चीनको आर्थिक विकास सूत्र

एक वर्षयता चीनको अर्थतन्त्रले दबाबको सामना गर्दै आधुनिक समाजवादी देश निर्माणमा ठोस कदम चालेको छ । चीनको उच्च गुणस्तरीय विकासले विश्व अर्थतन्त्रको पुनरुत्थानमा थप जोस दिएको छ भने विश्वासको प्रक्षेपणलाई दृढतापूर्वक अगाडि बढाएको छ ।

चीनको अर्थतन्त्र विश्व अर्थतन्त्रको महत्त्वपूर्ण संवाहक शक्ति हो । विश्व उथलपुथल र परिवर्तनको नयाँ अवधिमा प्रवेश गरिरहेको छ । विश्वव्यापी आर्थिक वृद्धिको गतिमा कमी आएको पृष्ठभूमिमा २०२३ मा चीनको आर्थिक विकासले ‘स्थिर’, ‘प्रगतिशील’ र ‘राम्रो’ विशेषता बोकेको थियो । वार्षिक कुल गार्हस्थ्य उत्पादन १२६ ट्रिलियन युआनभन्दा बढी थियो, जुन ५.२ प्रतिशतको वृद्धि हो । विश्वका प्रमुख अर्थतन्त्रसँग तेर्सो वा अघिल्लो वर्षको तुलनामा ठाडो रूपमा विश्लेषण गर्दा प्रभावशाली र कडा मिहिनेतबाट चीनले सफलता प्रदर्शन गरेको छ । २०२३ मा चीनको आर्थिक वृद्धि ६ ट्रिलियन युआनभन्दा बढी थियो, जुन एक वर्षमा कुनै मध्यमस्तरको देशको कुल आर्थिक उत्पादन बराबर हो । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषले गरेको अध्ययनले चीनको आर्थिक वृद्धिले बाँकी विश्वमा सकारात्मक प्रभाव पार्ने र चिनियाँ अर्थतन्त्रको प्रत्येक १ प्रतिशतको वृद्धिले अन्य अर्थतन्त्रको उत्पादनको स्तर औसत ०.३ प्रतिशत अंकले बढाएको देखाएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषका प्रबन्ध निर्देशक जर्जिएभाका अनुसार चिनियाँ अर्थतन्त्रका मुख्य अपेक्षित लक्ष्य सफल हुनु चीन, एसिया र विश्वका लागि राम्रो समाचार हो ।

चीनको अर्थतन्त्रले विश्व अर्थतन्त्रमा दुर्लभ स्थिरता ल्याउँछ । विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्र भएकाले चीनको अर्थतन्त्रले दीर्घकालीन सकारात्मक आधार विकास गरेको छ । चीन संयुक्त राष्ट्रको औद्योगिक वर्गीकरणमा सबै औद्योगिक वर्ग भएको एक मात्र देश हो, जसले विश्वको कुल उत्पादनको मूल्य अभिवृद्धि लेखा ३० प्रतिशतले छोएको छ । लगातार १४ वर्षदेखि विश्वमा पहिलो स्थानमा छ र दुई सयभन्दा बढी परिपक्व औद्योगिक क्लस्टर गठन भएका छन् । चीनको ‘जनसांख्यिक लाभांश’ ‘प्रतिभाशाली लाभांश’ मा बढ्दै छ । मानव संशाधनको कुल मात्रा, वैज्ञानिक र प्राविधिक मानव संशाधन र अनुसन्धान र विकास कर्मचारीको कुल संख्या विश्वमा पहिलो स्थानमा छ । अनुसन्धान र विकासमा चीनको लगानी र उच्च–प्रविधि उद्योगमा लगानीले लगातार धेरै वर्षसम्म दोहोरो अंकको वृद्धि कायम राखेको छ । उदीयमान प्रविधिहरूको प्रयोग तीव्र हुँदै गइरहेको छ । उत्पादन र व्यापारका नयाँ रूप निरन्तर देखापरिरहेका छन् । यसले चीनको विकासका लागि नयाँ ऊर्जाको निर्माण र वृद्धिलाई गति दिनेछ । पाकिस्तान अब्जर्भरमा लेखिएको छ, ‘चीनको स्थिर आर्थिक वृद्धि गतिले दिगो विकासका लागि लचिलोपन र क्षमतालाई जोड दिन्छ, जसले चीनलाई विश्वव्यापी आर्थिक पुनरुत्थानको मार्गलाई आकार दिने प्रमुख खेलाडी बनाएको छ ।’

चीनको अर्थतन्त्रले विश्वव्यापी सुधारमा बलियो विश्वास जगाएको छ । चीनको अर्थतन्त्र फराकिलो हुँदै गइरहेको छ । सन् २०२३ मा चीनमा उपभोग्य वस्तुको कुल खुद्रा बिक्री ४७ ट्रिलियन युआनभन्दा बढी थियो । आर्थिक वृद्धिमा चीनको अन्तिम उपभोग खर्चको योगदान दर ८२.५ प्रतिशत थियो । चीनको अर्थतन्त्रले उच्च गुणस्तरीय विकासका लागि ऊर्जा संकलन गरिरहेको छ । चीनको मध्यम आय समूह हाल ४० करोडभन्दा बढी छ । आगामी दशक वा सोभन्दा बढीमा ८० करोड पुग्नेछ । अधिक सामान र सेवाहरूको माग ‘उपलब्ध छ कि छैन’ बाट ‘तिनीहरू राम्रो छन् कि छैनन्’ मा परिवर्तन भएको छ । उपभोग स्तरवृद्धिको गति बलियो छ ।

अस्ट्रेलियाका पूर्वप्रधानमन्त्री केभिन रुडले चिनियाँ उपभोक्ताले भविष्यमा विश्वस्त रहेसम्म चीनको अर्थतन्त्र राम्रोसँग बढ्ने बताएका छन् । विद्युतीय सवारीसाधन, लिथियम आयन ब्याट्री र सोलार सेलले कुल १.०६ ट्रिलियन युआनको निर्यात गरेको छ । पहिलो पटक ट्रिलियन युआन अंक नाघेको छ । वार्षिक रूपमा २९.९ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । चीनको वैदेशिक व्यापार ‘नयाँ तीन प्रकारका उत्पादन’ को निर्यातले धेरैको ध्यान आकर्षित गरेको छ । ‘दीर्घकालीन दृष्टिकोण भएकाहरूका लागि उत्पादन र प्राविधिक नवप्रवर्तनमा चीनको बढ्दो लगानी देशको अनुकूल दीर्घकालीन आर्थिक सम्भावनाहरूमा विश्वासको स्रोत हुनुपर्छ,’ विदेशी मिडियाले टिप्पणी गरेका छन् ।

चीनले अन्य देशसँग विकासका नयाँ अवसर साझा गरिरहनेछ । विश्व अर्थतन्त्रमा जोखिमको संकलन र संरक्षणवादी प्रतिक्रियाको पृष्ठभूमिमा चीनले जति धेरै विकास गर्छ, उति नै खुला हुँदै जाने कुरामा जोड दिँदै आएको छ । सक्रिय रूपमा बजार उन्मुख, कानुन–नियम उन्मुख र अन्तर्राष्ट्रियकरण भएको पहिलो श्रेणीको व्यापारिक वातावरण सक्रिय रूपमा सिर्जना गरेको छ । गत वर्ष अक्टोबरमा चीनले उत्पादन क्षेत्रमा विदेशी लगानीमा लगाइएका सबै प्रतिबन्ध हटाउने घोषणा गर्‍यो, जसले विश्वव्यापी लगानीकर्तालाई चीनमा उत्पादनका अवसर खोल्दै जानेछ । विगत पाँच वर्षमा चीनमा भएको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीको प्रतिफलको दर करिब ९ प्रतिशत रहेको छ, जुन अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा उच्च छ । म्याकिन्से चाइनाका अध्यक्ष एली न्गाइले भनेझैं बजारको आकार, खर्च गर्ने शक्ति र नवप्रवर्तनका हिसाबले विश्वको कुनै पनि क्षेत्रले चिनियाँ बजारलाई प्रतिस्थापन गर्न सक्दैन । बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूका लागि चिनियाँ बजार नवप्रवर्तनको आधार मात्र होइन, उपभोक्ता क्षेत्रमा प्रेरणाको स्रोत पनि हो । ‘बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूले चीनमा लगानी गरिरहनुपर्छ,’ उनले भनेका छन् ।

चीनले स्थायित्वको बीचमा प्रगति खोज्ने, प्रगतिको माध्यमबाट स्थायित्व प्रवर्द्धन गर्ने र नयाँ आधार तोड्नुअघि स्थापना गर्ने सिद्धान्तलाई पालना गरेको छ । यसरी उच्च गुणस्तरीय विकाससहित चिनियाँ शैलीको आधुनिकीकरणलाई प्रवर्द्धन गरिरहेको छ । प्रभावकारी गुणात्मक स्तरोन्नति र उचित मात्रात्मक वृद्धि हासिल गर्न अझ बढी जोस र व्यावहारिक उपाय अवलम्बन गर्दै अर्थतन्त्रलाई धक्का दिन जारी राख्नेछ । विश्वका लागि थप लाभ ल्याउन, विश्वव्यापी विकासमा प्रोत्साहन प्रदान गर्न र आर्थिक उथलपुथलको अनुकूल गतिलाई सुदृढ बनाउन चीन लागिरहनेछ ।

– छन नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत हुन् ।