डोटीका भूकम्पपीडितलाई बेवास्ता

सयौं घरहरू क्षतीग्रस्त हुँदा भूकम्पपीडित परिवार खुला आकाशमुनि बस्न बाध्य भएका छन् । सरकारले अहिलेसम्म क्षतिपूर्तिबारे विस्तृत तथ्यांकसमेत संकलन गर्न सकेको छैन । कठ्यांग्रिँदो चिसोमा त्रिपालमुनि ओत लगाएर बस्न बाध्य रहेको डोटीको पूर्वीचौकी गाउँपालिका– ३ काडामाडौका पदम बोहराले दुखेसो सुनाए ।

‘राहत ल्याउनेहरू लुगाफाटो र त्रिपाल बोकेर मात्र आउँछन्, टाउको निहुराउने घर पुनर्निर्माण गरिदिए सहयोग हुने थियो’, पूर्वीचौकी ३ गैरागाउँकी लक्ष्मी बोहराले दुखेसो गरिन्, ‘चिसोले गाउँमा सुत्केरी, ज्येष्ठ नागरिक तथा बालबालिकालाई समस्या भइसकेको छ ।’

स्थानीय तहहरूले पठाएको प्रारम्भिक विवरणका आधारमा राहतका सामग्री वितरण भएपनि ती तथ्यांकहरूमा पूर्ण विश्वस्त रहन सक्ने आधार नरहेको सरोकारवाला बताउँछन् । ‘स्थानीयको दबाबमा जनप्रतिनिधिहरूले न्यून क्षति भएकालाई पनि पूर्ण क्षतिग्रस्तको सूचीमा राखेर पठाउँदा वास्तविक पीडित पहिचान गर्न कठिनाइ भएको छ’, एक गैरसरकारी संस्थाका पदाधिकारीले आरोप लगाए ।

पूर्वीचौकी गाउँपालिका, सायल गाउँपालिका, दिपायल सिलगढी नगरपालिका र शिखर नगरपालिकामा कात्तिक २२ गतेको भूकम्पले बढी क्षति गरेको थियो ।

डोटीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी कल्पना श्रेष्ठले क्षतिपूर्तिको विस्तृत सर्भेका लागि पुनर्निर्माण प्राधिकरणको प्राविधिक टोली घटनास्थल खटिएको बताइन् । निर्वाचनका कारण समयमै माथिबाट टोली आउन नसक्दा क्षतिपूर्तिको तथ्यांक संकलनमा ढिलाइ भएको श्रेष्ठको भनाइ छ । प्राधिकरणको टोलीले क्षतिग्रस्त ठाउँहरूको विस्तृत सर्भे गरेपछि मात्र वास्तविक पीडितको पहिचान हुन सक्ने बताइन् ।

केही दातृ संस्थाहरूले भने ढिलो गरी डोटीमा भूकम्पपीडितहरूका लागि अस्थायी घर निर्माण थालनी गरेका छन् । नेपाल रेडक्रस सोसाइटीले आउँदो महिनासम्म सम्पन्न हुने गरी २ सय अस्थायी घर बनाउने तयारी थालेको छ । रेडक्रस सोसाइटीका आवास अधिकृत विजय ढकालले पालिका र जिल्ला प्रशासनको अनुमति लिएर पीडितहरूको तथ्यांक संकलन गरी पूर्वीचौकी गाउँपालिका— ३ गैरामा अस्थायी घर बनाउन सुरु भएको बताए । १ कोठा, १ भान्सा र १ बरन्डा भएको अस्थायी घर बनाउन रेडक्रसले ९८ हजार रुपैयाँ पीडित परिवारलाई सहयोग गर्ने भएको छ ।

त्यस्तै, लुथरन दातृसंस्थाको सहयोगमा सामुदायिक विकास केन्द्र (सीडीसी) र उपेक्षित समुदाय सशक्तीकरण तथा विकास मञ्चले पनि अस्थायी घर बनाउने भएका छन् । सामुदायिक विकास केन्द्रका अध्यक्ष हेमराज जोशीले पीडितहरूको नामावली छनोट कार्य भइरहेको बताए । तर भूकम्पपीडितहरू ढिलो गरी बन्न लागेका अस्थायी घरहरूप्रति सन्तुष्ट छैनन् ।

‘आकाशबाट हिउँ खस्न थालिसकेको छ, चिसोले जीउनु न मर्नु बनाइसक्यो’, पूर्वीचौकी गाउँपालिका—५ का शंकर बोगटीले गुनासो गरे, ‘अहिलेसम्म अस्थायी घर बनाएर हामीलाई चिसोबाट बचाएको भए राहत हुन्थ्यो, चिसो छलिसकेपछि बनेका घरको के काम ?’ पीडितहरू अहिलेसम्म काम सुरु नभएको अस्थायी घर बनाउन फागुन महिना कट्ने तर्क गर्छन् । त्यो बेलासम्म चिसो हटिसक्ने भएकाले अस्थायी घरहरू प्रभावकारी नहुने माग राख्दै आएका छन् । पीडितहरूले स्थायी संरचना बन्ने गरी घर निर्माण गरिदिन सरकारलाई माग राख्दै आएका छन् । कतिपय परिवारले अस्थायी संरचना नचाहिने भन्दै अस्वीकारसमेत गरिसकेका छन् ।