सुश्री आमा सुन्दरी

उसले मच्चाएको थियो

एउटा खतरनाक भूकम्प मेरो शरीरभित्र

जब धरती चिहाउन गरिरहेको थियो ऊ संघर्ष

निस्कँदा निमेषभर ऊ शान्त थियो ध्यानमग्न बुद्धजस्तै

र, छिनमै उसले मच्चाएको कोकोहोलो

कुनै निपुण संगीतकारले दिएको

संगीतजस्तै सुमधुर थियो ।

ऊ जन्मिएपछि नै

नित्य उसकै आँखामा हेर्न थालेकी हुँ

मैले आफ्नो अनुहार ।

फक्रेको सूर्यमुखीझैं

मैले आफूलाई संसार सुन्दरी पाएको

त्यतिखेरै हो

जब सम्पूर्ण फूलबारीझैं

भएँ म सम्पूर्ण नारी ।

२.

केवल एउटा ताज पहिरिँदा

अर्बौं मानिसहरुले भन्न थाले मलाई

संसार–सुन्दरी

तिनीहरुलाई थाहा थिएन–

धेरैअघि नै म भइसकेकी थिएँ

सम्पूर्ण सुन्दरी

जसको सामु यो ताज थियो निष्तेज–निष्तेज ।

जब खोलिदिएँ

मैले एउटा शान्त र सुन्दर सत्य

कि म गर्वोन्नत आमा हुँ

संसार आश्चर्यचकित भयो तब

मानौं भर्खरै एउटा महाभूकम्प गयो

बलात्कार माफ र प्रेम पाप हुने

यो झिलीमिली अन्धकारमा

मुनाफाखोरहरू एक्कासि राख्न थाले पुर्पुरोमा हात

बन्द भयो प्रेम र बलात्कारबीच भेदहरुजस्तो

निरन्तर गुन्जिरहेको संगीत

मानौं यो संसार एउटा भव्य चिहानघारी हो

जहाँ ज्युँदा आवाजहरूको हुन्छ अन्त्येष्टि

र, एक्कासि खोसियो

संसार–सुन्दरीको मेरो ताज ।

सृष्टिको बगैंचामा एउटा अर्को फूल फुलेको

खबर दिँदा

विश्व–सुन्दरीबाट एकाएक

म कसरी कुरुप भएँ, महाजन ?

वसन्तको बतासमा झुल्ने हरियालीजस्तो

यो मुलायम मातृत्वको मूल्यमा

त्याग्न सक्छु म संसारको जुनसुकै ताज ।

म नदीझैं बगूँ वा पहराझैं गीत गाऊँ

म चराझैं उडूँ वा आफ्नै रफ्तारमा दौडूँ

म अप्सराझैं नाचूँ वा भिक्षुणी भई बाँचूँ

म कसैलाई प्यार गरुँ वा अस्वीकार गरुँ

म कसैसँग सुतूँ वा उसैसँग उठूँ

म अक्षत कन्या बसूँ वा अविवाहित आमा बनूँ

हो, मेरै मर्जी

मनमग्न छु,

म स्वाधीन छु ।

३.

आन्दोलनमा उठ्ने ज्युँदा हातहरुजस्तो

मेरो मातृत्व यदि कसुर हो भने

संसारमा जुनसुकै कुनाका

जुनसुकै प्राणी किन ओर्लिन्छन् धरतीमा

आमाकै देह र चित्तको अंश भएर ?

एकपल्ट आमाको आँखाको ऐनामा

आफ्नै आँखालाई नियालेर हेर !

हेर, अझै राम्ररी हेर !

मुहारका अवयवलाई हेर

प्याजजस्तो मनको पत्रपत्र केलाएर

चेतनाका आँखाले हेर

बैंसको लहरमा बगिरहेको देहको वासनालाई

एकछिन बिसाएर हेर

पातमा हरियाली मिसिएझैं

तिम्रो देह र चित्तको कुन–कुनामा

मिसिएको छैन आमाको अंश ?

बायाँतिर छातीको ढुकढुकीलाई

स्पर्श गरेर हेर

देहका हरेक अंगलाई हृदयका आँखाले

नियालेर हेर ।

(मिस वर्ल्ड–१९७४ हेलेन मोर्गनको जीवन–प्रसंगबाट प्रेरित, जसको ताज अविवाहित आमा भएको खुलेपछि खोसिएको थियो ।)