१५.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: ४२०
म्यागेजिन

नेपालमा केवलकार चिनाउने मनकामना

चैत्र ४, २०८०

गोरखाका लक्ष्मणबाबु श्रेष्ठ पैदल हिँडेर थकाइ मार्न चौतारोमा बस्दा वरिपरिका डाँडा नियाल्न बिर्संदैनथे । किनभने, ती डाँडाकाँडाले उनलाई औधि लोभ्याउँथ्यो । एक दिन यसरी नै नियाल्दै गर्दा बादल एक ड...

‘नेपाल हिरो जन्माउने देश हो’

नेपाल र बेलायतबीच सन् १९२३ को ‘ट्रिटी अफ फ्रेन्डसिप’ भएको सय वर्ष पूरा भएको छ । सन्धि हस्ताक्षरको एक शताब्दी पुगेको अवसरलाई बेलायती राजदूत रब फेनले धुमधामका साथ मनाउने घोषणा गरेका छन् । त्यसका साथै, उनले सिंहदरबारस्थित बेलायती बैठक हलमा पुगेर सन्धि हस्ताक्षर गरेकै स्थानमा आयोजित कार्यक्रममा पनि सहभागिता जनाइसकेका छन् ।

लेकबेंसी यात्रामा भेडीगोठाला

रुकुम पूर्वको पुथा उत्तरगंगा गाउँपालिका–११ तकसेराका ६७ वर्षीय करबहादुर बुढाले ५२ वर्षदेखि भेडा चराउँदै आएका छन् । १५ वर्षको उमेरदेखि भेडा गोठाला जान थालेका उनी निरन्तर यही पेसामा छन् ।

भारतमा फेरि चर्कंदै किसान आन्दोलन

भारतमा फेरि किसान आन्दोलन चर्किएको छ । एक वर्ष लामो आन्दोलन थामिएको दुई वर्षपछि किसानहरू आफ्ना माग पूरा नभएको भन्दै पुनः सडकमा उत्रिएका हुन् । कृषिजन्य उत्पादनको न्यूनतम समर्थन मूल्य तोकिनुपर्ने मुख्य माग अघि सारेर उनीहरू दिल्लीतर्फ हिँडेका छन् । पन्जाबका हजारौं किसान दिल्लीमा धर्ना र प्रदर्शनको तयारीका साथ हिँडेपछि उनीहरूलाई बल प्रयोग गरेर बाटोमै रोकिएको हो ।

‘समाजको क्यान्सर’ हटाउन डटिरहेकी अमृता

अचेल उनका हातमा पहिलेझैं बल छैन, त्यसै त्यसै काँप्छन् । न शरीरमा त्यो स्फूर्ति छ । कतिसम्म भने लेखिका अमृता लम्सालका सुन्दर कपालसमेत ठुटै हुने गरी काटिएका छन् । एक वर्षदेखि स्तन क्यान्सरसँग चुपचाप लडिरहेकी अमृताको सामाजिक जीवनमा भने त्यसले कुनै असर पार्न सकेको छैन । यो असह्य वेदना र घातक बिमारीका बाबजुद अमृताले लेखपढ गर्ने आफ्नो साबिकको दिनचर्यालाई बरकरारै राखेकी छन् । 

आमालाई डोर्‍याउने दृष्टिविहीन छोरी

काठमाडौं, घट्टेकुलोको घाम नछिर्ने एक घरको कम्पाउन्ड पार गरी मेनुका पौडेल पिच सडकमा आइपुगिन् । हातमा रातो रङको सानो ह्याण्ड–ब्याग बोकेकी, कालो चश्मा र गुलाबी रङको ज्याकेट लगाएकी उनी यो विरानो सडकमा पनि बेफिक्री हिँडिरहेकी थिइन् । भनिन्, ‘काठमान्डुमा त कस्तो जाडो, हगि !’

दीपक र राजपुरा वर्षका उत्कृष्ट खेलाडी

कसले भन्छ, खेलाडीले खेल्छ मात्रै । बोल्न जाँदैन भनेर । सिक्का सुवाल श्रेष्ठकै उदाहरण लिऔं न । कमैलाई थाहा थियो, टेबल टेनिसका यी खेलाडी बोल्न पनि सिपालु छिन् । अब धेरैलाई थाहा भयो, वास्तवमै उनी धेरै मीठो पो बोल्छिन् । तिनै सिक्काले आइतबार आयोजित एनएसजेएफ पल्सर स्पोटर््स अवार्डको पिपुल्स च्वाइस अवार्ड जितिन् । एक प्रकारले यो अपेक्षित थियो । एक प्रकारले उत्तिकै अनपेक्षित पनि ।

गाजा युद्धले मध्यपूर्वमा फैलिँदो तनाव र विपत्ति 

प्यालेस्टिनी विद्रोही समूह हमासले गत अक्टोबर ७ मा इजरायलमा अप्रत्याशित आक्रमण गर्‍यो । इजरायलविरुद्ध इतिहासकै भयानक आक्रमणमा १ हजार २ सय जनाको तत्काल मृत्यु भयो । घाइते भएका १ सय जनाभन्दा बढीले आक्रमणको केही दिनमा ज्यान गुमाए । त्यतिमात्र नभई आक्रमणपछि हमासले २ सय ५० जनाभन्दा बढीलाई इजरायली क्षेत्रबाट बन्धक बनाएर लगेको थियो ।

अनलाइन सुरक्षाबारे चेतना जगाउँदै विद्यार्थी

बुटवलकी कृष्मा पन्थ सामाजिक कार्य विषय लिएर स्नातक दोस्रो वर्षमा पढ्दै छन् । पढाइका अलावा उनी कक्षा ६ देखि ९ सम्म पढ्ने विद्यार्थीको आत्मीय र सहयोगी साथी पनि बनेकी छन् । फुर्सद मिलाएर उनी १२ देखि १६ वर्ष उमेर समूहका त्यस्ता विद्यार्थीलाई अनलाइन सुरक्षाबारे जनचेतना जगाउन काठमाडौं उपत्यकाका स्कुलहरूमा पनि पुग्छिन् ।

आमाहरू सौतेनी हुँदैनन्

बूढापाका भन्छन्, ‘आमा देखेपछि भोक हराउँछ ।’ भोक लागेको थाहा हुने बेला कवि तीर्थ श्रेष्ठले आमा देखेनन् । तीन वर्षमै आमा गुमाएका उनले मातृप्रेमको भोक आमाका कविता लेखेर मेट्छन् । 

नीतिश कुमारले फेरि कोल्टे फेरे

कुनै पनि पदबाट राजीनामा दिनुको सोझो अर्थ हुन्छ– पदीय जिम्मेवारीबाट विश्राम । तर, भारतको बिहार राज्यका मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारको हकमा भने यो लागू हुँदैन । उनले राजीनामा त दिन्छन् । तर, उनको राजीनामा पद त्यागका लागि हुन्न, सत्ता समीकरण फेरेर पदमा टिकिरहनका लागि हुन्छ । त्यसैले उनीबारे स्थापित भनाइ नै बनेको छ– पदको सुनिश्चितता नभएसम्म उनले राजीनामा दिँदैनन् ।

ध्रुवीकरणको भुमरीमा असंलग्न आन्दोलन

आधिकारिक रूपमा शीतयुद्ध अन्त्य भएको तीन दशक बितिसकेको छ । तर विश्वमा पछिल्लो समय विकसित तनावपूर्ण भूराजनीतिक अवस्थालाई ‘शीतयुद्ध–२.०’ का रूपमा चित्रण गर्ने गरिएको छ । असंलग्न आन्दोलन अभियान (नाम) शीतयुद्धका बेला कुनै पनि शक्तिराष्ट्रको पक्षमा नलाग्ने देशहरूले सुरु गरेका थिए ।

जसले छोराको हरेक रनको हिसाब राख्छिन्

बाल्यकाल सम्झ्यो कि कप्तान रोहित पौडेलको स्मृतिमा तीन कुरा घट्टझैं फनफनी घुम्छन्– आमा, क्रिकेट र पिटाइ । आमाको काख छाडेर हिँड्न सक्ने भएदेखि रोहित मैदानमा पुग्थे र क्रिकेट खेल्थे । परिणाममा हात लाग्थ्यो आमाको पिटाइ । नवलपरासीको बर्दघाट नजिकको बुद्ध टोलमा उनको घर थियो । घरभन्दा डेढ–दुई किलोमिटर पर मैदान थियो ।

भारत–माल्दिभ्स सम्बन्धमा दरार, मुइज्जुलाई चीनमा 'रेड कार्पेट'

चीन भ्रमणबाट फर्किएपछि माल्दिभ्सका राष्ट्रपति मोहम्मद मुइज्जुले सानो देश भएकै कारण आफूहरूलाई कसैले धम्क्याउने हक नराख्न कडा प्रतिक्रिया दिएका छन् । उनको अभिव्यक्ति भारतलक्षित रहेको विश्लेषण गरिएको छ । ‘देश सानो हुन सक्छ । यसको मतलब यो होइन कि हामीलाई धम्क्याउने लाइसेन्स कसैले पाएको छ,’ देश फर्किएपछि मिडियासँग कुरा गर्दै उनले भनेका छन्, ‘हामी स्वतन्त्र र सम्प्रभु राष्ट्र हौं ।’ तर उनले आफ्नो पछिल्लो अभिव्यक्तिमा भने कुनै पनि देशको नाम लिएका छैनन् । 

‘वैद्य’ नपाएर थलिएको वैद्यखाना

च्यवनप्रास पकाउने तामाका भाँडा धूलोले छपक्कै छोपिएका छन् । लस्करै राखिएका ती भाँडामा अहिले खिया लाग्न थालिसकेको छ । च्यवनप्रास पकाउन प्रयोग गरिने भट्टीमा ताल्चा झुन्डिएको छ । सिलाजित बनाउने खड्कुलो अस्तव्यस्त ढंगले छोडिएको छ । झट्ट हेर्दा लाग्छ– कुनै कवाडीखाना हो । तर, होइन– यो त मुलुककै पुरानो धरोहर एवं झन्डै ४ सय वर्ष पहिले स्थापना भएको सिंहदरबार वैद्यखाना हो । राजा प्रताप मल्लका पालामा यसको स्थापना भएको थियो ।

अवकाशको संघारमा दिल्ली दौड

परराष्ट्र मन्त्रालयले विदेशस्थित नियोगमा कर्मचारी पठाउँदा नियोगको आवश्यकता तथा व्यक्तिको कार्यक्षमताभन्दा पनि कर्मचारीको व्यक्तिगत आवश्यकता र उनीहरूको पहुँचका आधारमा पठाउने गरेको छ । विदेशस्थित नियोगहरूमध्ये दिल्लीस्थित नेपाली दूतावास सबैभन्दा बढी काम हुनेमा पर्छ । भूराजनीतिक संवेदनशीलताका हिसाबले त दिल्ली दूतावासको महत्त्व झनै बढी छ ।

अटिजम : स्याहारसँगै थेरापीको खाँचो

पुसको चिसो बिहानी, आकाश धुम्मिएको थियो । कालो रंगको स्कुटर क्लिनिकको गेट नजिकै रोकियो । काठमाडौं बस्ने सुप्रभा र उनका श्रीमान् दिवस छोरालाई थेरापी गराउन लोकन्थली पुगेका थिए । छोरालाई डोर्‍याउँदै सुप्रभा र दिवस एकतला माथि रहेको क्लिनिकमा उक्लिए । थेरापी गराउने लाइनमा बसे । यो क्लिनिकमा अटिजमको समस्या भएका बालबालिकाहरूलाई थेरापी गराइन्छ । अरू तीन–चार जना बच्चाहरू पनि थेरापीका लागि पालो पर्खिरहेका थिए । 

‘नेपाल दक्षिण एसियाकै कला राजधानी बन्न सक्छ’

नेपालका लागि बंगलादेशका राजदूत सलाहुद्दिन नोमान चौधरी पहिलो पटक सन् २०१४ मा नेपाल आएका थिए । ढाकाबाट नयाँदिल्लीमा पोस्टिङ भएपछि काठमाडौं हुँदै दिल्ली जाने क्रममा एक साता नेपाल घुमे । उनै चौधरी तीन वर्षअघि राजदूत भएर नेपाल आए । उनी यतिबेला नेपाल–बंगलादेश सम्बन्धलाई थप बलियो बनाउन प्रयासरत छन् ।

आसै–आसमा दूधकोशी

रावाबेंसी गाउँपालिका–३ स्थित भालुढुंगाका गोपाल माझी घाँसको भारी बोकेर बेंसीबाट उकालो लाग्दै थिए । नयाँ मान्छे बेंसीतिर झर्दै गरेको देखेपछि उनी बीचबाटोमै रोकिए । पसिनाले निथ्रुक्क भिजेका उनले केहीबेर सुस्ताएपछि सोधे, ‘हाइड्रोबारे बुझ्न आउनुभएको होला, हाम्रो पनि समस्या सुनिदिनु भए हुन्थ्यो ।’