केही महिनायता अर्थतन्त्रमा देखिएका अवरोध हटाउन सरकार र राष्ट्र बैंकको नीतिगत पहलकदमी अत्यावश्यक रहेको विज्ञहरूले औंल्याएका छन् । मुलुकमा आर्थिक गतिविधि सुस्ताएको, उपभोग घटेको, बैंकको कर्जा अस...
राज्यले बर्दियालाई चिन्न नसकेको होटेल संघ नेपाल बर्दियाका अध्यक्ष मोहन चौधरीले बताएका छन्। शनिबार कान्तिपुर मिडिया ग्रुपले आयोजना गरेको लुम्बिनीको सामर्थ्य बहसको 'पर्यटनको उडान' विषयक सत्रमा बोल्दै चौधरीले अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रले बर्दियालाई चिन्दा पनि देशले चिन्न नसकेको बताएका हुन् ।
हालको अर्थतन्त्रले साना देखि ठूला सम्पूर्ण व्यावसायहरु पीडित रहेको नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ लुम्बिनी प्रदेशका अध्यक्ष कृष्णप्रसाद शर्माले बताएका छन् । शनिबार कान्तिपुर मिडिया ग्रुपले आयोजना गरेको लुम्बिनीको सार्मथ्य– 'अर्थतन्त्रको अवरोध' सत्रमा भाग लिँदै शर्माले सो हाल अर्थतन्त्र निकै जर्जर अवस्थामा रहेको यसलाई छिटो भन्दा छिटो बाहिर ल्याउनुपर्ने बताएका हुन्।
कर्जा र निक्षेपको ब्याजदर घट्दो क्रममा रहेको र केही महिनामै ग्राहकले त्यसको अनुभव गर्न पाउने राष्ट्र बैंकमा गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले बताएका छन् । कान्तिपुर मिडिया ग्रुपले आयोजना गरेको ‘लुम्बिनीको सामर्थ्य’ कार्यक्रमको तेस्रो सत्र 'अर्थतन्त्रका अवरोध' विषयक अन्तरक्रियामा शनिबार गभर्नर अधिकारीले यस्तो बताएका हुन् ।
आईटी स्टील स्टक्चर सोलुसनकी प्रबन्ध निर्देशक सोनाली गुरुङले बैंकको ब्याजदर ७ देखि ८ प्रतिशत हुँदा लिएको ऋणको ब्याज हाल १६-१७ प्रतिशतसम्म तिरिरहेको बताइन् । कान्तिपुर मिडिया ग्रुपद्वारा शनिबार भैरहवामा आयोजित ‘लुम्बिनीको सामर्थ्य’ कार्यक्रममा ‘अर्थतन्त्रका अवरोध’ विषयमाथि बोल्दै उनले बैंकको ब्याजदर बढ्दा सुरु गरिएको प्रोजेक्टहरु फेलिएर भइरहेको बताइन् ।
नेकपा एमालेका सचिव तथा पूर्वमन्त्री गोकर्ण विष्टले स्थानीय तह, प्रदेश र संघीय गरी तीन तहका सरकार हुँदा पनि विकासका प्रयत्न परम्परागत रहेको बताएका छन् । उनले विकासका मोडल बनाएर, क्षमता आकलन गरेर अघि बढ्नुपर्नेमा त्यसो हुन नसकेको बताएका हुन् ।
संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासनमन्त्री अमनलाल मोदीले संघीय निजामती सेवाको गठन, सञ्चालन र सेवाका शर्त सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको विधेयकलाई संसद्मा ल्याउने काम भइरहेको बताएका छन् । मन्त्रिपरषद्बाट आफ्नै नेतृत्वमा समिति गठन भइसकेको र विधेयकलाई तत्काल संसद्मा प्रस्तुत गर्ने तयारी भइरहेको मन्त्री मोदीले जानकारी दिए ।
कांग्रेस नेता डिल्ली चौधरीले संघीय सरकारले प्रदेशलाई आफ्नो एकाई सोचिरहेको भन्दै प्रदेशप्रति यस्तो सोच राख्न बन्द गर्नुपर्ने बताएका छन् । कान्तिपुर मिडिया ग्रुपद्वारा शनिबार भैरहवामा आयोजित 'लुम्बिनीको सामर्थ्य' कार्यक्रममा 'संघीयता संस्थागत गर्ने समय' विषयमाथि बोल्दै उनले संविधान लागू गर्नका लागि सबैभन्दा पहिला केन्द्रले संघीयताप्रतिको मानसिकतामा परिर्वतन गर्नुपर्ने बताए ।
लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री लिला गिरीले संघीयताबारे हल्काफुल्का टिप्पणी हुने गरेको बताएका छन् । उनले लामो संघर्षबाट प्राप्त संघीयतालाई संविधानले गरेको व्यवस्थाबमोजिम अगाडि बढ्नुपर्ने बताए ।
उपप्रधान एवं अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले निकट भविष्यमै गौतमबुद्ध विमानस्थल पूर्ण क्षमतामा (फूल फ्लेजेज) सञ्चालनमा ल्याइने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन् ।
‘मेरो मृत्युपछि लुम्बिनी जानु’ भन्ने गौतम वुद्धको सन्देश संसारभरका वौद्ध धर्मालम्बीहरुसमक्ष पुर्याउनु पर्ने उपप्रधान एवम् अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले बताएका छन् । लुम्बिनीको महत्त्व र अपार सम्भावना रहँदा रहँदै पनि राष्ट्रले विविध कारणले त्यसको उपयोग गर्न नसकेको उनको भनाइ थियो ।
गौतम बुद्धसँग सम्बन्धित विभिन्न क्षेत्र र सम्पदालाई समेटेर बुद्धिस्ट सर्किट अर्थात् अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्पदा शहरको रूपमा विकास गरे मात्र लुम्बिनीको सामर्थ्य उजागर हुनसक्ने लुम्बिनी विकास कोषका उपाध्यक्ष अवधेशकुमार त्रिपाठी (भिक्षु मेत्तेय) ले बताएका छन् ।
कान्तिपुर पब्लिकेसनका अध्यक्ष तथा प्रबन्ध निर्देशक कैलाश सिरोहियाले प्रदेशमा राजनीतिक स्थिरता भए मुलुकको अर्थतन्त्र सुध्रिने बताएका छन् । कान्तिपुर मिडिया ग्रुपले आयोजना गरेको 'कान्तिपुर लुम्बिनीको सामर्थ्य' विषयक अर्थ सामाजिक बहसलाई शनिबार सम्बोधन गर्दै यस्तो धारणा राखेका हुन् ।
लुम्बिनी अथाह सम्भावना बोकेको प्रदेश हो । आर्थिक, सांस्कृतिक, साम्प्रदायिक सबै हिसाबले यो प्रदेश समृद्ध छ । खसआर्य, थारू, मधेसी, जनजाति समुदाय सबै मिलेर बसेका छन् । लुम्बिनी तराईदेखि पहाडसम्म फैलिएको छ । यहाँका नदीनालाबाट समृद्धि बगिरहेको छ ।
हाम्रोजस्तो मुलुकमा प्रदेशको औचित्य छैन । ढिलो–चाँडो यसको खारेजी अनिवार्य छ । हामी त घोषित रूपमै प्रदेश खारेज गर्नुपर्छ भनिरहेका छौं । हाम्रो उद्देश्य पनि त्यही हो । एउटा प्रदेशलाई मात्र लिएर विकास हुँदैन । सिंगो देशलाई लिनुपर्छ । यसका लागि नीति–नियम परिवर्तन गर्न आवश्यक छ ।
लुम्बिनी प्रदेशको दोस्रो कार्यकालका लागि तेस्रो मुख्यमन्त्रीका रुपमा एमाले पोलिटब्युरो सदस्य लीला गिरी चुनिएका छन् । यसअघिको एमाले नेतृत्वको सरकारमा साढे तीन वर्ष मन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हालेका गिरीले अबको पाँच वर्ष लुम्बिनीको नेतृत्व गर्नेछन् । तर उनका सामु प्रदेशको स्थायी राजधानी व्यवस्थापनदेखि यसको आम्दानी वृद्धि र प्रदेशको औचित्य पुष्टि गर्नेजस्ता धेरै चुनौती छन् ।
लुम्बिनीको कुल जनसंख्या ५१ लाख २४ हजार २ सय २५ छ । यो नेपालको कुल जनसंख्याको १७.५५ प्रतिशत हो । कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) मा यस प्रदेशको हिस्सा १४.१ प्रतिशत छ । गत आर्थिक वर्षमा प्रदेशको आर्थिक वृद्धिदर ५.३६ प्रतिशत रहने केन्द्रीय तथ्यांक विभागको प्रक्षेपण छ ।
