मास्कोबाट झन्डै १५ सय किलोमिटर टाढा, दक्षिणी रुसको दोन क्षेत्रको सानो गाउँ ग्रेम्याची । शान्त र सुनसान देखिने त्यस गाउँमा सन् १९३० को जनवरीको एक चिसो साँझ एक अपरिचित मान्छे घोडा चढेर आउँछ र ‘याकोभ लुकिचको घर जाने बाटो कुन हो ?’ भनी सोध्छ । अर्को मान्छे अर्कै बाटो स्लेज चढेर आइपुग्छ र ‘ग्राम–सोभियतको कार्यालय कता पर्छ ?’ भनेर खोजिनिती गर्दै कार्यालयतिर सोझिन्छ ।
प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभा निर्वाचन सम्पन्न भएर सरकार गठनको औपचारिक प्रक्रिया सुरु भइसकेको छ । निर्धारित समयभित्रै निर्वाचन हुनु र नयाँ जनप्रतिनिधि निकायहरू स्थापना हुनु आफैंमा सकारात्मक परिघटना हो ।
अघिल्लो साता गोर्बाचोभको निधनसँगै पश्चिमा वृत्तमा बग्रेल्ती प्रशंसायुक्त ‘अबिच्युरी‘ हरू आए- विश्वशान्तिका नायकका रूपमा, शीतयुद्ध अन्त्य गर्ने बीसौं शताब्दीका राजनेताका रूपमा एवं आफ्नो मुलुकमा खुलापन र पुनःसंरचनाका परिकल्पनाकारका रूपमा ।
झापा विद्रोहका ५० वर्ष बितेका छन् । तर, त्यसको प्रभाव आज पनि टड्कारो अनुभूत गर्न सकिन्छ । त्यससँगै नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनले पहिल्याएको नयाँ बाटो र तत्जन्य प्रभावले नेपाली राजनीतिकै नयाँ नक्साङ्कन भएको छ ।
पुस्तकको आविष्कार हुनुअघि पनि मानव जीवन थियो । अहिले पनि कैयौं नागरिक निरक्षर छन्, तर जिन्दगी जिइरहेकै छन् । तर, कम्तीमा मचाहिँ पुस्तकबिनाको जीवन कल्पनै गर्न सक्दिनँ । आज हामी जहाँ छौं, इतिहासको खुड्किला टेकेर हिँड्ने क्रममा आइपुगेका हौं । धरातल चिनियो भने मात्रै उचाइ चिन्न सकिन्छ ।
आगोले छुस्स पोल्दासमेत मान्छे आत्तिन्छ । एसिड छ्यापिएका या मट्टीतेल छर्केर जलाइएका महिलाका असह्य छटपटी देख्दा मुटु थरर्र काम्छ । तर, कुनै बेला पतिको मृत्युपछि उसकी पत्नीलाई चितामा सँगै राखेर ज्युँदै जलाइन्थ्यो । त्यो दृष्य हेर्न जात्राजस्तै भीड लाग्थ्यो । जो चितामा चढ्न तयार हुँदैनथे, उनीहरूलाई जबर्जस्ती चितामा चढाइन्थ्यो र चितामै बाँधेर राखिन्थ्यो । चिताग्निले अत्तालिएर भाग्न खोज्नेहरूलाई हिर्काएर मार्न बाँसका लाठाहरू तयार हुन्थे ।
