मनसुनमा सधैं बाढीको पिरलो

बाढीले बगाएर ल्याएको हिलो, माटो, बालुवा र फोहोर पन्छाएर बस्छन् । पुनः बाढी आए पछि सरसमान बोकेर विद्यालयकै शरण लिन्छन् । यो क्रम मनसुन नसकिउन्जेलसम्म चल्छ ।

विराटनगर महानगरपालिकाको सिमराही बखरी, दरैया, ब्रहमपुरा र रामपुर बस्तीबासीले मनसुनमा बर्सेनि भोग्ने पीडा हो यो । यी बस्तीहरुमा मजदुरी गरेर खाने विपन्न समुदायको बाहुल्य छ । ‘यो हरेक वर्षको दुःख हो, हामीले बाढीको प्रकोप खेप्दै आएको ४० वर्ष भइसक्यो,’सिमराही बखरी बस्तीका ६० वर्षीय भुटन ऋषिदेवले भने,‘खोलामा बाँध भयो भने वर्षेनी यो समस्या भोग्नु पर्दैन तर नेताहरुलाई भन्दाभन्दा थाकिसक्यौं ।’

पाँच जनाको परिवारसहित बस्ने ऋषिदेवको घरदेखि केही परबाट केशलिया खोला बग्छ । जलस्तर बढेपछि हुने तीव्र कटानले खोलाको पानी बस्तीमा आउने गरेको उनले बताए ।

‘नेताहरुले चुनावको बेलामा जितेमा तटबन्ध गरिदिन्छौं भन्ने आस्वासन दिन्छन्, भोट दिएर जिताए पछि बिर्सिन्छन्,’युवा मजदुर दीपचन्द ऋषिदेवले भने । उनी नवजात शिशुसहित सात जनाको परिवारसँगै यो बस्तीमा बस्छन् । ‘मनसुनसम्म हामीलाई गासको भन्दा बासको समस्या हुन्छ,’उनले भने,‘गासको प्रबन्ध त भइराखेकै छ ।’

बाढीको पानी राम्ररी नसुकेकोले सिमराही बखरी बस्तीको १ सय ५० जनामध्ये धेरैजसो लालाबालासहित स्थानीय बखरी निमाविमा शरण लिइरहेका छन् । महानगरपालिका, वडा कार्यालय र समाजसेवी संघसंस्थाले उनीहरुका लागि भुजा, च्याउच्याउ, भुजिया, दालमोठ र पानीको प्रबन्ध गरिरहेका छन् ।

‘केही घन्टा मौसम सफा भयो भने घर फर्किने आश हुन्छ, पुनः पानी परेपछि घरभित्रै रात काटन कठिन हुन्छ,’स्थानीय गृहिणी कृति ऋषिदेवले भनिन् । उनी दुई लालाबालासहित विद्यालयमा बसिरहेकी छन् । दुई सन्तानसहित चार सदस्यीय परिवारकी बोधीदेवी र ८ सदस्य परिवार भएकी किसनीदेवीको दुखेसो पनि उस्तै छ ।

उनीहरु मंगलबार बिहान विद्यालयको बरन्डामा भुजा र च्याउच्याउ खाँदै भेटिए । बाढीमा घर डुबेर भत्केका विपन्न यादव परिवार पनि विद्यालयमा शरण लिन बाध्य छन् । ‘हामी ऐलानी जग्गामा घर बनाएर बसेका सुकुम्बासी पनि होइनौं,’४७ वर्षीय मदन यादवले भने,‘नम्बरी जग्गा किनेर घर बनाइ बसेका हौं ।’

सात सदस्यीय परिवार भएका उनले सहरबजारमा महँगो जग्गा किन्न नसकेर यहाँ बस्न बाध्य भएको बताए । महानगर विराटनगरलगायत मोरङको खोला छेउका विभिन्न बस्तीहरुका १ सय १६ घरपरिवार बाढीबाट प्रभावित छन् । खोलाको पानी घरमा पसेपछि उनीहरुले वरिपरिको विद्यालय, छिमेकीकोमा र सुरक्षित स्थानमा शरण लिन्छन् ।

केशलिया नदीकै किनारमा रहेको विराटनगर–६, ब्रहृमपुरामा महानगरपालिकाभरिकै फोहोर थुपारिन्छ । तर मुसलधारे वर्षा र बाढीमा यो पूरा क्षेत्रमा आवागमन अवरुद्ध हुनेगरी डुबान एवं कटान हुन्छ । यसले गर्दा संकलित फोहोर यहाँसम्म ल्याइ पुर्‍याउनलाई बाढीको पानी सुक्नै पर्छ ।

अविरल वर्षाले यहाँको सडक बगाएर बस्ती एवं खेतबारीमा समेत खोलाको पानी प्रवेश गरेर क्षति पुर्‍याएको स्थानीय कृषि मजदूर श्यामानन्द ऋषिदेवले बताए । उनका अनुसार यहाँ मात्र नभएर मोरङभरिका केशलिया, सिंघिया, चिस्याङ र बक्राहालगायतका खोलामा सर्वत्र तटबन्ध नगरिँदा बर्सेनि बाढीले स्थानीयबासीको घरखेतमा ठूलो नोक्सानी हुँदै आएको छ ।

‘खोलामा बाँध हुने हो भने यो समस्या भोग्नु पर्दैन तर कतै बाँध गरिएको छ, कतै छैन, कतै गरिँदैछ, यस्तो गरेको पनि वर्षौं भइसक्यो, कहिले पूरा हुने हो ? कसैलाई थाहा छैन,’ऋषिदेवले भने ।