स्वयंसेवाबाट राजनीति

राजमतीले बाल्यकालदेखि राजनीतिबारे बुझ्ने मौका पाइन् । किनकि उनका बाबु गुन्जबहादुर पञ्चायतकालमै वामपन्थी विचार र सिद्धान्तबाट प्रेरित थिए । रत्न बान्तवा, सीपी मैनाली, राधाकृष्ण मैनाली, अशोक राईलगायत कम्युनिस्ट नेता तथा कार्यकर्ता उनको घरमा सेल्टर बस्थे । बाबु र ती नेताका कुराकानी सुन्दासुन्दै राजमतीको किशोरी मनमा वामपन्थी राजनीतिका कुरा पसिसकेका थिए । ०२७ कात्तिक १३ मा झापामा जन्मिएकी राजमतीले मावि पढ्दा–पढ्दै १७ वर्षको उमेरमा ०४४ सालमा झापा गौरादहकै राजेन्द्र लिम्बूसँग बिहे गरिन् । त्यसपछि भने उनको पढाइ छुट्यो ।

गौरादह पुगेपछि उनले थाहा पाइन्— ससुरा भीमबहादुर त निर्दलीय पञ्चायती व्यवस्थाका पक्षधर पो रहेछन् । एक दिन श्रीमान्ले उनले पढिराखेको कम्युनिस्ट विचारधाराको किताब देखे । श्रीमान्ले पनि उनको राजनीतिक आस्था थाहा पाए । उनीहरूबीच बल्ल राजनीतिक विचारधाराबारे कुरा सुरु भयो । विवाहको ८ वर्षसम्म उनी घरपरिवारमै सीमित भइन् । तर समयक्रममा उनी पार्टी गतिविधिमा सक्रिय बनिन् । श्रीमान्ले पनि उनलाई सरसल्लाह दिँदै गए । उनले घर मै सम्हाल्छु, तिमी राजनीतिमा सक्रिय होऊ भनेपछि राजमतीलाई राजनीतिमा सक्रिय हुन निकै सजिलो भयो ।

गौरादहबाट कानेपोखरी सरेपछि उनी गाविसको स्वयंसेवक भएर घरघरमा पुग्ने काम थालिन् ।

वैदेशिक रोजगारबाट फर्केका दुई छोरा र एक बुहारी अनि श्रीमान्सँगै बस्दै आएकी राजमतीलाई ०७४ को स्थानीय तह निर्वाचनमा पार्टीले उपाध्यक्षमा टिकट दियो । पहिलो चुनावी प्रतिस्पर्धामै उनले जित निकालिन् । गत स्थानीय चुनावमा एमालेले गाउँपालिका अध्यक्षको उम्मेदवार बनायो । जित पनि हासिल गरिन् ।

हाल एमाले केन्द्रीय कमिटीको अनुशासन आयोगमा सदस्यसमेत रहेकी राजमती पार्टी अनुशासनमा मात्र नभएर पालिकाभित्रको कामकारबाहीमा पनि कडा रूपमा प्रस्तुत हुने गरेकी छन् । व्यक्तिगत खर्च जुटाउन उनले घरमा सुंगुर, बाख्रापालन गरेकी छन् । बिहानको समयको सरसफाइ गर्ने, सुँगुरलाई चारो दिने, बाख्रालाई घाँसपानी दिएपछि खाना खाएर उनी कार्यालय निस्किहाल्छिन् । राति आठ नबजेसम्म उनी विरलै घर फर्किन पाउँछिन् ।

‘मतदाताले मलाई कुर्सीमा बसेर भत्ता पचाउन र भाषण गर्न मात्र पालिका अध्यक्ष बनाएका होइनन्,’ उनले भनिन्, ‘यो महिलाले पक्कै केही नयाँ गर्नेछन् र त्यो काम पालिकावासीको लाभका लागि हुनेछ भनेर विश्वास गरेका हुन् ।’ त्यसैले वडाध्यक्ष र वडा सदस्यहरूसँग छलफल गरेर गाउँपालिकामा २२ वटा योजना सुरु गरिएको उनको भनाइ छ ।

पालिकामा कोही बिरामी भए उनी आफूले प्रयोग गरेको गाडीलाई एम्बुलेन्स बनाएर अस्पताल पुर्‍याउने र आफूचाहिँ स्कुटीमा गएर थप उपचारको पहल गर्ने गरेकी छन् । गाउँपालिकाकै पहलका कारण कानेपोखरीका गाउँमा कसैको मृत्यु भए श्मशानघाटसम्म पुर्‍याउन शववाहन खोजिरहनुपर्दैन । पालिकाले नै शववाहन उपलब्ध गराउँछ ।

आफ्नो कार्यकालमा बनाएका विकासका विभिन्न २२ योजनामध्ये ८ वटा कार्यान्वयनमा छन् । बजेट अभावका बीच पनि ३८ हजार ८ सय २४ जनसंख्या भएको कानेपोखरीवासीलाई नीति तथा कार्यक्रम र बजेटमार्फत शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारीमूलक जनजीविकालाई महिलासँग जोड्ने प्रयास जारी राखेको उनले बताइन् । गाउँपालिकाकै पहलमा वडा नम्बर ६ मा आमाको सीप सन्तानलाई, अर्गानिक गुन्द्रुक मोरङलाई’ भन्ने पाइलट प्रोजेक्ट सञ्चालन भइरहेको छ । पालिकाले गुन्द्रुक उत्पादनका लागि तोरीको बीउ, मल, खनजोत, लाग्ने श्रमको पारिश्रमिक उपलब्ध गराएको र उत्पादित तोरीको गुन्द्रुक किनेर बेच्ने व्यवस्थासमेत मिलाएको छ ।

अहिले गाउँपालिकाले हजार रुपैयाँ किलोका दरले गुन्द्रुक किन्ने तयारी गरेको छ । गत वर्ष इटहरीको गोर्खा डिपार्टमेन्टमा केही सामान किन्न जाँदा प्याकेटमा सजाएर राखेको गुन्द्रुकमा आँखा परेपछि राजमतीले गाउँपालिकाकै लगानीमा गुन्द्रुक उत्पादन अघि बढाएकी हुन् । भनिन्, ‘डिपार्टमेन्टको प्याकेट गुन्द्रुकमा त मेड इन चाइना पो लेखेको थियो । अनि यस्तै काम हामीले नै किन नगर्ने भनेर पालिकामा काम सुरु गरियो ।’

कान्तिपुर ३० औं वार्षिकोत्सव विशेषांक 'नारी नेतृत्व'का सम्पूर्ण सामग्री :

• प्राथमिकतामा सामाजिक न्याय

• मेयर बन्न उपमेयरको परीक्षा

• कर्णालीकी अब्बल

• आधारभूत स्वास्थ्य सेवा मूल एजेन्डा

• सबैलाई समेट्ने सद्भावना

• महिलाको आत्मविश्वास बढाउन अग्रसर

• ‘अध्यक्षसँग दिदीबहिनी’

• महिलालाई महिलाकै भर

• जसले दोहोर्‍याइन् कार्यकाल

• कार्यालय सहायकदेखि मेयरसम्म

• रेनुको ‘रनिङ’

• महिला–बालबालिकालाई छुट्टै अस्पताल

• जसलाई कामले दोहोर्‍यायो

• किसानमुखी कार्यक्रम

• अध्यक्षसँगै सोध्छन्– ‘अध्यक्षज्यू खोइ’

• एकीकृत नमुना बस्ती बसाउँदै

• स्वावलम्बी अभियान

• बालविवाह रोक्ने कदम

• मधेसले गरेको भरोसा

• क्यालेन्डर बनाएरै जनसेवा

• आयआर्जनको आयतन बढाउँदै

• बालविकासमा ध्यान

• नयाँ बिर्तामोडको परिकल्पना

• पूरा भएको एउटा सपना