धनकुटा — करिब दुई सय घरधुरी रहेको महालक्ष्मी नगरपालिका–५ लेगुवास्थित रामबजार क्षेत्रबाट संकलित फोहोर व्यवस्थापन नहुँदा समस्या उत्पन्न भएको छ । संकलित फोहोर बजारसँगै रहेको अरुण नदीमा फालिने गरिएको छ । 

जिल्लाका सात पालिकामध्ये अधिकांशले अझै पनि फोहोर व्यवस्थापनमा चासो राखेका छैनन् । मुलुकभरमै नमुना फोहोर व्यवस्थापनमा कहलाएको धनकुटा नगरपालिका र यसकै अनुसरण गरिरहेको छथर जोरपाटी गाउँपालिकाबाहेक अन्यमा भने समस्या छ । महालक्ष्मी नगरपालिकाले फोहोर व्यवस्थापनको योजना अघि सारेको नगरप्रमुख ध्रुवराज रायको दाबी छ । रामबजारनजिक नदीमा मिसिने फोहोर तत्काल व्यवस्थापन गर्ने दिशामा लाग्ने उनी बताउँछन् । संखुवासभा र भोजपुरतर्फ जाने मुख्य नाका लेगुवास्थित अरुण नदी पुलनजिकै फोहोरजन्य वस्तु थुपारिएको छ । धनकुटा नगरपालिका वातावरण शाखा प्रमुख उपेन्द्र खनाल फोहोर व्यवस्थापनबाटै सुन्दर फूलबारीको स्वरूप दिएर पर्यटक आकर्षणस्थल समेत बनाएको धनकुटा नगरपालिकाबाट अन्य पालिकाले सिक्नुपर्ने बताउँछन् । उक्त नगरपालिका र निजीस्तरको सहकार्यबाट त्यहाँको फोहोर व्यवस्थापन गरिँदै आएको खनाल बताउँछन् । त्यस स्थानमा दैनिक साढे १३ टन फोहोर संकलन गरेर कम्पोस्ट मल बनाइन्छ ।

३० रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको फोहोर विसर्जनस्थलमध्ये हाल करिब डेढ रोपनी क्षेत्रफलमा आकर्षक फूलबारी छ । अरू दुई रोपनीमा फूलबारी विस्तार थालिएको खनालले बताए । नकुहिने फोहोरको बिक्रीबाट वार्षिक ५० लाख आम्दानीसमेत हुने उनको भनाइ छ । ३९ जनाले रोजगारीसमेत पाएका छन् । दैनिक ९ वटा ट्र्याक्टरबाट बजार तथा आसपास बस्तीको फोहोर संकलन गरिन्छ । फोहोरका रूपमा संकलन हुने फलाम, काँच, प्लास्टिक, विद्युत्‌जन्य सामग्री, कार्टुन, कागजलगायत ६० प्रतिशत वस्तु छुट्याएर बेचिने फोहोरमैला व्यवस्थापन केन्द्रका संयोजक कौशल थापाले जानकारी दिए ।

कुहिने, नकुहिने फोहोर घरघर मै छ्ट्युाउन लगाएपछि फोहोर व्यवस्थापन सहज बनेको निजी क्षेत्रबाट सक्रिय थापाको तर्क छ । ‘एक दशकदेखि फोहोरमैलाकै काम गरेर सन्तुष्टिको कमाइ हात पार्दै आएको छु’, उनले भने, ‘फोहोरकै आम्दानीले श्रमिकलाई तलब दिइन्छ ।’ नगरपालिकाभित्रका ९ मध्ये ७ हजार घरधुरीबाट फोहोर संकलन गरिन्छ । दैनिक, अर्ध साप्ताहिक र साप्ताहिक गरेर फोहोर संकलन गरिँदै आएको छ । वार्षिक ५० देखि ३ हजार ६ सयसम्म फोहोर संकलनबापत् नगरपालिकाले कर लिन्छ ।

विभिन्न पर्यटकीयस्थल समेटिएको साँगुरीगढी गाउँपालिकाले धरान उपमहानगरपालिकासँगको सहकार्यमा फोहोर संकलन थालेको छ । साप्ताहिक रूपमा भेडेटार बजार क्षेत्रको फोहोर संकलन गरिने पालिका अध्यक्ष जितेन्द्र रुम्दाली राईले बताए । साथै फोहोर संकलन तथा व्यवस्थापनको स्थायी समाधानका लागि योजना अघि सारेको राईले सुनाए । साँगुरीगढी–६ पाथीभरा नजिकको स्थानमा फोहोर संकलन गर्न डीपीआरसमेत भएको छ । पर्यटकीयस्थल भेडेटार बजार, नमस्ते झरना, पाथीभरा मन्दिर, साँगुरीगढी, पिकनिक स्पटलगायत ६ स्थानमा फोहोर संकलनलाई व्यवस्थित गरिएको उनले जानकारी दिए ।

छथर जोरपाटी गाउँपालिकाले सिधुवा, जोरपाटी, काजीमाने, चुलाचुली क्षेत्रबाट संकलित फोहोरलाई ४ नम्बर वडाको लामिछाने डाँडामा संकलन गर्दै आएको वडा सचिव शंकर ओझाले बताए । २०७४ देखि थालिएको उक्त कार्यलाई अझै व्यवस्थित गरिँदै आएको उनी बताउँछन् ।