सिक्किमका लेखक प्रज्वल पराजुली अंग्रेजी साहित्यमा परिचित नाम हो । ‘द गुर्खाज् डटर’ (कथासंग्रह) र ‘ल्यान्ड ह्वेर आई फ्ली’ (उपन्यास) बाटै उनले विश्व साहित्यिक मञ्चमा आफूलाई स्थापित गरे । उनका किताब बेलायतका ‘डिलन थोमस प्राइज’, ‘मोगफोर्ड प्राइज’ एवं फ्रान्सको ‘इमिल गिमेट प्राइज’ को अन्तिम सूची, फ्रान्सकै ‘डेब्यु नोभल प्राइज’ र अमेरिकाको ‘द स्टोरी प्राइज’ को मनोनयनमा परिसकेका छन् । उनी आफैं पनि सन् २०१८ र २०२३ मा ‘डिलन थोमस प्राइज’ को निर्णायकसमेत रहिसकेका छन् ।
बंगलादेशकी चर्चित लेखिका तसलिमा नसरिनका प्रायः सबै कृतिका नेपाली अनुवाद बजारमा छ्यापछ्याप्ती पाइन्छन् । ती पुस्तकका अनुवादक, सम्पादक र प्रकाशक पनि धेरैजसो नाम चलेकै व्यक्ति छन् । तसलिमा भन्छिन्, ‘नेपालीमा अनुवाद गरिएका मेरा कृति सबै नक्कली हुन्, त्यसो गर्न पाइँदैन ।’ यस्तो अनुवादको गुणस्तर पनि उदेकलाग्दो छ ।
कोही त छ जसलाई म आफ्नो भन्न सक्छुहृदयका सबै कुरा खुलेर भन्न सक्छुमेरो दुःखमा रोइदिनेमेरो खुसीमा हाँसिदिने सबैभन्दा माथि छ मेरो एउटा साथी छ गायक सुगम पोखरेलको माथिको गीतले भनेझैं मान्छेलाई सुखदुःखमा साथ चाहिन्छ । हामी दुःखमा समानुभूति प्रकट गर्न र खुसीमा उत्सव मनाउन साथी खोज्छौं । चाहन्छौं, हाम्रो आवाज कसैले सुनिदेओस् ! तर, के हामीले त्यस्तो साथी पाइरहेका छौं त, जोसँग सुखदुःख साट्न सकौं ? के कसैले हाम्रो आवाज सुनिरहेको छ ? विज्ञान–प्रविधिले फड्को मारिरहँदा कतै हामी त्यसैको भीडमा हराइरहेका त छैनौं ? मानव जीवनलाई आविष्कारहरूले सहज त बनाएको छ, तर किन मानिसहरू विक्षिप्त छन् ?
'च्याट जीपीटी-४ ले विस्थापित गर्न सक्ने २० प्रकारका काम यी हुन् ।' 'के च्याट जीपीटी-४ ले तपाईंको जागिर खोस्न सक्छ ?' 'रोजगारदातादेखि प्रशिक्षकसम्म : एआईले जागिर खोस्दैछ ।' पछिल्लो समय यी प्रश्न समाचारका हेडलाइन मात्र बनेका छैनन्, आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स(कृत्रिम बौद्धिकता) ले मान्छेको कामै खोस्दिन्छ कि भन्ने तरंग ल्याइदिएको छ । के मान्छेले गर्ने सबै काम अब मेसिनले गर्नेछ ? के च्याट जीपीटी-४मान्छेको जागिर खोस्छ कि सहयोगी सावित हुन्छ ?
राजकुमारको विद्रोह कस्तो हुन्छ ? सत्ता हत्याउने ? अर्को राज्यमाथि आक्रमण गर्ने ? राजघरानाबाहिर विवाह गर्ने ? इतिहासमा पढ्दै आएको यस्तै–यस्तै हो । तर, दरबारमा सत्ताको खेल मात्र हुँदैन, कसैको भावनामाथि पनि खेलिन्छ, आत्मसम्मानमा ठेस पुर्याइन्छ । परिवारभित्रैको यस्तै खिचातानी सहन नसकेर बेलायती राजकुमार ह्यारी राजकीय जिम्मेवारीबाट अलग भएका हुन् ।
केही समयदेखि नयाँदिल्ली टेलिभिजन (एनडीटीभी) मा बेलुका ९ बजे रवीश कुमारको ‘प्राइम टाइम’ प्रसारण भएको थिएन । विश्वकै तेस्रो र भारतका पहिलो नम्बरका धनाढ्य गौतम अडानीले एनडीटीभीको सेयर किनेको हल्लापछि नै रवीशले च्यानल छाडेको हल्ला चलेको हो ।
भारतीय लेखक गीतांजलि श्रीको उपन्यास ‘रेत समाधि’ को अंग्रेजी अनुवाद ‘टुम अफ स्यान्ड’ ले सन् २०२२ को अन्तर्राष्ट्रिय बुकर पुरस्कार प्राप्त गर्यो । श्री उक्त पुरस्कार पाउने पहिलो हिन्दी लेखकसमेत हुन् । कुनै पनि भाषाका साहित्यलाई विश्वमञ्चमा पुग्न जति धेरै भाषामा हुन सक्छ अनुवाद हुनैपर्छ । मूल रुपमा जुन भाषामा लेखिए पनि स्तरीय अनुवाद हुन सके साहित्यको विश्वमञ्चमा पुग्न सकिन्छ ।
योजनाबद्ध रूपमा व्यक्ति हत्या गरी बिमा कम्पनीबाट २ करोड ५० लाख रूपैयाँ भुक्तानी लिने गिरोहलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । बिमा कम्पनीबाट भुक्तानी लिनकै लागि दुई जनाको विवाह गराइएको र श्रीमान्लाई योजनाबद्ध रूपमा दुर्घटनामा मारिएको तथ्य प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो(सीआईबी) को अनुसन्धानमा खुलेको हो ।
हिन्दीलाई राष्ट्रभाषा बनाइनुपर्छ भन्ने विषय पछिल्लो समय भारतमा राजनीतिक बहसको केन्द्रमै छ । नरेन्द्र मोदी नेतृत्वको भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) सरकारले हिन्दी भाषाको प्रवर्द्धन गर्ने भन्दै यस बहसलाई अघि सारेको छ । भारतमा करिब ४४ प्रतिशत मानिस हिन्दीलाई मातृभाषाका रूपमा प्रयोग गर्छन् भने १२० भन्दा बढी प्रमुख भाषा प्रचलनमा छन् ।
