प्लास्टिकजन्य फोहोरबाट इँटा निर्माण

यसलाई रोक्नका लागि प्लास्टिकविरुद्ध अभियान नै सुरु भएका छन् । ‘ग्लोबल प्लास्टिक एक्सन पार्टनसिप (जीपीएपी)’ मार्फत् अभियान सञ्चालनमा छन् । यसमा सहभागी अधिकांश मुलुक प्लास्टिकजन्य फोहोरविरुद्ध आवाज उठाइरहेका छन् ।

पर्यावरणविद्हरूका अनुसार प्लास्टिकमाथि विश्वले तत्कालै प्रभावकारी नियन्त्रणको उपाय नअपनाए सन् २०५० सम्म समुद्रमा माछाभन्दा बढी प्लास्टिक हुने छन् । सन् २०१८ मा विश्व आर्थिक मञ्चको शिखर सम्मेलनमा विश्वका नेताहरूले यसबारे गम्भीर चिन्ता व्यक्त गरेका थिए । केही मुलुकहरू त यो क्षेत्रमा कामै पनि थालिसकेको छ । प्लास्टिकजन्य फोहोर र प्रदूषण कम गर्ने प्रयास विश्वभर भई रहे पनि यसलाई पूरै न्यूनीकरण वा नियन्त्रण गर्न नसकिएकै हो ।

सकारात्मक प्रयास

अफ्रिकी मुलुक आइभोरी कोस्टस्थित एउटा कारखानाले प्लास्टिक फोहोरबाट इँटा बनाएर विद्यालयहरू निर्माण गरिरहेको छ । त्यस्तै, सोलोमन द्वीपमा महिलाहरूको एउटा समूह प्लास्टिक फोहोरबाट हस्तकलाका आकर्षक सामग्रीहरू बनाएर बिक्री गरिरहेको छ । प्लास्टिकबाट हुने प्रदूषणले सबैभन्दा बढी खतरा वातावरणलाई हो ।

त्यसैले विश्वका धेरै कम्पनीहरू पर्यावरणलाई बचाउने अभियानमा पछिल्लो समय सक्रियता देखाएका छन् । ती प्रयासहरूलाई अभियानीहरूले ‘सराहनीय’ कदम भनी प्रतिक्रिया दिएका छन् । तीमध्ये केही चर्चित पेयपदार्थ उत्पादन गर्ने कम्पनीहरू अग्रस्थानमा देखिएका छन् ।

ती कम्पनीहरूले सन् २०२५ सम्म १०० प्रतिशत रिसाइकल प्याकेजिङ प्रयोग गर्ने दाबी गरेका छन् । एउटा कस्मेटिक कम्पनीले पनि प्लास्टिकको उत्पादनमा ५४ प्रतिशतसम्म कम गर्ने गरी कार्य थालिसकेको छ । अनलाइन कम्पनीहरूले पनि प्याकेजिङमा ‘सिंगल युज प्लास्टिक’ लाई बन्द गर्दै छन् ।

यसै वर्षको मार्चमा प्लास्टिकजन्य फोहोरको न्यूनीकरणबारे भएको विश्वव्यापी सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्ने इन्डोनेसिया पहिलो मुलुक बनेको छ । महासागरहरूमा प्लास्टिक प्रदूषण फैलाउनेमा इन्डोनेसिया दोस्रो स्थानमा छ । त्यहाँको सरकारले २०२५ सम्ममा प्लास्टिकजन्य फोहोरलाई ७० प्रतिशतसम्म झार्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरिसकेको छ । घना र भियतनाममा प्लास्टिकजन्य फोहोरबाट बच्नका लागि ठूलो कार्ययोजना बनाउने तयारीमा जुटेका छन् । प्लास्टिक उत्पादन घनाको अर्थव्यवस्थासँग जोडिएको भए

पनि उसले न्यूनीकरणको प्रयास थाल्ने जनाएको छ ।

प्लास्टिक व्यवस्थापन

प्लास्टिक उत्पादन, उपयोग र रिसाइकलको सही व्यवस्था गर्न आवश्यक छ । प्याकेजिङमा कुल प्लाटिक उत्पादनको ४० प्रतिशत उपयोग गर्ने गरिन्छ । यसमा न्यूनीकरण गर्ने पर्याप्त ठाउँ छ । त्यस्तै, विश्वमा १६ करोड टन सिंगल युज प्लास्टिक सामग्रीको निर्माण हुने गरेको छ । यी सामग्रीलाई समुद्रमा अथवा ल्यान्डफिलमा जानबाट रोक्न सकिन्छ । यसका लागि प्याकेजिङमा प्लास्टिकको उपयोग कम गर्दै रिसाइकल प्लान्टको संख्या बढाउनुपर्ने आवश्यक रहेको वातावरणविद्हरू बताउँछन् । ३० करोड टन प्लास्टिक फोहोर हरेक वर्ष संसारभरि उत्पादन हुन्छ ।

८० लाख टन प्लास्टिक फोहोर हरेक वर्ष समुद्रमा जान्छ । विश्वमा कुल उत्पादित प्लास्टिकमध्ये ४० प्रतिशत प्याकेजिङमै उपयोग हुने गरेको विज्ञहरू बताउँछन् ।