उपेन्द्रराज पाण्डेय

पाण्डेय विगत १० वर्षदेखि पत्रकारिता गर्दै आएका छन् । उनी हाल इकान्तिपुरमा सहायक वरिष्ठ उप-सम्पादकका रुपमा कार्यरत छन् ।

उपेन्द्रराज पाण्डेयका लेखहरु :

‘नेपालीमा लेख्नेलाई यो समय सुनौलो छ’

सिक्किमका लेखक प्रज्वल पराजुली अंग्रेजी साहित्यमा परिचित नाम हो । ‘द गुर्खाज् डटर’ (कथासंग्रह) र ‘ल्यान्ड ह्वेर आई फ्ली’ (उपन्यास) बाटै उनले विश्व साहित्यिक मञ्चमा आफूलाई स्थापित गरे । उनका किताब बेलायतका ‘डिलन थोमस प्राइज’, ‘मोगफोर्ड प्राइज’ एवं फ्रान्सको ‘इमिल गिमेट प्राइज’ को अन्तिम सूची, फ्रान्सकै ‘डेब्यु नोभल प्राइज’ र अमेरिकाको ‘द स्टोरी प्राइज’ को मनोनयनमा परिसकेका छन् । उनी आफैं पनि सन् २०१८ र २०२३ मा ‘डिलन थोमस प्राइज’ को निर्णायकसमेत रहिसकेका छन् ।

अनधिकृत अनुवाद र पाइरेसीको विकृत धन्दा 

बंगलादेशकी चर्चित लेखिका तसलिमा नसरिनका प्रायः सबै कृतिका नेपाली अनुवाद बजारमा छ्यापछ्याप्ती पाइन्छन् । ती पुस्तकका अनुवादक, सम्पादक र प्रकाशक पनि धेरैजसो नाम चलेकै व्यक्ति छन् । तसलिमा भन्छिन्, ‘नेपालीमा अनुवाद गरिएका मेरा कृति सबै नक्कली हुन्, त्यसो गर्न पाइँदैन ।’ यस्तो अनुवादको गुणस्तर पनि उदेकलाग्दो छ ।

डिजिटल उपवास

कोही त छ जसलाई म आफ्नो भन्न सक्छुहृदयका सबै कुरा खुलेर भन्न सक्छुमेरो दुःखमा रोइदिनेमेरो खुसीमा हाँसिदिने सबैभन्दा माथि छ मेरो एउटा साथी छ गायक सुगम पोखरेलको माथिको गीतले भनेझैं मान्छेलाई सुखदुःखमा साथ चाहिन्छ । हामी दुःखमा समानुभूति प्रकट गर्न र खुसीमा उत्सव मनाउन साथी खोज्छौं । चाहन्छौं, हाम्रो आवाज कसैले सुनिदेओस् ! तर, के हामीले त्यस्तो साथी पाइरहेका छौं त, जोसँग सुखदुःख साट्न सकौं ? के कसैले हाम्रो आवाज सुनिरहेको छ ? विज्ञान–प्रविधिले फड्को मारिरहँदा कतै हामी त्यसैको भीडमा हराइरहेका त छैनौं ? मानव जीवनलाई आविष्कारहरूले सहज त बनाएको छ, तर किन मानिसहरू विक्षिप्त छन् ?

के च्याट जीपीटीले तपाईंको जागिर खोस्दैछ ?

'च्याट जीपीटी-४ ले विस्थापित गर्न सक्ने २० प्रकारका काम यी हुन् ।' 'के च्याट जीपीटी-४ ले तपाईंको जागिर खोस्न सक्छ ?' 'रोजगारदातादेखि प्रशिक्षकसम्म : एआईले जागिर खोस्दैछ ।' पछिल्लो समय यी प्रश्न समाचारका हेडलाइन मात्र बनेका छैनन्, आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स(कृत्रिम बौद्धिकता) ले मान्छेको कामै खोस्दिन्छ कि भन्ने तरंग ल्याइदिएको छ । के मान्छेले गर्ने सबै काम अब मेसिनले गर्नेछ ? के च्याट जीपीटी-४मान्छेको जागिर खोस्छ कि सहयोगी सावित हुन्छ ? 

जिन्दगी एक सफर

कहाँ गयी वो तेरी अहिंसाकहाँ गया वो प्यार गान्धी तेरे देश में ये कैसा अत्याचारबापू तेरे देश में ये कैसा अत्याचार ।।

‘विद्रोही’ राजकुमार

राजकुमारको विद्रोह कस्तो हुन्छ ? सत्ता हत्याउने ? अर्को राज्यमाथि आक्रमण गर्ने ? राजघरानाबाहिर विवाह गर्ने ? इतिहासमा पढ्दै आएको यस्तै–यस्तै हो । तर, दरबारमा सत्ताको खेल मात्र हुँदैन, कसैको भावनामाथि पनि खेलिन्छ, आत्मसम्मानमा ठेस पुर्‍याइन्छ । परिवारभित्रैको यस्तै खिचातानी सहन नसकेर बेलायती राजकुमार ह्यारी राजकीय जिम्मेवारीबाट अलग भएका हुन् ।

डराएको पत्रकारिता र मृत लोकतन्त्र

केही समयदेखि नयाँदिल्ली टेलिभिजन (एनडीटीभी) मा बेलुका ९ बजे रवीश कुमारको ‘प्राइम टाइम’ प्रसारण भएको थिएन । विश्वकै तेस्रो र भारतका पहिलो नम्बरका धनाढ्य गौतम अडानीले एनडीटीभीको सेयर किनेको हल्लापछि नै रवीशले च्यानल छाडेको हल्ला चलेको हो ।

‘अनुवाद झुर लागे मूल कृति पढ्नुस्’

भारतीय लेखक गीतांजलि श्रीको उपन्यास ‘रेत समाधि’ को अंग्रेजी अनुवाद ‘टुम अफ स्यान्ड’ ले सन् २०२२ को अन्तर्राष्ट्रिय बुकर पुरस्कार प्राप्त गर्‍यो । श्री उक्त पुरस्कार पाउने पहिलो हिन्दी लेखकसमेत हुन् । कुनै पनि भाषाका साहित्यलाई विश्वमञ्चमा पुग्न जति धेरै भाषामा हुन सक्छ अनुवाद हुनैपर्छ । मूल रुपमा जुन भाषामा लेखिए पनि स्तरीय अनुवाद हुन सके साहित्यको विश्वमञ्चमा पुग्न सकिन्छ । 

२ करोड ५० लाख रुपैयाँ बिमा रकम हत्याउन विवाहपछि हत्या

योजनाबद्ध रूपमा व्यक्ति हत्या गरी बिमा कम्पनीबाट २ करोड ५० लाख रूपैयाँ भुक्तानी लिने गिरोहलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । बिमा कम्पनीबाट भुक्तानी लिनकै लागि दुई जनाको विवाह गराइएको र श्रीमान्‌लाई योजनाबद्ध रूपमा दुर्घटनामा मारिएको तथ्य प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो(सीआईबी) को अनुसन्धानमा खुलेको हो । 

सीमाहरू भत्काउँदै ‘रेत समाधि’ 

हिन्दीलाई राष्ट्रभाषा बनाइनुपर्छ भन्ने विषय पछिल्लो समय भारतमा राजनीतिक बहसको केन्द्रमै छ । नरेन्द्र मोदी नेतृत्वको भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) सरकारले हिन्दी भाषाको प्रवर्द्धन गर्ने भन्दै यस बहसलाई अघि सारेको छ । भारतमा करिब ४४ प्रतिशत मानिस हिन्दीलाई मातृभाषाका रूपमा प्रयोग गर्छन् भने १२० भन्दा बढी प्रमुख भाषा प्रचलनमा छन् ।