दृष्टिविहीनको मेसिन किन्ने रहर

दिनभरि पासो बनाइदिएबापत डेढ दुई सय ज्याला पनि लिन्छन् । ४० धुरी बस्ती रहेको कालिञ्चोक गाउँपालिका–८ मलेपुका माझी समुदाय अधिकांशको रोजगारी तामाकोशी नदीमा माछा मार्नु हो । तर, अचेल माथिल्लो क्षेत्रमा भएका जलविद्युत् आयोजनाको बाँधस्थलबाट छोडिने पानीले तामाकोशीको बहाव घटबढ भइरहन्छ । जसका कारण कोशीमा माछा मार्न डराइडराइ जाने गरेको माझीहरू बताउँछन् । विगतमा धेरैको माछा मार्ने पासो बनाउने काम दिने गरेको कृष्णले बताए ।

‘तामाकोशीमा जतिबेला पनि बाढी आउने भयो भन्छन्,’ उनले भने, ‘माछा मार्न जानेहरू पनि जान छाडेकाले कहिलेकाहीं कसैले काम दिए मात्र गर्छौं ।’ दाजुबहिनी दुवै जनाले सिन्के धुप बनाउने सीप सिकेका छन् । तर व्यवहारमा भने उनीहरूले धुप बनाउन पाएका छैनन् । ‘दृष्टीविहीनका लागि भनेर दिएको सीप त सिक्यौं,’ उनले भने, ‘तर धुप बनाउने मेसिन किन्न नसकेका त्यत्तिकै बसेका छौं ।’

परिवारमा आमा, बुवा र एक भाइ गरी पाँच जना छन् । घरको आर्थिक अवस्थाका कमजोर छ । कृष्ण र पार्वती जन्मजातै दृष्टीविहीन हुन् । दृष्टीविहीन भएकोमा खासै गुनासो छैन । तर आफूले सिकेको सीपले जीवन धान्ने उनीहरूको इच्छा भने पूरा हुन नसकेकोमा खिन्न छन् । माछाको पासो बुनेको रकम जोहो गरेर भए पनि धुप बनाउने मेसिन किन्ने धोको पालेको बताए । तर सोचेजस्तो छैन ।

‘आँखा देख्दैनौं भगवानले यस्तै बनाए,’ गरिखानका निम्ति मेसिन जुटाउन नसकेको उल्लेख गर्दै पार्वतीले भनिन्, ‘कतैबाट धुप बनाउने मेसिन किन्न सहयोग पाए धुप बेचेर भए पनि ऋण तिर्थ्यौं ।’ बस्तीमा कोही नयाँ मान्छे आएमा आफूहरूले सिकेको सबै सीपको बेलिबिस्तार लगाउँछन् ।

माझी बस्तीमा विकासका पूर्वाधार छैनन् । सडक सञ्जाल माथिल्लो क्षेत्रबाट जोडिएपछि यो बस्ती अभेव बनेको छ । मेलुपका माछा भनेपछि जिल्लाभर नै चर्चित भएको ६९ वर्षीय ढालबहादुर माझी बताउँछन् । ‘मलेपुका माझीको मुख्य आम्दानीको स्रोत भनेको माछा मारेर बेच्ने थियो,’ उनले भने, ‘कोशीमा खुलेका क्रसर र जलविद्युत्ले माछा मार्ने संकटमा पर्‍यो ।’