फोहोर सबै कालीगण्डकीमा

घनश्याम खड्का

म्याग्दी — उपयुक्त डम्पिङ साइट फेला नपरेको भन्दै सदरमुकाम रहेको बेनी नगरपालिकाले १९ वर्षदेखि बजारको फोहोरमैला कालीगण्डकी किनारमा फाल्दै आएको छ । नगरको फोहोरका कारण धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्त्वको कालीगण्डकी नदी प्रदूषित भइरहेको र जलचर संकटमा परेको भन्दै सरोकारवालाहरूले विरोध गर्दै आएका छन् । 

सदरमुकामबाट संकलन हुने फोहोरबाट कवाडीजन्य वस्तु छुट्टाएर प्लास्टिकजन्य तथा कुहिने फोहोरलाई सदरमुकाम बेनीदेखि २ किलोमिटर उत्तर बेनी–जोमसोम सडक खण्डबाट तल कालीगण्डकीमा खसाल्ने गरिएको छ ।

‘कालीगण्डकी नदी मात्र होइन, हिन्दु आस्थामा कालीगण्डकी सभ्यता महत्त्वपूर्ण छ । कालीगण्डकी नदीलाई देवी तुलसी र नदीका शिलालाई भगवान् विष्णुको अवतार मानी पुज्ने गर्छौं,’ कालीगण्डकी सभ्यताका अध्येता कुलराज चालिसेले भने, ‘यही डम्पिङ साइट क्षेत्रबाट दुई थान देवशिला भारतको अयोध्यामा रामको मूर्ति बनाउन लगिने भएपछि देवशिलाको गर्भस्थलमा स्मारक बनाइने भएकोले तुरुन्तै डम्पिङ साइट हटाउनै पर्छ ।’

नगरपालिकाले फोहोर व्यवस्थापन गर्न कम्प्याक्ट मेसिन, गाडीसहित मासिक १ लाख ६० हजार रुपैयाँ तिरेर पोखराको मिसन फर वेस्ट मेनेजमेन्टलाई जिम्मा दिएको छ । ‘अर्को सुरक्षित र दिगो ल्यान्डफिल साइड नपाइएकाले सहरबाट उर्त्सजन भएको फोहोर कालीगण्डकी किनारामा विसर्जन गर्नु बाध्यता हो । तर पछिल्ला वर्षदेखि फोहोरलाई छुट्टयाएर कुहिने वस्तु मात्र खाडल खनी व्यवस्थित गरेका छौं,’ बेनी नगरप्रमुख सुरत केसीले भने, ‘फोहोरमैला सोझै नदीमा पुग्न नदिन पुनः प्रयोगयोग्य फोहोरमैला छानेर झिक्ने र कुहिने वस्तुलाई कृषि मलका रूपमा उत्पादन गर्न थालेका छौं । बजेट व्यवस्थापन गरी अर्को वर्षसम्म कालीगण्डकी नदीमा फोहोर हुने छैन, हटाउने तयारीमा लागेका छौं ।’

मिसन फर वेस्ट मेनेजमेन्टले पुनः प्रयोग हुने वस्तु झिकेर, सड्ने वस्तुको कम्पोस्ट मल उत्पादन गर्ने र बाँकीलाई नगरपालिकाले उपलब्ध गराएको सेतीपहिरोस्थित फोहोर संकलन केन्द्रमा विर्सजन गर्ने सम्झौता भए पनि फोहोर बाहिर सडकदेखि नदी किनारामा फाल्ने गरेको छ । ल्यान्डफिल्ड साइटको विकल्प ननिक्ले पनि दुर्गन्ध रोक्न औषधि, माटो, चुना आदि छर्कनुपर्ने हो तर सरोकारवालाको त्यसमा समेत ध्यान पुगेको छैन ।

‘संकलित फोहोरबाट पुनः प्रयोग गर्न मिल्ने, सड्ने र नसड्ने वस्तु छुट्टयाउन थालेको छु । फोहोर नदीमा खस्न दिन्नँ । कालीगण्डकी किनारो साँघुरो भएकाले फोहोर बाहिरसम्म पुगेको हो,’ फोहोरमैला व्यवस्थापक यामबहादुर परियारले भने, ‘डम्पिङ साइटभन्दा पनि यो फोहोर छुट्टाउने थलोको रूपमा प्रयोग गरेको छु । छुट्टयाएको फोहोर उठाएर रिसाइकल गर्न नपठाउँदासम्म सडक किनारामा हुन्छ । बाँकी फोहोर उचित तरिकाले नै देखाएकै ठाउँमा डम्पिङ गरेका छौं ।’

प्रकाशित : माघ ५, २०७९ ०८:५३
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्

मन्त्रालय घटाएर मन्त्रिपरिषद् विस्तार गर्ने तयारीमा मुख्यमन्त्री अधिकारी

प्रतीक्षा काफ्ले

कास्की — गण्डकी प्रदेशमा मन्त्रालयको संख्या घटाएर मात्र मन्त्रिपरिषद् विस्तार हुने भएको छ । मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयसहित हाल रहेका १२ मन्त्रालय घटाएर ७ पुर्‍याउने तयारीमा मुख्यमन्त्री खगराज अधिकारी रहेका छन् । मन्त्रालयको संख्या घटाउने र सरकारमा आबद्ध गठबन्धनका दललाई मन्त्रालयको भागबन्डा गरेपछि मात्र अन्य मन्त्री नियुक्त गर्ने सरकारका प्रवक्ता एवं मन्त्री सीता सुन्दासले बताइन् ।

‘मुख्यमन्त्रीले मन्त्रालयको संख्या घटाएर पहिलेकै अवस्थामा झार्ने तयारीमा हुनुहुन्छ,’ सुन्दासले भनिन्, ‘केन्द्रको निर्देशन पनि त्यही अनुसार छ । यहाँ पनि हामीले विभिन्न क्षेत्रमा परामर्श र छलफल चलाएका छौं । हाम्रो अडान ७ मन्त्रालयमै छ ।’ उनले विभिन्न व्यक्तिबाट ९ मन्त्रालय राख्नुपर्ने सुझाव आएको बताइन् ।

‘७ मन्त्रालयमा झार्दा केही कार्यक्रम हराउँछन् भन्ने सुझाव छ,’ उनले थपिन् । पुस २५ मा मुख्यमन्त्री नियुक्त भएपछि प्रदेश प्रमुखको कार्यालयबाट निस्किँदै गर्दा मुख्यमन्त्री अधिकारीले आफ्नो पहिलो काम मन्त्रालयको संख्या घटाउने बताएका थिए । उनले भनेका थिए, ‘मन्त्रालय कतिमा कायम हुन्छ अहिले भन्न सक्दिनँ तर मन्त्रालयको संख्या जसै घट्छ ।’

उनले प्रदेशमा मन्त्रालयको संख्या बढी हुँदा प्रदेश संरचनाप्रति नै नकारात्मक टिप्पणी हुन थालेको बताएका थिए । गण्डकी प्रदेश सरकार गठन भएको बिहीबार ११ दिन पुग्छ । केन्द्रकै निर्णय कुर्नुपर्दा समय लागेको प्रवक्ता सुन्दास बताउँछिन् । ‘केन्द्रमा पनि मन्त्रिपरिषद्ले लगभग पूर्णता पाएको छ,’ उनले थपिन्, ‘अब प्रदेशमा पनि छिट्टै मन्त्रिमण्डलले पूर्णता पाउँछ । मन्त्रालय घटाउने विषयले अझै केही दिन समय लाग्छ ।’

उनले कहिलेसम्म भन्ने मिति भने यकिन नभएको बताइन् । सुन्दासका अनुसार नियुक्त भएका तीन मन्त्रीका लागि जिम्मेवारी दिने कि भन्ने प्रसंग चलेको भए पनि मन्त्रालयको टुंगो लागेर मात्र जिम्मेवारी दिने निर्णय भएको छ । मुख्यमन्त्रीसँगै पुस २५ मा माओवादी केन्द्रका हरिबहादुर चुमान, एमालेकी सुन्दास र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीका पञ्चराम गुरुङ बिनाविभागीय मन्त्री नियुक्त भएका थिए । सुन्दासले तीनै जना मन्त्री मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय जाने र आउने काम भएको बताइन् ।

‘मन्त्रालयको जिम्मेवारी नभएपछि मन्त्री भन्यो व्यक्तिगत र पार्टीका काममा व्यस्त भइएको छ,’ उनले भनिन् । अर्का मन्त्री चुमानले पनि मन्त्रालयको टुंगो लागेपछि मात्र आफूहरूको जिम्मेवारी तोकिने बताए । ‘ठोस बाडँफाँटका लागि समय लाग्ने भो,’ उनले भने । त्यस्तै मन्त्री गुरुङले पनि एक साताभित्र टुंगो लाग्न सक्ने बताए ।

‘मन्त्रालय घटाउने विषयमा पनि विभिन्न चरणमा छलफल भएका छन्,’ उनले भने, ‘मंगलबार बसेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकमा पनि नियुक्त भएका मन्त्रीलाई जिम्मेवारी दिने विषयमा छलफल भएको थियो । मुख्यमन्त्री व्यस्त भएर हो, यस विषयमा चिन्तित हुनुहुन्छ ।’ उनले सभामुख, उपसभामुखको निर्वाचन सकिएपछि अब मन्त्रिपरिषद् विस्तारको काम छिट्टै गर्नुपर्ने बताए ।

‘हामीलाई न बस्ने ठाम छ न गर्ने काम,’ उनले थपे, ‘मुख्यमन्त्रीकामा जाने/आउने मात्र काम भएको छ ।’ प्रमुख प्रतिपक्ष कांग्रेस संसदीय दलका नेता सुरेन्द्रराज पाण्डेले सरकारले छिट्टै मन्त्रिमण्डल विस्तार गरेर सरकारका कार्यक्रम अगाडि बढाउनुपर्ने बताए । उनले मन्त्रिमण्डल विस्तार नहुँदा सरकारका कार्यक्रम पनि प्रभावित बनेको बताएका छन् । ‘यस विषयमा हामीसँग छलफल हुने कुरा भएन,’ उनले भने, ‘कार्यक्रम प्रभावित भएका छन् ।’

प्रकाशित : माघ ५, २०७९ ०८:४८
पूरा पढ्नुहोस्
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
×