पौरखी ‘तरकारी बाजे’

उहिलेदेखिको उनको यो पहिरन, संगीतप्रतिको प्रेम र कामप्रतिको समर्पणले जोकोहीलाई पनि आकर्षित गर्छ । राईको श्रम र जोसले अरूलाई पनि प्रेरित गरिरहेको हुन्छ । ‘मैले देखे–चिनेदेखि उहाँ यस्तै हुनुहुन्छ, भर्खरका भन्दा बढी फूर्ति छ,’ स्थानीय ५८ वर्षीय ज्योति भट्टराई भन्छन् ।

बुढो भइयो भन्दै आराम गरेर बस्दा रोग निम्तिने हुनाले श्रम गर्न छाड्न नहुने राई बताउँछन् । ‘श्रम गरेर बाँच्नेलाई बुढ्यौलीको अनुभूति हुन्न,’ उनी भन्छन् । कुहिरोले ढाक्ने यो जाडोयाममा पनि बिहानै पसल खोलिसकेका हुन्छन् । ‘राति ११ बजे सुतेर बिहान ४ बजे उठिसक्छु,’ राई भन्छन्, ‘हातमुख जोर्नलाई पनि तरकारी नबेची हुन्न ।’

तरकारी बेचेरै गुजारा गरिरहेका राईलाई सटरमा व्यवसाय गर्दा खर्च बढेर कठिन भएको छ । भाडा तिर्न र घर खर्च जुटाउन उनले दिनहुँ हरिया ताजा तरकारीसँगै पसलमा अन्डा र फास्टफुड पनि राखेका छन् । पुर्ख्यौली थलो धनकुटाको पाख्रिबास भएका राई विराटनगरमै जन्मे हुर्केका हुन् । पिता चन्द्रबहादुर र आमा थुप्री राई उहिले विराटनगर झरेका थिए । कक्षा–७ सम्म मात्र पढेका कृष्णबहादुरको मधेसको जीवन संघर्षपूर्ण छ । पछि उनले यहीं तरकारी बेच्न सुरु गरे ।

राईले तरकारी बेच्न थालेको पनि दुई दशक भयो । ‘म सडकछेउमा गुम्तीमा तरकारी राखेर बेच्थेँ, त्यतिखेर यो चोकमा मेरोबाहेक कसैको पनि तरकारी पसल थिएन,’ उनी सम्झन्छन्, ‘अहिले त फुटपाथभरि जताततै तरकारी पसल छन्, कोरोना कहरमा तरकारी बेच्नेहरू धेरै बढे ।’ सार्वजनिक स्थलमा गुम्ती राख्ने ठाउँ नभएपछि उनले १२ वर्षदेखि चोकमा सटर भाडामा लिएर व्यवसाय गरिरहेका छन् । राईले तरकारी व्यवसाय गरेरै दुई छोरीलाई पढाएर बिहेबारीसमेत गराइसके । थोरथोर बचतले सानो घर बनाएर पत्नीसँग बस्छन् ।

पहिरन र सफाइमा सम्झौता नगर्ने कृष्णबहादुरको रेडियोसँग जोडिएको अनुभव गजबको छ । ‘ऊबेलामा रेडियो र क्यासेट प्लेयर राख्नु सान मानिथ्यो, सबैसँग हुँदैन्थ्यो, सहजै सुन्न पाइँदैन्थ्यो,’ उनी भन्छन्, ‘रेडियो र क्यासेट प्लेयर दिने सहमति भएपछि मात्र बिहेको कुरा अघि बढ्थ्यो ।’ कृष्णबहादुरले पनि एक/एक सुको जोडेर किनेको क्यासेट प्लेयरलाई जतनका साथ राखेका छन् ।

‘पुराना हिन्दी/नेपाली चलचित्रका गीत भएका थुप्रै क्यासेट थिए, काम नलाग्ने भएपछि पोहोरको वर्ष फालिदिएँ,’ उनी भन्छन्, ‘अहिले यही क्यासेट प्लेयरमा रेडियो एफएमबाट आउने गीत, समाचार र कुराकानी सुन्छु ।’