घरमै सुत्केरी हुने अधिक- सुदूरपश्चिम - कान्तिपुर समाचार
कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement

घरमै सुत्केरी हुने अधिक

तृप्ति शाही

बैतडी — ग्रामीण क्षेत्रमा धेरै गर्भवती महिला अझै पनि घरमै असुरक्षित रुपमा सुत्केरी हुने गरेका छन् । यसरी सुत्केरी गराइँदा गर्भवतीको स्वास्थ्य जोखिममा पर्ने गरेको छ । सदरमुकाम रहेको दशरथचन्द नगरपालिकामा पनि घरमै सुत्केरी गराउनेको संख्या उच्च छ ।

यस नगरमा आर्थिक वर्ष ०७४/७५ मा ३५ जना घरमै सुत्केरी भएका थिए । गत आवमा यो संख्या बढेर ४० पुगेको थियो । चालु आवको पहिलो ६ महिनामा १३ जनाभन्दा बढीले घरमै बच्चा जन्माएको नगरपालिकाका स्वास्थ्य संयोजक प्रमानन्द भट्टले बताए ।


सुर्नया गाउँपालिकामा ३ वर्षको अवधिमा ४१ जनाले घरमै बच्चा जन्माएका स्वास्थ्य संयोजक रामसिंह महराले बताए । भौगोलिक विकटताका कारण गर्भवतीलाई समयमै स्वास्थ्य संस्थासम्म पुर्‍याउन असजिलो हुने भएकाले घरमै सुत्केरी गराउने चलन कायमै रहेको उनले सुनाए । केही समय अघिसम्म सुर्नयाका सबै वडामा बर्थिङ सेन्टर नभएकाले समस्या रहेको उनको भनाइ छ । ८ वडा रहेको पालिकाका सबै वडामा स्वास्थ्य संस्था स्थापना गरिएको बताउँदै उनले भने, ‘अब घरमै सुत्केरी हुने संख्यामा कमी आउनेछ । पालिकालाई पूर्ण संस्थागत सुत्केरी वडा घोषणा गर्ने तयारीमा लागेका छौं ।’


मेलौली नगरपालिका, दोगडाकेदार गाउँपालिका, दशरथचन्द नगरपालिकामा पनि घरमै सुत्केरी हुनेको संख्या अधिक रहेको स्वास्थ्य संयोजक भट्टले जानकारी दिए । यातायात सेवाको पहुँच नभएका टोलबस्तीमा यस्तो समस्या रहेको उनको भनाइ छ । जनचेतनाको कमीले पनि प्रभाव पारेको महराले बताए । पालिकामा स्वास्थ्यकर्मी अपुग रहेको बताउँदै उनले भने, ‘स्वास्थ्य चौकीमा सुत्केरी गराउने दक्ष महिला स्वास्थ्यकर्मीको पनि अभाव छ । एसबीए तालिम लिएका

महिला स्वास्थ्यकर्मीको संख्या पनि कम छ ।’


यस्तै, पाटन नगरपालिकामा ५ प्रतिशत महिला घरमै सुत्केरी हुने गरेको तथ्यांक छ । विकटमा सहज सडक पहुँच नहुनुले यस्तो अवस्था कायम रहेको तर्क गर्छन् पाटन नगरपालिकाका स्वास्थ्य संयोजक महरा । उनका अनुसार कतिपय स्वास्थ्य संस्थामा सवारीसाधन जानसक्ने अवस्था छैन । शिवनाथ गाउँपालिका–२ स्थित शर्माली स्वास्थ्य चौकीमा पछिल्लो एक वर्षमा १९ गर्भवती घरमै सुत्केरी भए । पालिकाभर यो संख्या धेरै छ । स्वास्थ्य संस्थामा सुत्केरी गराए प्रोत्साहन भत्ता दिने नियम भए पनि उनीहरूले सो रकम समयमा पाउँदैनन् ।


शर्माली स्वास्थ्य चौकीकी अनमी कृष्णा चौधरीले सुत्केरी व्यथा लाग्यो भने दुखाइ कम हुन्छ भन्दै धामी, झाँक्रीकोमा लैजाने चलन कायमै भएकाले चुनौतीपूर्ण अवस्था रहेको बताइन् । घरमै सुत्केरी गराउँदा आमा र बच्चालाई संक्रमण हुनेजस्ता गम्भीर समस्या आउने गरेको जिल्ला अस्पतालका मेडिकल अधिकृत डा. वसन्तराज जोशीको भनाइ छ ।

प्रकाशित : माघ २, २०७६ ०९:०८
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्

क्षयरोगका बिरामीले पाएनन् पोषणभत्ता

फातिमा बानु

काठमाडौँ — काभ्रेकी २६ वर्षीया एक महिला ६ महिनादेखि बहुऔषधि प्रतिरोध (एमडीआर) को उपचारमा छिन् । विशेष उपचारका लागि काठमाडौंमा बसेकी उनी कोटेश्वरको जन्त्र केन्द्रबाट दैनिक क्षयरोगको औषधि सेवन गर्छिन्, सुई लगाउँछिन् । तर उपचार गरेको ६ महिना हुँदा पनि उनले पोषणभत्ता पाएकी छैनन् । 

‘औषधि खान थालेपछि झन् ज्यान दुखिरहन्छ,’ उनले भनिन्, ‘मार्केटिङको काम गरेर गुजारा गर्थें, अहिले त्यो पनि गर्न सकेको छैन ।’ औषधि प्रयोग गरेयता कहिले कपाल झर्ने त कहिले बान्ता हुने समस्याले उनी पीडित छिन् । औषधिसँगै खानुपर्ने पोषणयुक्त खानेकुरा किनेर खान सक्ने खर्च पनि उनीसँग छैन । अझै ६ महिना नियमित उपचारमा बस्नुपर्ने र त्यस अवधिभर काम गरेर आम्दानी गर्न नसक्ने चिन्ताले उनलाई सताएको छ ।

काठमाडौंका ३० वर्षीय एक पुरुष पनि उनीजस्तै जटिल क्षयरोगका बिरामी हुन् । उनी १० महिनादेखि विशेष उपचारमा छन् । ‘पहिले त पोषणभत्ता लिन्थेँ, साउनदेखि पाएको छैन,’ उनले भने, ‘पोषिलो खानेकुरा नखाई औषधि मात्रै खाँदा कमजोरीले ओछ्यान नै पर्छु ।’ वैदेशिक रोजगारीका लागि मलेसिया जाँदा उनलाई त्यहीँ क्षयरोगले छोएको थियो । उपचारमा औषधि निःशुल्क भए पनि औषधिसँगै खानुपर्ने पोषिलो खानेकुरा खान नसकेको उनको दुखेसो छ । ‘१८ महिनासम्म नियमित उपचार गर्नुपर्ने खालको समस्या छ,’ उनले भने ।

सरकारले जटिल क्षयरोगको उपचारमा रहेका बिरामीलाई मासिक ३ हजारका दरले पोषणभत्ता दिने गरेको छ । घरमै बसेर उपचार गर्नेले मासिक ३ हजार र सरकारी होस्टलमा बसेर उपचार गर्नेले मासिक १ हजार पाउँछन् । बिरामीलाई भत्ता वितरण अब प्रदेश र पालिकाबाटै हुने भएकाले ढिलासुस्ती भएको भक्तपुरस्थित राष्ट्रिय क्षयरोग केन्द्रका निर्देशक डा. सागरकुमार राजभण्डारीले बताए । ‘हामीले केन्द्रबाट गर्ने काम गरिसक्यौं, सेवा विकेन्द्रित भएकाले केही ढिलाइ भएको होला,’ उनले भने । केन्द्रको तथ्यांकअनुसार देशभर एमडीआरका सात सय २० बिरामी छन् । देशभरका २१ वटा क्षयरोग उपचार केन्द्रबाट बिरामीले उपचार पाइरहेका छन् । केन्द्रका एक स्वास्थ्यकर्मीले भने, ‘बिरामी टाढाबाट औषधि खान यहाँसम्म आइरहेका हुन्छन् । कतिसँग घर जाने भाडा हुँदैन, कर्मचारीले उठाएर दिन्छौं ।’

स्वास्थ्यकर्मीले पाएनन् जोखिमभत्ता
जटिल क्षयरोगको उपचारमा संलग्न चिकित्सक र स्वास्थ्यकर्मीले समेत जोखिमभत्ता पाएका छैनन् । सरकारले चार वर्षअघि सेभ द चिल्ड्रेन संस्थाको सहकार्यमा यस्ता स्वास्थ्यकर्मीलाई मासिक १ हजारका दरले भत्ता दिँदै आएको थियो । तीन वर्षयता भत्ता नपाएको स्वास्थ्यकर्मीको गुनासो छ । ‘उपचारको क्रममा स्वास्थ्यकर्मी एउटै बिरामीसँग एक घण्टाभन्दा बढी समय बिताउँछन् । कति स्वास्थ्यकर्मीलाई बिरामीबाटै संक्रमण सरेका धेरै उदाहरण छन्,’ केन्द्रका निर्देशक राजभण्डारीले भने, ‘स्वास्थ्यकर्मी र चिकित्सकको जोखिमभत्ता नियमित गर्न स्वास्थ्य मन्त्रालयसँग अब पहल गर्छु ।’ केन्द्रका अनुसार जटिल क्षयरोगको उपचारमा देशभर ९० स्वास्थ्यकर्मी संलग्न छन् ।

प्रकाशित : माघ २, २०७६ ०९:०७
पूरा पढ्नुहोस्
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
×