यसपालि बजेटमा प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमको पुनः संरचना गरेर न्यूनतम सय दिनको रोजगारी सुनिश्चित गरी आगामी वर्ष दुई लाख रोजगारी सृजना गर्ने लक्ष्यका साथ १२ अर्ब रुपैयाँ विनियोजन गरिएको छ ।

एसएलसी सकाएर मेरा छोराछोरी उच्च शिक्षाका लागि एक दशकअघि काठमाडौं आएका थिए । विद्यालय पढ्दाताका भातभान्सामा सघाउने गरे पनि उनीहरू कतिपय तरकारी खाँदैन थिए । काठमाडौं आएपछि बेलाबेला फोनमा ‘ममी, लसुन र प्याजको पात कस्तो हुन्छ ?’ भनेर सोध्ने गर्थे ।

गत वर्षको जस्तै यसपालि पनि कोरोना–कहरबीच धेरैको बिहे भयो, गरियो । घरआँगनमा पाल टाँगेर वा पार्टी प्यालेसमा तामझामका साथ बिहेभोज पनि खुवाए । कतिपय जोडी भने कहिले निषेधाज्ञा खुकुलो होला र बिहे गरौंला भनेर कुरिरहेका छन् ।

‘खै कतिखेर पढ्नु होउ, म्याम ! म त भ्याउँदै भ्याउँदिनँ ।’ ‘म त लोकसेवाको तयारीमा छु, पढ्नै भ्याउँदिनँ ।’‘म त अनलाइनमै पढ्छु, दिदी !’

विराटनगर–११ स्थित एउटा उच्च माविमा विज्ञान संकायमा पढ्दै गरेकी सिर्जना राईलाई केही साताअघि ह्वाट्सएपमा ‘तपाईंलाई २५ लाख भारुको चिट्ठा परेको छ’ भन्दै उनको फोटोसहितको संक्षिप्त जानकारी आयो । उनले यसबारे परिवारलाई सुनाइन्, तर कसैले पत्याएनन् । यसरी केही दिनसम्म लगातार चिट्ठाको रकम छुटाउन २५ हजार भारु बुझाउनुपर्छ भनियो ।

चारवर्षीय आशुतोष बस्नेतलाई आटाको डल्लाबाट डुनोट र सेलरोटी बनाउन मन पर्छ । आशुतोष मात्र हैन उसका मिल्ने साथीहरू पनि आटाको डल्लो लिन तँछाड–मछाड गर्छन् । आयातित प्लास्टिकका खेलौना आकर्षक भए पनि बालबालिकाले घरीघरी मुखमा हाल्ने गरेकाले हामी शिक्षकले साताको तीन दिन आटाको डल्लो र बेलाबेला सुजी दिने गरेका छौं । बिहानको प्रार्थनापछि पंक्तिबद्ध भई उनीहरू अभिनय गर्दै बालगीत गाउँछन् । र, कक्षाकोठामा उनीहरू आफूलाई मन पर्ने खेल सामग्रीसँग रमाउँछन् ।

केही दिनअघि दाङ, राजपुर गाउँपालिका–७ स्थित सिक्टा माविका शिक्षक हेमराज विक विद्यार्थी कुटेका कारण पक्राउ परे । गणित र विज्ञानका शिक्षक विकले आफ्नो विषयमा शून्य अंक ल्याएको भन्दै कक्षा १० का विद्यार्थीलाई नीलडाम हुने गरी कुटेका थिए ।

मैले परम्परागत खाजाको प्रवर्द्धनका लागि अघोषित अभियान सञ्चालन गरेको दुई दशकभन्दा बढी भयो । सञ्चारमाध्यममा लेखेर, अभिभावक र विद्यार्थीलाई अभिमुखीकरण गरेर यस अभियानलाई निरन्तरता दिइरहेकी छु ।

‘मैले सम्झेँ म्याम, भोलि पढा’को ।’ यूकेजी पढ्ने रमण मुखिया मधेसी समुदायका प्रतिनिधि पात्र हुन् जसले कक्षामा सधैँजसो यस्ता संवाद दोहोर्‍याउँछन् । एलकेजी पढ्ने नेहा यादव र मीनाक्षी मेहताले पनि साथीलाई ‘तपाईं’ र हामी शिक्षकलाई ‘तिम्रो/तेरो’ भन्ने गर्छन् । हामी शिक्षकले बारम्बार सिकाए पनि उनीहरू बेलाबेला यसरी नै बोल्ने गर्छन् ।

कुरा सन् ७० को दशकको भारतको हो । इन्दिरा गान्धीको प्रधानमन्त्रीकालमा स्कुले शिक्षामा व्यावसायिक कक्षा अनिवार्य थियो । कक्षा सातदेखि दससम्मका विद्यार्थीले साताका तीन दिन व्यावसायिक कक्षामा विद्यालयलाई चाहिने खाम, चक, मैनबत्ती, कागजका थुँगा आदि बनाउनुपर्थ्यो ।