सरकारले कर्णाली राजमार्गको स्तरोन्नतिमा बेवास्ता गरेको भन्दै जुम्लाकी सांसद विनीता कठायतले गत भदौ १९ मा प्रतिनिधिसभामा जरुरी सार्वजनिक महत्त्वको प्रस्ताव दर्ता गरेकी छन् । उनले कान्तिका सेजुव...
विश्वकै सबैभन्दा ठूलो द्वन्द्वका रूपमा अहिले रुस–युक्रेन र इजरायल–प्यालेस्टाइन युद्ध बनिरहेको छ । अर्कोतर्फ भोकमरी, शरणार्थी समस्या, स्वास्थ्य, शिक्षा, हिंसालगायतका समस्या पनि झन्–झन् विकराल बन्दै गइरहेका छन् । यसबाहेक संसारभर जलवायु परिवर्तनको प्रभाव बढ्दो छ र यसले पृथ्वीका जीवजन्तुहरूलाई प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष प्रभाव परिरहेको छ ।
पाल्पाको तिनाउ गाउँपालिका–२ दोभानमा सडक भासिएपछि एक महिनादेखि सवारीसाधन अवरुद्ध भएको छ । दोभान–झ्याङला–हरियाली गाउँ जोड्ने सडकको जमुने र झ्याङला बीचको बन्चरे पहाडमा सडक भासिएपछि आधा दर्जन बढी बस्तीमा सवारीसाधन चल्न सकेको छैन ।
इजरायलविरुद्ध २०२३ अक्टोबर ७ मा हमासले आक्रमण गरेलगत्तै इजरायलले पनि गरेको जवाफी हमलासँगैको १० महिना लामो युद्धले गाजामा कार्यरत पत्रकारहरूले ठूलो क्षति बेहोर्नुपरेको छ । इजरायलले हमासविरुद्ध युद्ध सुरु गरेदेखि ३९ हजारभन्दा बढी मारिएका छन् ।
हरेक दिन बिहान ७ नबज्दै ६४ वर्षीय छत्रबहादुर कार्की पर्सा बजारस्थित घरबाट चीवर लगाएर पुरानो साइकलमा निस्कन्छन् । एकैछिनमा पार गरिसकिने तीन किलोमिटरको दूरी छिचोल्दा पनि एकाबिहानैदेखिको हपक्क गर्मीले असिनपसिन भइसक्छन् उनी । मायादेवी मन्दिर परिसरको एक छेउमा उनी अन्य दर्जनौं भिक्षुहरूको लहरमा मिसिन्छन् । हातमा भिक्षापात्र लिएर शान्तसँग बस्छन् । उनको यस्तो बसाइ १० बजेसम्मै चल्छ ।
‘यो बाघ देख्नुभएको छ कि नाई ? देख्नुभएको भए ठीक छ । देख्नुभएको छैन भने पनि केही छैन । म आज यहाँ तपाईंहरूसामु बाघ र मानव जाति कसरी मिलेर बस्न सम्भव छ भन्ने कुरा गर्न लागिरहेको छु,’ सन् २०२१ को नोभेम्बरदेखि बर्दियामा सुरु भएको ‘बिहेबियर चेन्ज क्याम्पेन’ (व्यवहार परिवर्तन अभियान) का एक युवा संरक्षक कमल खड्काले बारबर्दिया नगरपालिका–८ औरीका जनतालाई बाघको फोटो देखाएर पढाउँदै थिए ।
चीनका उपपरराष्ट्रमन्त्री सुन वेइदोङले गत असार ११ र १२ मा नेपालको दुईदिने भ्रमण गरे । उनी चीन–नेपाल कूटनीतिक परामर्शको १६ औं चरणको बैठकका लागि नेपाल आएका थिए । त्यस अवसरमा परराष्ट्र सचिव सेवा लम्सालसँग द्विपक्षीय कूटनीतिक परामर्श बैठक गरेका उपपरराष्ट्रमन्त्री वेइदोङले राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेल, तत्कालीन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल र तत्कालीन उपप्रधान तथा परराष्ट्रमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठसँग शिष्टाचार भेटवार्ता गरे ।
अमेरिकामा जबजब गोलीकाण्डमा निर्दोष नागरिकको ज्यान जान्छ, बन्दुक नियन्त्रणको माग उठ्न थाल्छ । अझ राष्ट्रपति, पूर्वराष्ट्रपति, राजनीतिज्ञ वा उच्च पदस्थ व्यक्तिहरू लक्षित आक्रमण भएपछि त बन्दुकको खरिद–बिक्री नियन्त्रण गर्नुपर्ने माग जोडादार रूपमा अघि सारिन्छ ।
रौतहटको गरुडा–३, मलाही टोलकी ३० वर्षीया मनीषा सहनीलाई २०८० चैत २१ गतेको घटना सम्झिन पनि मन लाग्दैन । मकवानपुरको राक्सीराङ गाउँपालिका–९ खैराङस्थित कालिका माध्यमिक विद्यालयमा पढाउने उनका ४० वर्षीय पति मनोज त्यस दिन छुट्टीमा घर आएका थिए । तरकारी खेतीमा पानी लगाउन मोटर चलाउने क्रममा उनलाई करेन्ट लाग्यो । घटनाका बेला मनीषा र ६९ वर्षीय बुबा विश्वनाथ छेवैमा थिए । मोटरको तार छुँदा मनोज एक्कासि ढले । हारगुहार माग्दामाग्दै उनको प्राण उड्यो ।
कांग्रेस र एमालेबीच नयाँ समीकरण बनेसँगै त्यसको असर कूटनीतिक वृत्तमा पनि पर्ने देखिएको छ । एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा बन्ने नयाँ सरकारले माओवादी–एमाले गठबन्धन सरकारबाट राजदूत सिफारिस भएकालाई हेरफेर गर्ने संकेत देखिएको हो ।
केही वर्षयता भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीलेअर्न्ताष्ट्रिय मञ्चहरूमा पूर्ण आत्मविश्वासका साथ भारतलाई ‘विश्वगुरु’ र आफू ‘वैश्विक नेता’ बन्ने आकांक्षा देखाउँदै आएका छन् । तर उनको तेस्रो कार्यकालमा ती आकांक्षा पूरा गर्न चुनौतीहरू थपिएका छन् । दोस्रो कार्यकालमा मोदी नेतृत्वको सरकारका मन्त्रीहरू, उनको दल भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) र समर्थकहरूले भारतलाई ‘विश्वगुरु’ र मोदीलाई ‘वैश्विक नेता’ को दर्जा दिन थालिसकेका थिए । भारतले जी–२० को अध्यक्षता पाउनु र त्यसको आयोजना गर्नुलाई त्यहीअनुसार प्रचार पनि गरियो ।
नेपाल र चीनबीच सन् १९५५ अगस्ट १ मा कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएको हो । चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीपीसी) को एकल सत्ता सञ्चालन रहेको उत्तरी छिमेक चीन र नेपालबीच त्यसयता द्विपक्षीय सम्बन्ध थप बलियो र मजबुत बन्दै गइरहेको छ । पछिल्लो समयमा दुई मुलुकले बहुपक्षीय सम्बन्धलाई पनि जोड दिइरहेका छन् ।
उद्योगी पवन गोल्यानको दिमागमा ३० वर्षअघि एउटा जुक्ति फुर्यो, धागो उद्योग सञ्चालन गर्ने । आइडिया कार्यान्वयन गर्न उनलाई दुई वर्षजति लाग्यो । त्यो समयमा उनले योजना बुने, तर लगानी डुब्ने हो कि भन्ने त्रासले छोडेन । विदेशबाट कच्चा पदार्थ ल्याउने, उत्पादित सामान विदेश निर्यात गर्ने अनि विदेशी मुद्रा भित्र्याउने आत्मविश्वास गोल्यानलाई कसरी आयो त ?
अमेरिकी सरकारले ७७ वर्ष अघिदेखि नेपाललाई विभिन्न क्षेत्रमा सहयोग गर्दै आएको छ । सन् १९४७ मा नेपाल र अमेरिकाबीच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएपछि अमेरिकाले नेपाललाई सहयोग गर्न थालेको हो । अमेरिकी अन्तर्राष्ट्रिय विकास नियोग (यूएसएआईडी) को औपचारिक स्थापना भने भूतपूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति जोन एफ केनेडीले सन् १९६१ मा मात्र गरेका हुन् ।
रुसी सेनामा गैरकानुनी रूपमा भर्ती भएका नेपालीहरूका बारे सरकार अझै बेखबर छ । सरकारले रुसी पक्षबाट युक्रेनसँगको युद्धमा जेठ १ सम्म २३ जनाको मृत्यु भएको तथा ५ जना युक्रेनी सेनाको कब्जामा रहेको पत्ता लगाए पनि थप विषयमा कुनै पनि जानकारी पाएको छैन । रुसी सेनामा कति नेपाली भर्ती भएका छन् र मृत्यु हुनेको संख्या कति पुग्यो भन्नेबारेमा हालसम्म प्रस्ट तथ्यांक आएको छैन ।
सन्तान र आमाको सम्बन्ध केवल सरल रेखामा हिँड्दैन, अनेक भाव र उतारचढावबाट गुज्रिन्छ । तिनका सम्बन्धका यात्राहरू बहुआयामिक हुन्छन् । यिनै सम्बन्धका आँखीझ्यालबाट हेर्दा आमालाई कहिले कोमल, कहिले कठोर भएकी देखेका छन्– आख्यानकार सुबिन भट्टराईले । अनेक हन्डर, ठक्कर र संघर्षले आमालाई जति नै बलियो बनाए पनि छोराछोरीका सवालमा ती करुण हुन्छन् भन्ने बुझेका छन् उनले ।
नेपाल भ्रमणमा रहेकी एम्नेस्टी इन्टरनेसनलकी महासचिव आग्नेस कालामारले नागरिकतासम्बन्धी प्रकरणमा कान्तिपुर मिडिया ग्रुपका अध्यक्ष कैलाश सिरोहियालाई पक्राउ गर्नु आवश्यक नरहेको बताएकी छन् ।
अन्य मुलुकले १७ औं शताब्दीमै आफ्ना हिमचुचुरा आरोहण र पदयात्रा खुला गरिसक्दा पनि १९ औं शताब्दीको मध्यसम्म नेपालमा हिमाल आरोहण निषेध थियो । राजा त्रिभुवनको शासनकाल चलिरहेका बेला सन् १९५० जुनमा फ्रान्सेली आरोहीहरू मौरिस हर्जोग र लुइस लाचेनलले अन्नपूर्ण प्रथम आरोहण गरे । नेपालभित्रका हिमालमा नेपालभित्रैबाट भएको यो पहिलो सफल आरोहण थियो ।
छड्के २.०’ सुपरफ्लप भएपछि अधिकांशले भने– ‘अब अनमोलका दिन गए, अनमोल सक्किए ।’ कोही त अनमोलको स्टारडम खस्किएको नतिजासम्मै पुगे । फिल्मले बक्स अफिसमा पानी भन्न नपाउँदा अनमोलको पुस्ता सकिएको भन्ने चर्चा चल्यो । साथै, ‘छड्के २.०’ नरुचाइनु, अनमोललाई दर्शकले गरेको अस्वीकारका रूपमा परिभाषित नै गरियो । तर, फिल्म करिअरकै यति ठूलो असफलताबाट भने अनमोलले आरोह–अवरोहको वास्तविक पाठ सिकेका छन् ।
२२.१२°C काठमाडौं
