सन् ७० को दशकमा भारतमा प्रावि तहको शिक्षा हासिल गर्ने मजस्ता धेरैलाई पढाइले भन्दा विद्यालयले निःशुल्क बाँड्ने खाजाले आकर्षित गर्ने गर्थ्यो । दिउँसो चार स्लाइस पाउरोटी र एउटा उसिनेको अन्डा तथा बेलुकी बिदाको घण्टी लागेपछि सबैलाई भुइँमा बसाएर लिटो बाँडिन्थ्यो ।
दोस्रो त्रैमासिक परीक्षा अगावै एकजना अभिभावकले ‘म्याम मेरी छोरी अबदेखि आउँदिनन्, नाम काटिदिनु’ भने । पछि बुझ्दा रक्सीप्रेमी बाबुकै कारण आमाले छोरी लिएर माइती गएको थाहा पाएँ । यस्तै केही दिनअघि बेलुकीपख प्रहरीले ‘म्याम तपाईको विद्यार्थी हामीसँग छ, लिन आउनु होला’ भनेर फोन गरे । एकछिनपछि प्रहरी आफैले विद्यार्थी ल्याइदिए ।
के स्थानीय, के राष्ट्रिय, गत असोज महिना उपर्युक्त शीर्षकका समाचारले विराटनगरबासीको ध्यानाकर्षण गरायो । विराटनगर–११ निवासी उमा सहनीकी नातिनी रञ्जना सहनीको विहारको अररिया ताकियाका भीम बहरदारसँग आठ महिनाअघि मागी विवाह भएको थियो ।
प्लास्टिकको पाँच लिटरको जार र चिसोको जम्बो बोतललाई गमलाको रूपमा प्रयोग गर्न थालेको २ वर्ष भयो । बीचमा आधा हुने गरी काटेपछि माथिको भागमा केही मसिना ढुंगा र माटो राख्नुपर्छ । त्यसपछि आधा काटिएको तलको भागमा पानी हालेर माथिबाट आधा भाग राखेपछि गमला तयार हुन्छ । यसरी गमला बनाउँदा दिनहुँ बिरुवामा पानीसमेत हालिराख्नुपर्दैन ।
भदौ ७–९गतेसम्म रातो बङ्गला फाउन्डेसन र शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको संयुक्त आयोजनामा ललितपुरस्थित रातो बङ्गला स्कुलमा ३ दिने गुणस्तरीय शिक्षाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन सम्पन्न भयो । सम्मेलनमा ५५ जिल्लाका ३ सयभन्दा बढी शिक्षक र सरोकारवालहरूको सहभागिता थियो भने अमेरिका, सिंगापुर, भारत, बङ्गलादेश लगायतबाट आएका सहजकर्ताले सहजीकरण गरेका थिए ।
चार कक्षा पढ्दै गरेकी आकांक्षा राय स्कुल छुट्टीपछि सधैं घर नजिकैको विराट सामुदायिक पुस्तकालय जान्छिन् । विराटनगर–११ कै अन्य स्कुलमा पढ्दै गरेका पुकार, वैष्णवी, नाइमा, तान्छोना, सोसिन र नितेशजस्ता पन्ध्र विद्यार्थी पनि दिनहुँ पुस्तकालय जाने गर्छन् ।
शिक्षामन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलले हालै मोरङलाई नेपालको ५१ औं साक्षर जिल्ला घोषणा गरे, जसमा सुझबुझ कम, जस लिने हतार बढी देखियो । मोरङमा सञ्चालित अनौपचारिक शिक्षा, साक्षर नेपाल अभियान, सघन साक्षरता कार्यक्रममार्फत १५–६० वर्ष उमेर समूहका ९६.५९ प्रतिशत जनसंख्या साक्षर भएको छ ।
