७० वर्षे वृद्धको काँधमा परिवार

बजार छेउ बग्ने सेती पुल तरेर पारी पुग्दा किनारमा एउटा छाप्रो भेटिन्छ । उक्त छाप्रोमा बस्ने परिवारको कथा सुनेपछि सहरीकरण उन्मुख देउरा बजारको समृद्धि खल्लो लाग्छ ।केदारस्युँ गाउँपालिका–१, चौडामका गम्भिरे दमाई उमेरले ७० टेक्न लागे । उनका २ छोरा, २ बुहारी र ५ नातिनातिना छन् । गम्भिरेको शारीरिक अवस्था हेर्दा परिवारको स्याहार र रेखदेख पाउनुपर्ने लाग्छ । तर, अवस्था ठिक उल्टो छ । उनी छोराबुहारी र नातिको स्याहार गरिरहेका भेटिन्छन् ।

जेठा छोरा अर्जुन र बुहारी जला दमाई एचआइभी संक्रमणले थलिएका छन् । कान्छा छोराबुहारीसहित नातिहरू पूर्णरुपमा अपांग छन् । अर्जुन र जलालाई एचआइभी संक्रमण भएको दशक नाध्न थाल्यो । उनका एक छोरा कमाउन भारत गएकामा अझै घर फर्केका छैनन् ।

गम्भिरेका कान्छा छोरा भुमि भने जन्मजात सुस्त मनस्थितिका थिए । बुहारी हरूदेवीको खुट्टा चल्दैन । भुमि दम्पतीका दुबै छोरा पनि अपांग छन् ।

९ वर्ष जेठा छोरा चार हातखुट्टाको सहाराले हिँडडुल गर्छन् । ५ वर्षका कान्छा छोराको पनि अवस्था उस्तै छ । ‘भगवानले पनि दुःखीलाई नै बढी दुखाउने रहेछ,’ गम्भिरे भन्छन्, ‘छोरानातिबाट स्याहार पाउनुपर्ने उमेरमा उनीहरूलाई नै स्याहार्नु परेको छ । म पनि थला परें भने सबैजना भोकभोकै मर्छौं होला ।’ आफ्नो उमेर ढल्किँदै गर्दा उनलाई परिवारको चिन्ताले थप पिरोलिरहेको छ ।

स्थानीय ‘कथित’ उपल्ला जातिको लुगाकपडा सिलाएर गुजारा गर्ने दलित समुदायका उनीहरूको नाममा कुनै जग्गा छैन । परिवारै अपांग भएपछि पुर्ख्यौली पेसालाई पनि निरन्तरता दिन सकेका छैनन् । उनीहरूको परिवार चौडामबाट देउरा बजार छेउको सेती किनारमा सरेको हो । ‘घरका कोही पनि हिँड्न नसक्ने भएकाले गाउँमा पानीपधेँरो गर्न गाह्रो भयो,’ चौडाम छोड्नुको कारणबारे भुमि भन्छन्, ‘नदी छेउ बसेपछि पानीको समस्या कम होला, बजार पनि नजिकै भएको मागेर भए पनि गुजारा गर्न सजिलो होला भनेर यता झरेका हौं ।’ उनले अहिले परिवारको गुजारा मागेरै चलाइरहेको बताए ।

‘कोही मनकारीले भिख दिए खान्छौँ, नभए भोकै सुत्छौँ,’ हरूदेवीले भनिन्, ‘खानेकुरा नहुँदा हामी त भाग्य सम्झेर मन बाँध्छौँ । छोराहरू भोकले कराउँदा मुटु काटिन्छ । रुँदै–रुँदै रात काट्छौँ ।’ उनले खानेकुराको अभावसँगै लगाउने लुगा र ओढ्ने ओछ्याउने नहुँदा चिसोले झन् सताउने गरेको दुःखेसो पोखिन् । ‘न खानेकुरा छ, न राम्रो ओढ्ने ओछ्याउने नै । दैवले ठगेपछि सबै कुरामा ठग्दोरहेछ,’ उनले भनिन् ।

एचआइभी संक्रमित अर्जुन दम्पतीको पीडा पनि उस्तै छ । कमाउन भनेर गएको छोरा घर नफर्केपछि उनीहरूलाई भविष्यको टेको ढलेको अनुभव भइरहेको छ । गाँस, बास, कपासको टुंगो नभएका उनीहरूलाई स्थायी बसोबासको ठेगान लगाउन पाए छोरो घर फर्किन्थ्यो की भन्ने आशा छ । ‘खाने–बस्ने केही टुंगो छैन, घर आएर के गर्नु भन्छ,’ जलाले भनिन्, ‘कतै सानो कटेरो लगाइदिन पाए फकिर्न्थ्यो की भन्ने आशा त छ, तर आफैं भोकभोकै छौँ, कहाँबाट घर बनाउनु ?’