको ५१ औं साक्षर जिल्ला घोषणा गरे, जसमा सुझबुझ कम, जस लिने हतार बढी देखियो । मोरङमा सञ्चालित अनौपचारिक शिक्षा, साक्षर नेपाल अभियान, सघन साक्षरता कार्यक्रममार्फत १५–६० वर्ष उमेर समूहका ९६.५९ प्रतिशत जनसंख्या साक्षर भएको छ ।
मेरो आठवर्षे नाति हरेक शनिबार मलाई भन्ने गर्छ, ‘खोइ त होउ मुमा, काम दिनु न हामीलाई !’ छुट्टीको दिन नाति आफ्ना साथीहरूसँग मिलेर कहिले फोहोर छुट्याउने, कहिले बोटबिरुवा गोडमेल गर्ने, कहिले कौसी बढार्नेजस्ता काम गर्ने गर्छ ।
एक वर्ष भयो हामीले शून्य फोहोरको अवधारणाअनुरूप घर र विद्यालयबाट निस्कने फोहोरको वैज्ञानिक र दिगो व्यवस्थापन गर्न थालेको । त्यसो त तेह्र वर्षयता कागज जस्ता सुक्खा फोहोरबाट शैक्षिक, घरायसी र कार्यालय प्रयोजनका लागि विभिन्न सामग्री बनाउँदै आएका छौं । गत वर्ष जेठदेखि घर र विद्यालयले कागजको लेदो र माटोबाट आकर्षक फलफूल र जनावर बनाउन थालेका छौं ।
मोरङको टंकीसिनुवारीकी चम्पा नेपालले छ वर्षदेखि आफ्नै घरमा शु सेन्टर सञ्चालन गर्दै आएकी छन् । सात वर्षअघि उनलाई घरेलु तथा साना उद्योग, मोरङले दुईमहिने जुत्ता बनाउने तालिम दिएपछि उनको दिनचर्या फेरिँदै गयो । उनी वर्षमा पाँच–छ पटक प्रशिक्षक भएर जिल्लाबाहिर पनि जाने गरेकी छन् ।
