वाग्मती उत्खननमा रोक

उत्खनन रोक्नुमा सर्लाहीसित सीमाको विवाद बढेको र जथाभावी खाडल बनाएको विषयलाई समितिले कारण देखाएको छ । गत वर्ष पनि उत्खननको ठेक्का पाएको ठेकेदारले मनपरी नदीजन्य सामग्री झिकेको पाइएको थियो । चन्द्रपुर–१ स्थित वाग्मतीमा ठूलो खाडल बनाएर मापदण्ड विपरीत उत्खनन भएको पाइएपछि प्रशासनको निर्देशनमा समन्वय समितिले रोक लगाएको हो ।

समितिका उपसभापति रामआशिष रायले जिल्ला प्रशासनसित मापदण्डको परिधिभित्र बालुवा–गिट्टीको निकासीमा कडाइ गर्न छलफल गर्ने बताए । ‘ठेकेदारले लाखौंमा ठेक्का सकारेको हुन्छ । खोलामा अलिअलि खाडल त भइहाल्छ नि,’ उनले भने, ‘त्यही पनि स्थानीय प्रशासनसहित बसेर कसरी मापदण्डभित्र बालुवा–गिट्टी निकासी गर्ने छलफल गर्नेछौं ।’खोलामा मनपरी उत्खनन रोक्न केही समयका लागि रोक लगाइएको उनले बताए । अघिल्लो वर्ष साह निर्माण सेवा सर्लाहीले सडक निर्माण र तटबन्धका लागि भन्दै एस्क्याभेटर प्रयोग गरी नदीमा ठूलो खाडल बनाएपछि विवाद बढेको थियो । समितिले २ मिटरसम्म गहिरो ४ सय मिटर लम्बाइ र २० चौडाइसम्म उत्खनन गर्ने सर्तसहित सम्झौता गरेकोमा ठेकेदारले सर्त उल्लंघन गर्दै नदीमा ठूलो खाडल पारेपछि अनुगमन टोलीले रोक लगाएको थियो । यही स्थानमा चन्द्रपुरले चालु आर्थिक वर्षका लागि १ करोड ६० लाख रुपैयाँमा ठेक्का लगाएको छ । ठेक्काकै आडमा ठेकेदारले जथाभावी उत्खनन गर्दै आएको छ ।

ठेकेदारलाई सम्झौता र वातावरण प्रभाव मूल्यांकन (ईआईए) बाहिर गएर काम नगर्न निर्देशन दिए पनि नदीमा एस्क्याभेटर प्रयोग गरी खाडल बनाइएको छ । स्थानीय तह गठन भएदेखि नै वाग्मतीको ढुंगा, गिट्टी र बालुवाको चन्द्रपुर नगरपालिकाले ठेक्का लगाउँदै आएका छन् । वाग्मतीको पूर्वतिर पर्ने सर्लाहीको बरहथवा नगरपालिकाले चालू आर्थिक वर्षदेखि उक्त नदी आफ्नो सीमा क्षेत्रमा पर्ने दाबी गर्दै आएको छ । उसले नदीजन्य पदार्थमा दाबी गरेपछि पछिल्लो समय दुवै नगरपालिकाबीच विवाद बढेको छ । विवादकै कारण जिल्ला प्रशासन सर्लाही र रौतहट प्रशासनले दुवैतिर नदीजन्य पदार्थ उत्खननमा रोक लगाएको रौतहटका प्रमुख जिल्ला अधिकारी वासुदेव घिमिरेले बताए ।