‘पेट लभर्स’

खासमा उनको परिवार नै कुकुरप्रेमी हो । प्रभाले सानैदेखि घरमा कुकुर पालेको देखिन् । आयु कम हुने भएकाले उनले जान्ने–बुझ्ने भएदेखि थुप्रै कुकुरले साथ छोडे । तर, कुकुर पाल्ने क्रम टुटेन । प्रभासँग अहिले दुई कुकुर छन्, बेल्सी र डेजी । बेल्सी जापनिज स्पिज र ककर स्प्यानियल ब्रिड हो भने डेजी ल्याब्रेडोर रिट्रिभर ।

बेल्सीलाई ४ वर्षको उमेरमा ‘अटोइम्युन डिजिज’ लाग्यो । डाक्टरले ७ वर्षको बाँच्ने समय तोकिदिए । यही फागुन २४ गते ‘बेलसी’ को ९ औँ जन्मदिन मनाइयो । कतिले बिरामी कुकुर पाल्नु हुँदैन पनि भने । प्रभा भन्छिन्, ‘घरमा छोराछोरीजत्तिकै माया पाएका छन् दुवैले । हाम्रो माया र साथले बेल्सी स्वस्थ जीवन बाँचिरहेकी छन् ।’ कोभिडको समयमा एउटा कुकुर भागेर उनको घरमै आइपुग्यो । कसैको कुकुर हराएको होला भनेर उनले सामाजिक सञ्जालमा पनि राखिन् । तर कोही लिन आएनन् । पछि एक जनाले पाल्ने भनेर लिन आए पनि परिवारले दिन सकेनन् ।

‘दुई वटा कुकुर पाल्नु आर्थिक रूपमा पनि चुनौतीपूर्ण थियो । खोप र खाना महँगो हुन्छ । तर पनि माया लागेर पाल्ने सोच्यौं,’ प्रभाले भनिन् । ८ महिनामा भागेर आएकी डेजी अहिले ४ वर्षको भइसकिन् । प्रभा आफूलाई कुकुरहरूको बफादारी र निःस्वार्थ प्रेमले आकर्षित गर्ने बताउँछिन् । ‘उनीहरू नबोली पनि माया प्रकट गर्छन् । निःस्वार्थ माया दिन्छन् । मुड बुस्टरको काम गर्छन्,’ उनले आफ्नो कुकुर प्रेम सुनाइन् ।

३० वर्षीया रोशनी गिरीले सडकका कुकुरलाई खाना खुवाउन रुचि राख्छिन् । आफूलाई पशुप्रेमी भन्न रुचाउने उनी ७ सडकका कुकुरलाई खाना खुवाउँछिन् । यो उनको दैनिकी नै हो । परेको बेला औषधि उपचार पनि गर्छिन् । रोशनी भन्छिन्, ‘यो विश्व सबैको साझा घर हो । उनीहरूको घर छैन । हामीले प्राकृतिक बासस्थान बिगार्दिसक्यौं । खाना पाऊन् र हेरचाह पुगोस् भनेर खुवाउने गरेको हो ।’ उनले दुई वटा बिरालो पनि पालेकी छन् ।

सूर्यविनायककी २७ वर्षीया स्मारिका भट्टराई पशुहरूको सौहार्दपूर्ण भावनाले लोभिने बताउँछिन् । ट्वाइलेटसम्म खुर्र कुदेर पछ्याउने अनि ढोकामा कुरेर बसिराख्ने बानी स्मारिकालाई निकै रमाइला लाग्छन् । उनले एउटा कुकुर र बिरालो पालेकी छन् । स्मारिका भन्छिन्, ‘उनीहरू प्यारा हुन्छन् । लुटपुटिन खोज्छन् । खेल्न खोज्छन् ।’ स्मारिकालाई उनीहरूको निश्छलताले नै खुसी दिएको जस्तो लाग्छ । ‘भाउभाउ अनि म्याउम्याउ गर्दै रमाइरहेका हुन्छन् । कसैलाई दुःख अनि पीडा दिने कुनै नियत नै हुन्न,’ स्मारिका भन्छिन् ।

कीर्तिपुरका २९ वर्षीय सुशान्त बज्राचार्य माछा पाल्नमा औधी सौखिन हुन् । उनले माछा पाल्न थालेको १५ वर्ष भयो । धेरैजसो गोल्ड फिस तथा अरू साना माछा पालेका छन् । घरमा ५ वटा अक्वारियम राखेका उनलाई माछाले स्ट्रेस रिलिफ गर्न मद्दत गरेको छ । भन्छन्– ‘मनमा धेरै कुरा खेलेका बेला यिनीहरूलाई हेरिरहन्छु । आनन्द महसुस हुन्छ । माछा पाल्नु स्वास्थ्यको दृष्टिकोणले पनि राम्रो हुने रहेछ ।’ उनले उच्च रक्तचाप तथा मुटु रोगीहरूलाई माछा पाल्नु स्वास्थ्यमा फाइदा पुग्ने बताए । साथै आँखाको पनि व्यायाम हुने उनले बताए ।

मानिसहरूमा घरपालुवा जनावर पाल्नु सोखको विषय हो नै, यो सुरक्षा र इज्जतसँग पनि जोडिएको देखिन्छ । सबैभन्दा बढी रुचाइएको घरपालुवा जनावरमा कुकुर नै अग्रस्थानमा आउँछ । बानेश्वरमा ‘अल ब्रिड केनल एन्ड पेट सप’ सञ्चालन गर्दै आएका गोविन्द भण्डारीले यो व्यवसाय फस्टाउँदै गएपछि काँडाघारीमा पनि आउटलेट खोलेका छन् । कुकुरमा पनि धेरैले पप्पीबारे चासो राख्ने बताए । उनका अनुसार अहिले कस्तो खालका ‘पेट’ पाल्ने भन्ने विषयमा त्यसका फिचर्सका बारेमा जानकार भएर मात्र किन्ने बढेका छन् ।

नेपालमा पाइने कुकुरमध्ये सस्तो अनि राम्रो जापनिज स्पिज हो । यसको मार्केट जहिल्यै पनि सदाबहार रहेको व्यापारीहरूको भनाइ छ । हाल यो ५ हजारदेखि ७ हजारसम्म पाइन्छ । ‘ल्याभिस’ लाइफस्टाइल जिउनेहरूको रोजाइमा भने महँगा कुकुर पर्ने भण्डारीको भनाइ छ । नेपालमा १ लाख ५० हजारदेखि २ लाखसम्म पर्ने कुकुरहरू पनि पाइन्छन् ।

नेपालमा बढी मात्रामा बिक्री हुने गोल्डेन रिट्रिभर, जर्मन सेफर्ड, ल्याब्रेडोर रिट्रिभर, जापनिज स्पिज, पग, बिगल, रटविलर, बक्सर, पुडल, ककर स्पेनियल, डालमेसियन, बुल डग, हस्की आदि छन् । बुल डग, हस्की, पुडललगायतका कुकुर महँगा कुकुर हुन् । भण्डारीले अहिले न्यु ट्रेन्ड हेर्दा १८ वर्षदेखि २५ वर्षसम्मका हुने–खाने परिवारका युवाले ‘टोय’ ब्रिड वाला पप्पी रुचाइरहेको बताउँछन् । टोय ब्रिड सानो र क्युट हुने भएकाले मन पराइएको हो ।

भण्डारीले नेपाल कुकुर उत्पादनमा आत्मनर्भिर भएको बताउँदै ९८ प्रतिशत यहीँ नै उत्पादन हुने बताए । यहीँ उत्पादन भएपछि कुकुरहरू विदेशभन्दा सस्तोमा पाइन्छन् । उनले फ्रेन्च बुलडगको उदाहरण दिँदै भने, ‘फ्रेन्च बुलडग नेपालमा हामीले ३० देखि ४० हजारमा बेच्छौं । युरोपमा यसलाई लाखौं पर्छ । संसारकै सस्तो कुकुर नेपालमा पाइन्छ ।’

‘पेट’ पाल्ने मानिसहरूको ‘प्रेस्टिज’ को विषय त भयो नै, घरपालुवा जनावरहरूले मानिसलाई खुसी तथा स्वस्थ रहन, तनावमुक्त रहन सहयोग गर्ने अध्ययनले पनि बताउँछ । मन भुलाउने तथा एक्लोपन मेटाउने साथीका रूपमा काम गर्दिन्छन् उनीहरूले ।

घरपालुवा जनावरमा कुकुर मात्र होइन, मानिसले बिरालो, गिनी पिग, खरायो, कछुवा, चरा पनि पाल्ने गरेका छन् । यद्यपि कछुवा र चरा पाल्नु अवैधानिक मानिन्छ । ‘गिनी पिग’ र ‘ह्याम्सटर’ पनि मानिसले पालेको पाइन्छ । मुसाभन्दा केही ठूलो र खरायोभन्दा केही सानो हुने यो जनावर पाल्ने पनि उत्तिकै बढेका छन् । नेपाली बजारमा यसको मूल्य जोडीको १५ सयदेखि २५ सय रुपैयाँसम्म पर्छ ।

पेट स्टोर नेपालकी सञ्चालक अदिप्ती गुप्ताले ‘पेट पाल्ने’ सोख मानिसहरूमा बढ्दै गएको बताउँछिन् । भन्छिन्, ‘हरेक घरमा बच्चा भई नै हाल्छ । पेट्सले बच्चालाई पनि मन पराउँछन् । अहिले त झन् देखासिकी गरेर पनि पाल्ने भेटिन्छन् ।’ नेपालीहरूले धेरै जापनिज स्पिज, गोल्डेन रिट्रिभर र पकेट (सानो) कुकुरहरू मन पराउने गरेका उनको भनाइ छ । नेपालमा पाइने बिरालो त्यति महँगो हुने नभए पनि पर्सियन क्याट, जिन्जर क्याट कुकुरभन्दा महँगो पर्ने अदिप्ती बताउँछिन् । उनका अनुसार पर्सियन क्याटको मूल्य २५ हजारदेखि ४५ हजारसम्म पर्ने गर्छ । प्रायः कुकुरको यहीँ नै ब्रिडिङ हुने भए पनि बिरालोको भने त्यति हुने गरेको छैन ।