स्वास्थ्यप्रति सजग बन्दै किशोरी

अहिले किशोरीहरू महिनावारी भएको बेला सरसफाइमा विशेष ख्याल गर्ने गरेका छन् । उनीहरूले आफैं प्याड बनाएर प्रयोग गर्न पनि सिकेका छन् ।

पाटन नगरपालिका ४ बस्तीकी प्रियंका बोहरा १६ वर्ष पुगिन् । भूमेश्वर माविमा कक्षा ११ मा अध्ययनरत उनलाई केहि वर्ष अघीसम्म आफ्नो सरसफाइबारे थाहै थिएन् । प्रजनन् अंगहरू सफा राख्न पर्छ भन्ने उनलाइ जानकारी पनि थिएन । कसैले भनेका पनि थिएनन् । तर अहिले उनको यो अवस्था छैन । ३ वर्ष जती भयो उनी आफ्नो शारिरीक सरसफाइमा सचेत रहेकी छिन् ।

नियमित रुपमा प्रजनन् अंगहरू सफा गर्नुपर्छ भन्ने ज्ञान पनि उनलाइ भएको छ । उनले भनिन् , ‘८/९ कक्षा पढ्ने बेला कक्षामा यसबारे सिकाउन आउनुभएको थियो र बल्ल त्यहि बाट अलि सिके विस्तारै थाहा हुँदै जाँदा अहिले त सबै थाहा भयो । हामीले सरसफाइमा विषेश ध्यान दिन पर्छ भनेर ।’ सिकेपछि महिनावारी भएको बेला धेरै सजिलो लागेको अनुभव उनले सुनाइन ।

महिनावारी भएको बेला अघिपछिको भन्दा बढीनै सरसफाइ चाहिने भए पनि केहि वर्ष अघि सम्म किशोरीहरूलाई जानकारी थिएन् । घरमा उपलव्ध फोहोर भएपनि कपडाको टालोको प्याड बनाएर दिनहरू बिताउन बाध्य थिए । तर अहिले भने उनीहरू नियमीत सरसफाइ गर्नुका साथै प्याड बनाएर प्रयोग गर्न थालेका छन् । विभिन्न संघसंस्थाहरू बाट तालिम पाएका उनीहरूले सफा कपडाको प्याड बनाउदै प्रयोग गर्छन् ।

पाटन नगरपालिकाकै रेखा विक अहिले १६ वर्षकी पुगिन् । उनले पनि २/३ वर्ष अघि बाट मात्र महिलाहरूले आफ्नो प्रजनन् अंगहरूको नियमित सरसफाइ गर्न पर्छ भनेर सिकेकी हुन् । महिनावारीको समयमा अझै बढी स्वास्थ्यको ख्याल गर्न पर्छ भनेर उनले थाहा पाइन् । कक्षामा स्वास्थ्य पढाउने शिक्षकहरू र विद्यालयमा हुने स्वास्थ्यका कार्यक्रमहररु बाट आफु चनाखो बनेको उनको भनाइ थियो ।

पहिले घरमै पाइने जस्तोसुकै कपडालाइ प्याडको रुपमा प्रयोग गर्ने उनीहरू सफा कपडाको प्याड बनाएरै लगाउन थालेका छन् । फोहोर कपडाले रोगहरूको संक्रमण हुन सक्ने कुरा थाहा पाइसकेपछि उनीहरू आफैं प्याड बनाउन थालेका हुन् । प्याड नबनाएर टालै प्रयोग गर्न परेपनि उनीहरू सफा टालो लगाउन थालेको बताउँछन् ।

पाटन नगरपालिका ६ कि रीतु विष्ट आजभोली आफ् ैप्याड बनाउछिन् । सफा कपडाको प्याड बनाउदै प्रयोग गर्न थालेको उनले सुनाइन् । १२ कक्षामा पढ्ने उनी १० कक्षा पढ्ने बेला प्याड बनाउने तालिममा सिकेको बताउछिन् । त्यस्तै घरायसी जस्तो पायो त्यस्तै टालाहरूले महिनावारीको समयमा टारेको बताउदै उनले भनिन्, ‘ सिकेपछि त सफा कपडाको बनाएर लगाउछु । सजिलो भएको छ । ’

घरायसी प्याड बनाउन सिकेपछि राहत मिलेको उनीहरूको धारणा छ । यो व्यवस्थित, सफा हुने र पैसाको पनि बचत हुने गरेको उनीहरू बताउँछन् । साथै फोहर कपडाहरूको प्रयोग गर्नुपर्ने दिनहरू गएकोमा उनीहरू खुसी छन् ।

पाटन ४ कि विनीता भट्टले करिब ३ वर्ष बाट आफैले बनाएको प्याड लगाउने गरेको सुनाइन् । उनले भनिन्, ‘नगरपालिकाले दिएको तालिम बाट सिकेकी हु । अहिले एकदम सजिलो भएको छ । सफा गरेर राख्ने हो भने धेरै पटक प्रयोग गर्न सकिन्छ ।’ प्याडका रुपमा प्रयोग गरेका कपडाहरू सफा गर्ने, घाममा राम्रोसंँग सुकाउँने लगायतका कुराहरू बारे पनि यस्तै स्वास्थ्य सम्बन्धिका कार्यक्रमहरू बाट जानकार भएको उनले बताइन् ।