फुटबलमा ‘कलर ब्लाइन्डनेस’

‘टाइन वेयर डर्बी’ को यस्तो खेल पर्चलाई मात्र होइन, उनीजस्तै ‘कलर ब्लाइन्ड’ हुने सबैलाई गाह्रो हुन्छ । उनी थप्छन्, ‘खेलमा बल पास भएको हेर्न खाली केही सेकेन्डको अवसर हुने गर्छ, यस्तोमा हामीलाई अझै गाह्रो हुने गर्छ ।’

‘कलर ब्लाइन्डनेस’ वा ‘कलर भिजन डिफिसेन्सी’ ले महिलालाई भन्दा पुरुषलाई बढी सताउने गर्छ । प्रत्येक १२ पुरुषमध्ये एकमा यस्तो समस्या हुन्छ । महिलातर्फ भने दुई सयमा एकै जनालाई मात्र यस्तो हुने गर्छ । यस्तै समस्याग्रस्त खेलाडी, प्रशिक्षक र समर्थकलाई आफ्नो प्रिय फुटबलमा कहिलेकाहीं यसले दुःख दिने गर्छ । खासमा यो रातो र हरियो रंगलाई ठ्याक्कै हेर्न गाह्रो हुने समस्या होइन, बरू यी दुई रंगलाई छुट्याउन गाह्रो हुने हो ।

यी दुई रंग नै सबैभन्दा बढी समस्या हुने गर्छ, ‘कलर ब्लाइन्डनेस’ लाई । भर्खरै मात्र इटालीको सिरी ‘ए’ मा अर्को सिजनदेखि लागू हुने गरेर एउटा नियम आएको छ, कुनै पनि टिमका ‘अलफिल्ड’ रहने खेलाडीले हरियो जर्सी लगाउन पाउने छैनन् । खेलको प्रत्यक्ष प्रशारण गरिरहेका टेलिभिजनले त यस्तो माग गरेको अहिल्यै होइन । यो नियम लागू हुनुपछाडिको कारण हो, आम दर्शकलाई पनि हरियो जर्सीका कारण खेलाडी र घाँसे मैदान छुट्याउन गाह्रो हुन्छ ।

प्रेस्टन नर्थ एन्ड एफसीका समर्थक टम ह्यारिसन भन्छन्, ‘साधारणतया जर्सीका लागि धेरै रंग प्रयोग हुनसक्छ, त्यसैले धेरै समस्या हुन्न । विशेषतः रातो र हरियो जर्सी लगाउने दुई टिमबीच खेल हुन्छ भने केही दर्शकलाई निकै गाह्रो हुने गर्छ यो खेल हेर्न ।’ किरे म्यागुएल फुटबलको आर्थिक पक्षका विशेषज्ञ हुन् । उनी मान्छन्, इटालियन सिरी ‘ए’ को माथिल्लो डिभिजनमा लागू हुने नियमले मात्र सबै समस्या समाधान गर्दैन, यो त सुरुआतमात्रै हो ।

खासमा फुटबलमा दुई फरक रंगका जर्सी अधिकांश समय हेर्नलाई गाह्रो हुन्छ । धेरैले यो महसुस नगरेको मात्र हो । उनले यसका लागि लागि भर्खर सकिएको युरो २०२० को खेलको उदाहरण दिएका छन् । उनका अनुसार ‘कलर ब्लाइन्डनेस’ हुनेले इटालीको नीलो जर्सी र गुलाबी रंगको सर्ट लगाएका रेफ्रीबीच समेत अन्तर छुट्याउन सकेका थिएनन् । उनले दिएको एउटा अर्को उदाहरण झन् गहन छ । पछिल्लो सिजन आर्सनल र र्‍यापिड भिएनाबीच एक खेल थियो ।

भिएनाका खेलाडीले त्यस्तो हरियो जर्सी लगाएका थिए, जसको बाहुला सेतो थियो । केही आर्सनल समर्थकले भिएनाको आक्रमणमा आफ्नै टिम अगाडि बढेको महसुस गरेर उत्साहित भए । खुसीयाली मनाए । केही क्षणपछि उनीहरूले के महसुस गरे, त्यस्तो त थिएन । उनीहरूका लागि यो अप्ठ्यारो स्थिति नै थियो । ती समर्थकको त्यो चाला देखेर तटस्थ समर्थकले के पनि छुट्याउन सकेनन् भने ती आर्सनलका प्रशंसक थिए वा भिएनाका ।

अझ अभ्यासका बेला अधिकांश खेलाडीले प्रायः दुई रंगको विभ्स प्रयोग गर्छन् । कि त नीलो, होइन भने हरियो । यसले केही समर्थकलाई समस्यामै पार्छ । तिनै ह्यारिसन भन्छन्, ‘केहीका लागि कलर ब्लाइन्डनेस शारीरिक अपांगता होइन जस्तो लाग्छ, अधिकांशले यसलाई साधारण नै मान्छन् । तर होइन, यो समस्या हो । कसैले आफूलाई समस्या हुन्छ भनेर हरियो जर्सी नलगाउन अनुरोध गर्छ भने त्यसलाई हाँसोमा उडाउने छन् । सबैले बुझ्नुपर्छ, यो समस्या नै हो ।’

अब के त ? इंग्लिस फुटबलको एउटा निकै ठूलो खेल हुने गर्छ, लिभरपुलविरुद्ध म्यानचेस्टर युनाइटेड । यी दुई क्लबले एकले अर्कोलाई आफ्नो सबैभन्दा ठूलो शत्रु मान्छ । खेल त्यसैले तनावपूर्ण हुन्छ । यो खेल एनफिल्डमा हुन्छ भने लिभरपुलले पारम्परिक रातो जर्सी लगाउने छ । म्यानचेस्टरले अवे किटका रूपमा नीलो रंगको जर्सी लगाउने गर्छ । ‘कलर ब्लाइन्डनेस’ हुनेका लागि यो खेल हेरिनसक्नु हुनेछ । केहीले दुई टिम छुट्याएर हेर्नै सक्दैनन् ।

यस्तोमा केही संख्यामै सही, दर्शकले त्यो खेलको मज्जा लिन त पाएनन् । तर, खुसीको तथ्य के भने कम्तीमा इटालीको सिरी ‘ए’ भए पनि अगाडि आएको छ । यसले आउने दिनमा पक्कै केही न केही फरक पार्नेछ । यही नियम अबको केही वर्षमा प्रिमियर लिगमा लागू हुनेछ, त्यो भन्न सकिन्न । कम्तीमा तीन वर्षअगाडि ‘कलर ब्लाइन्डनेस’ बारे सजगता जगाउने इंग्लिस एफएले एउटा कार्यक्रम राखेको थियो । जागरुकता पक्कै पनि आउँदै छ । भलै, यो सुस्त छ । –बीबीसी