कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२२.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: २११

दिवंगतको सम्झनामा भक्तपुरमा गाईजात्रा मनाइँदै

लीला श्रेष्ठ

भक्तपुर — भक्तपुरका बासिन्दाले वर्षदिनभरि दिवंगत भएका आफन्तको सम्झनामा गाईजात्रा पर्व मनाएका छन् । स्थानीय तहहरुले कोरोना भाइरस संक्रमण नियन्त्रणका लागि गाईजात्रा पर्वलाई औपचारिक पूजाआजामा सीमित गर्न अनुरोध गरे पनि मंगलबार बिहानदेखि स्थानीय बासिन्दाले दिवंगत आफन्तको सम्झनामा ताहामचा बनाई नगर परिक्रमा गरेका छन् । गाईजात्राको मुख्य आकर्षण घिन्ताङघिसी भने प्रर्दशन गरेका छैनन् ।

दिवंगतको सम्झनामा भक्तपुरमा गाईजात्रा मनाइँदै

मृतात्माले मोक्ष प्राप्त गरून् भन्दै भदौ कृष्ण प्रतिपदाका दिनदेखि श्रीकृष्ण जन्माष्टमीसम्म गाईजात्रा मनाउने परम्परा छ । हिन्दुधर्मग्रन्थमा उल्लेख भएअनुसार यमलोकको मुख्यढोका वर्षभरि बन्द रहने र मत्र्यलोक अर्थात् पृथ्वीलोकमा गाईजात्रा निकालेपछि यमलोकको ढोका खुल्छ भन्ने मान्यतालाई अंगाल्दै गाईजात्रा मनाउने गरेको स्थानीय बताउँछन् ।

उपत्यकामा मनाइने गाईजात्रामध्ये भक्तपुरको जात्रा पृथक मनोरञ्जनात्मक एवं व्यङ्ग्यात्मक हुने हुँदा यहाँको जात्रा बढी चर्चा हुने गर्दछ । जनैपूर्णिमाका दिन साँझ नै भक्तपुर तलेजुस्थानबाट ताहामचा बनाई देश परिक्रमा गरेपछि जात्रा सुरु हुने परम्परा छ ।

बालबालिकाको मृत्यु साँचा बनाई परिक्रमा गर्ने र पाका उमेरका व्यक्तिहरूको मृत्यु भएमा भने १५ हात लामो बाँसको ताहमचा बनाई नगर परिक्रमा गर्ने परम्परा छ ।

कतिपयले मृतक परिवारको घरबाट बालबालिकालाई शिव पार्वतीको प्रतीकका रुपमा सिँगारेर ल्याउने प्रचलन छ । यस्ता बालबालिका भने कर्म नचलिसकेका कलिला बालबालिका हुनुपर्ने मान्यता रहेको बुढापाकाहरु बताउँछन् । आर्थिक अवस्था कमजोर हुनेले पनि कुमार–कुमारी बनाएर घुमाउने तथा जिउँदो गाई मात्रै भए पनि घुमाउने परम्परा रहेको छ ।

नगरको विभिन्न टोलबाट निकालिएको गाईजात्रा भक्तपुर दरबार स्क्वायर, बालाखु गणेश, चोछें, भोलाछें, महालक्ष्मी, नागपोखरी, क्वाठण्डौ, नवदुर्गास्थान, सूर्यमढी, दत्तात्रय, सुकुलढोका, गोलमढी, तौमढी, पोटरी स्क्वायर, वंशगोपाल, इताछें, खौमा परिक्रमा गर्ने प्रचलन छ ।

गाईजात्राको दिन नौ जोर लुगा लगाउनुपर्ने, नौथरी खाने कुरा खानुपर्ने र नौ पटक टोल घुम्नुपर्ने परम्परा रहिआएको संस्कृतकर्मी बताउँछन् । दिवंगत भएका आफन्तहरूको सम्झनामा दूध, फलफूल, रोटी, चिउरा, दहीका साथै अन्न र द्रव्य दान गर्ने परम्परा पनि रहिआएको छ ।

जात्रा समापनको क्रममा साँझ परालबाट बनेको ताहमाचा र त्यससँगै भैरव नाचसमेत निकालिने प्रचलन छ । तौमढीस्थित भैरव मन्दिरबाट निकालिएको ताहमाचा, यसपछि सोही टोल भरिबाट निकालिएको अन्य ताहमाचा र सबभन्दा पछि नकिङजु अजिमाको ताहमाचा निकाली वंशगोपाल हुँदै विभिन्न ठाउँमा परिक्रमा गरी दरबार स्क्वायर चोकमा तीनपटक परिक्रमा गरेपछि पर्वको पहिलो दिनको जात्रा सम्पन्न हुने गर्दछ ।

प्रकाशित : श्रावण २०, २०७७ १२:२४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

पूर्वउपराष्ट्रपतिका छोरा तथा अखिल क्रान्तिकारीका महासचिव दिपेश पुनपछि सत्तारूढ माओवादीका उपाध्यक्ष तथा पूर्वसभामुख कृष्णबहादुर महरा सुन तस्करी अनुसन्धानमा पक्राउ परेका छन् । के सरकारले भ्रष्टाचारविरुद्ध शून्य सहनशीलता अपनाएकै हो त ?