एक वर्षदेखि बन्द म्याग्दीका चिज उद्योग अझै खुलेनन्

जिल्लाको अन्नपूर्ण गाउँपालिका–५पाउद्वार, ६ घारा र ८ राम्चेमा रहेका चिज उद्योग गत वर्षको चैत महिनादेखि बन्द छन् ।

अन्नपूर्ण चक्रीय पदमार्गका तातोपानी, घोरेपानी, घान्द्रुकदेखि हिमालपारीको मुस्ताङसम्मका होटल खुले पनि पर्यटक आएका छैनन् । कोरोना कहरले चिज उद्योगमात्र बन्द भएन, उद्योगमा स्टक रहेको चिज सडेर खेर गएको उद्योगले जनाएका छन् । ‘पर्यटक घट्न थालेसँगै चिजको माग घट्यो । हिउँदको अफ सिजनमा उत्पादित चिजको स्टक धेरै थियो । लकडाउन सुरु भएपछि प्रतिकेजी ५ सय रुपैयाँमै स्थानीयलाई बिक्री गरे पनि स्टक आउट भएन, लाखौं मूल्य बराबरको चिज कुहिएर खेर गयो,’ घारको हिमालय चिज उद्योगका श्याम खड्काले भने, ‘चिज उत्पादन बन्द मात्र भएको छैन, चिज उत्पादन गर्न चाहिने गाईको दूध उत्पादक किसान हतोत्साही भई धमाधम गाई नै बिक्री गर्न थालेकाले उद्योग फेरि ब्युँतन्न कि भन्ने डर बढी छ ।’

३५ कृषक आवद्ध निलगिरी गाईपालन कृषि सहकारीले स्थापना गरेको हिमालय चिज उद्योगमा खपत भइरहेको दैनिक ३ सय लिटर दूध खेर गइरहेको छ । त्यसैगरी पाउद्वार माविले स्थापना गरेको खयरबराही चिज उद्योगमा दैनिक ७० लिटर र राम्चेदेउराली चिज उद्योगमा दैनिक ५० लिटर दूध अहिले खेर गइरहेको छ ।

‘दूधको पनिरसहित विभिन्न खाद्यवस्तु उत्पादन गर्न सकिन्छ तर नजिकै ठूला बजार छैन, चिजलाई जस्तो धेरै दिन स्टोर गरी राख्ने हामीसँग उपकरण छैन,’ खयरवराही चिज उद्योगका कर्मचारी नौलबहादुर तिलिजाले भने, ‘लकडाउन खुकुलो भएसँगै होटलसमेत सवै क्षेत्र खुले पनि बाह्य तथा आन्तरिक पर्यटक आएका छैनन् । गाउँघरमा पनिर समेतका दुग्धजन्य पदार्थको परम्परागत उपयोगबाहेक प्रयोग गर्ने चलन पनि छैन, आर्थिक हैसियत पनि पुग्दैन ।’

पर्यटकको रुचिमा पर्ने अन्नपूर्ण चक्रीय पदमार्गका प्रमुख गन्तव्य तातोपानी, घोडेपानी, टाडापानीसमेतका पर्यटकीय क्षेत्रमा पर्यटकको खानामा प्रयोग हुने प्रमुख सामग्री चिजको माग अधिक भएपछि वरपरका बस्तीमा कृषकहरु मिलेर चिज उद्योग खुलेका थिए ।

‘घोरेपानी, तातोपानीसमेतका पर्यटकीय क्षेत्रदेखि पोखराको लेकसाइडका होटल/रेस्टुरेन्टमा हाम्रो चिजको माग थियो । कोरोनाले खाइदियो,’ हिमालयन चिज उद्योगका कृषक लिलबहादुर खड्काले भने, ‘दूध बेचेर घरमै राम्रो आम्दानी गर्ने आशामा ८० हजारसम्म मूल्य तिरेर होलिस्टिक, न्यूजिल्याण्ड जर्सीसमेतका उन्नत गाई किन्यौँ । तर अहिले दूध बिक्री नै भएको छैन । गाई अलपत्र परेका छन् ।’