‘सूचनाको हक ऐनबारे सर्वसाधारण अझै अनभिज्ञ छन्,’ विराटनगर–१ का सामाजिक कार्यकर्ता ४७ वर्षीय वकिल कार्की भन्छन्, ‘थाहा नै नभएपछि कसरी सूचना माग्छन् वा ऐनको प्रयोग गर्छन् ?’ 

भर्खरकी युवती बिहीबार बिहान गोलभेंडा खेत वरिपरि गाडेको बाँसमा डोरी बाँध्दै थिइन् । उमेरमा उनीभन्दा कम देखिने अर्की चेलीले सघाउँदै थिइन् । त्यसपछि ती युवती खेतभित्र पसेर यताउति ढल्किरहेका गोलभेंडाको सानोसानो बोटलाई सोझ्याउन मसिनो डोरीले मास्तिरको बलियो डोरीमा बाँध्दै गइन् ।

विराट राजाको दरबार कहाँ छ, कताबाट जाने हो ? टाढैबाट देखिने गरी वरदेखि परसम्म कतै पनि सन्देशमूलक सूचना पाटी वा मार्गदर्शक चिह्न छैन । पर्यटकले स्थानीयलाई सोध्दै र दरबार खोज्दै अघि बढ्नु पर्छ । नजिकै आइपुगे पनि पर्यटन वर्षको झझल्को दिने खाले गतिविधि भएको देखिन्न । 

छोरीका बारेमा सोध्नेबित्तिकै विराटनगर ११ पिचरा धुदुवा टोलकी ४५ वर्षीया आनन्दीदेवी सहनी डाँको छाडेर रुन्छिन् । ‘सासूससुरा, ज्वाइँ, नन्द र छरछिमेकले मिलेर अर्धमूर्च्छित नहुन्जेलसम्म कुट्दै छोरीलाई विष खुवाए, रातारात खोलामा लगेर फाले,’ उनी रुँदै भन्छिन्, ‘ती निर्दयी हत्यारालाई पनि अदालतले यसै गरी सजाय दिनुपर्छ, उनीहरूलाई फाँसीको सजाय हुनुपर्छ ।’

विराटनगरको बरगाछी चोकदेखि करिब ९ किमी पश्चिममा छ, चिमडी बर्जु ताल । सुनसरीको बर्जु गाउँपालिका–६, चिमडी बस्तीमा १ सय ५२ बिघामा फैलिएको यो ताल क्षेत्र पर्यटकीय सम्भावनाले भरिपूर्ण छ । तर धुलाम्य/हिलाम्य हुलाकी मार्ग र व्यवस्थापन अभावमा यसले पर्यटक तान्न सकिरहेको छैन ।