चितवन — सर्लाही मलंगवाका रामभजन पण्डित बिहीबार बिहान ८ नबज्दै भरतपुर–७ कृष्णपुरमा रहेको बीपी कोइराला मेमोरियल क्यान्सर अस्पताल छिरिसकेका थिए । उनी श्रीमती रामवती देवीको उपचारका लागि आएका हुन् ।

अस्पतालको गेटमै कुपन वितरण हुन्छ, त्यसैका आधारमा काउन्टर अगाडि गएर पालो कुर्नुपर्छ । बोर्डमा नम्बर डिस्प्ले भएपछि काउन्टरमा गएर डाक्टरलाई भेट्ने समय लिनुपर्छ । बिहानै जाँदा पनि रामभजनले १४७ नम्बरको कुपन पाए ।

बाजुरा छेडेदह गाउँपालिका–२ खप्तडका ५६ वर्षीय परशु बुढा भीडभन्दा बाहिर टुक्रुक्क बसेका थिए । उनका छोरा चक्र टिकट काउन्टरतिर गए । फोक्सोमा समस्या परेपछि उपचारका लागि कैलाली झरेका उनलाई भरतपुर जान भनियो । भदौदेखि उनी भरतपुर धाइरहेका छन् ।

पूर्वी नेपालका रामभजन र सुदूरपश्चिमका परशु मात्रै होइन क्यान्सरपीडितका लागि बीपी क्यान्सर अस्पताल भरपर्दो उपचार केन्द्र बनेको छ । क्यान्सरको मात्र उपचार हुने देशको ठूलो सरकारी अस्पताल यही हो । २०५६ असोजबाट सेवा आरम्भ गरेको अस्पतालमा उपचारका लागि सीमावर्ती क्षेत्रका भारतीय आउने गरेका छन् । चितवनमा निजी अस्पतालमा समेत क्यान्सरको उपचार सुरु भएको छ ।

अस्पतालका सूचना अधिकारी गृहीनारायण महतोका अनुसार सन् २०२२ मा कुल एक लाख ६५ हजार ५० जना बिरामी आएका थिए, तीमध्ये तीन हजार ५ सय २० जना भारतीय थिए । अस्पतालले क्यान्सर परीक्षण, शल्यक्रिया, रेडिएसन थेरापी तथा केमोथेरापी विधिबाट उपचार गर्दै आएको छ । अस्पतालमा हाल पाँच सय शय्या छन् ।

‘सयभन्दा धेरै चिकित्सक छन् । शय्या त्यहीअनुसारका छन् । क्यान्सरको उपचार हुने यो अस्पताल नेपालकै मुख्य अस्पताल हो,’ अस्पतालका कार्यकारी निर्देशक डा. देजकुमार गौतमले भने । २०४८ सालमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री चीन भ्रमणमा जाँदा भएको समझदारीअनुसार चीनले निर्माण गरेर नेपाल सरकारलाई हस्तान्तरण गरेको अस्पतालका भवन चिटिक्कका छन् । फराकिलो क्षेत्रफलमा हरियालीभित्र अस्पताल छ ।

‘हाम्रो अस्पतालमा नहुने भनेको बोन म्यारो प्रत्यारोपण र पेट स्क्यान सेवा हो । योबाहेक क्यान्सरसम्बन्धी सबै सेवा उपलब्ध छन्,’ कार्यकारी निर्देशक डा. गौतमले भने, ‘क्यान्सर भए/नभएको समयमै पत्ता लगाए धेरै खाले क्यान्सर पूर्ण निको हुन्छन् । तर नेपालमा उपचारका लागि बिरामी अन्तिम अवस्थामा आउँछन् । जनचेतना नभएर पनि यसो भएको हो । अन्तिम अवस्थामा पुगेको क्यान्सरको गुणस्तरीय उपचार हुन पाउँदैन । त्यस कारण गुनासा पनि आउँछन् ।’ बिरामीको चाप बढ्दै जाँदा रेडिएसन थेरापीमा पालो कुर्नुपर्ने अवस्था छ । चाँडै नयाँ मेसिन थपेर चाप घटाउने प्रयास भइरहेको अस्पतालको भनाइ छ ।

चितवनकी सामाजिक अभियन्ता बन्दना खाँण नेपालमै क्यान्सरको राम्रो उपचार हुन थालेको बताउँछिन् । उनलाई २०७२ भदौमा स्तन क्यान्सर भएको थियो । सुरुवाती चरणमै उनले बीपी क्यान्सर अस्पतालमा उपचार सुरु गरिन् । अहिले उनी क्यान्सरमुक्त भइसकेकी छन् । ‘यहींको उपचारले मलाई पूर्ण निको भएको हो । यस्तै उपचारका लागि धेरै जना बाहिर गएको पनि देख्छु, सुन्छु । खास गरेर भारत जाने धेरै नै छन्,’ उनले भनिन् ।

चितवन मेडिकल कलेज (सीएमसी) को भरतपुरमा रहेको शिक्षण अस्पतालले पनि माघ १२ गतेबाट क्यान्सरको उपचार सुरु गरेको छ । अस्पताल परिसरको छुट्टै भवनमा सीएमसीले सय शय्या छुट्याएको छ । परीक्षण, शल्यक्रिया, रेडियोथेरापी र केमोथेरापी जस्ता सबै खाले उपचार पद्धति उपलब्ध रहेको अस्पतालका निर्देशक डा. दयाराम लम्सालले जानकारी दिए । दिनमा सय जना बिरामीलाई रेडियोथेरापी सेवा दिन सकिने अस्पतालले जनाएको छ । ‘चितवनमा पालो पर्खनुपर्ने समस्याले बिरामीहरू भारत र उस्तै परे अन्य देश पनि जाने गरेका छन् ।