‘यसअघि र यसपछिका पनि सबै सिफारिस सरकारले कार्यान्वयन गर्नुपर्छ, म त्यो गराएरै छाड्नेछु,’ २०७१ कात्तिक ३ गते मानवअधिकार आयोगको अध्यक्ष नियुक्त भएलगत्तै पूर्वप्रधानन्यायाधीश अनुपराज शर्माले पत्रकार सम्मेलन गरेर भनेका थिए, ‘कार्यान्वयन गराउन कसै गरे पनि सकिनछु भने आयोगसँग एक हतियार छ, त्यसको प्रयोग म गर्नेछु ।’

संकटकालको बेला थियो । धादिङको केवलपुरमा कल्पना श्रेष्ठ नाम गरेकी एक युवतीलाई सेनाले लखेटी–लखेटी मारे । 

आजीवन स्वच्छ छवि र मिलनसार व्यक्तित्वका रूपमा परिचित कान्तिपुरका सहायक सम्पादक बलराम बानियाँको दुःखद निधनसँगै देशले एक जोधाहा पत्रकारको क्षति व्यहोरेको छ । बानियाँ कान्तिपुरको स्थापनाकालदेखि पत्रकारितामा सक्रिय थिए । सुरुवाती वर्ष पत्रिकाको सम्पादन मण्डलमा रहेर काम गरेका उनी ०५६ सालदेखि रिपोर्टिङमा सक्रियतापूर्वक लागे ।

उनको योजना थियो, घर फिर्नुअघि मुस्ताङ पुग्ने, पसिना निकालेर मज्जाले डाँडाहरू उक्लिने अनि सौन्दर्य निहार्ने । सब कुरा ठिकठाक हुँदो हो त भेरोनिका कोडीको यो इच्छा यतिबेला पूरा भइसक्थ्यो । उनी मुस्ताङको सौन्दर्यमा रत भएर युरोप फिर्ने तयारीमा जुटिरहेकी हुन्थिन् । तर उनको यो घुमघामको धोको कोरोना महामारीले पूरा हुन दिएन ।

अंग्रेजीमा एउटा शब्द छ, ‘जेनोफोबिया’ । यसको सदृश नेपाली शब्द नभएकाले यसलाई ‘विदेशीलाई घृणा गर्ने रोग’ भनी अर्थ्याउनुपर्ने अवस्था छ । शब्दहरू व्यवहारबाट बन्ने गर्छन् । हाम्रो सांस्कृतिक व्यवहारमा विदेशीलाई घृणा होइन, पाहुना मान्ने चलन छ । त्यसैले हामीले त यसमा प्रेम दर्साउने गरी भन्न थाल्यौं, ‘अतिथिदेवो भव’ । त्यसैले ‘जेनोफोबिया’ लाई सुहाउने कुनै शब्द हामीसँग रहेन ।

कुनै पनि कुराको कारण हुन्छ । हामीले दैनन्दिन व्यवहारमा देख्दै आएका र स्वाभाविक रूपले भइरहेजस्ता लाग्ने साह्रै साधारण घटनामा पनि कारण छन् । यत्ति हो, हामी तिनको कारणबारे ज्यादा उत्सुक हुँदैनौं ।

शुक्रबार बिहानै प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीबाट श्रमिक दिवसको अवसरमा शुभकामना आयो, जसको अन्त्यतिर सञ्चार माध्यमप्रति उनको तीव्र रोष झल्किएको देखिन्छ । 

एउटा लोकगीत छ– कटुसै फुल्यो वन सेतै, ज्यान मात्रै यता मन त्यतै । एकै वाक्यमा गीतले मनको स्वभावलाई लयात्मक तर साँचो भावले प्रकट गरेको छ ।

‘दिन कसरी बित्दै छ ?’ मित्रहरू सोध्ने गर्छन्, ‘वाक्क लागिसक्यो मलाई त, घरमा बस्दा बस्दा ।’यो निस्सासिँदो परिवेशमा मान्छेका मन अत्तालिनु स्वाभाविक हो । इटाली र स्पेनका भयावह दृश्य भाइरल भइरहँदा, दिनहुँ कोरोना संक्रमित बढिरहँदा र संसारभर भटाभट आवागमन रोकिन पुग्दा दिग्दारी लाग्छ नै । त्यसमाथि घरभित्रै थन्किनु परेपछि मन रमाउने कुरै भएन । 

कपनमा बस्दै आएका रोहिंग्या शरणार्थीलाई खाद्यान्न संकट भएपछि राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगले तत्काल उनीहरुलाई खुवाउने व्यवस्था मिलाउन सरकारलाई निर्देशन दिएको छ। लकडाउनका कारण शरणार्थीहरु भोकभोकै भएको सूचना पुगेपछि आयोगले पहल थालेको हो।