हिंसाबाट बचाउन सीप र रोजगारी
दाङ — महिलालाई हिंसाबाट बचाउन घरेलु हिंसापीडित महिला नै अग्रसर बनेका छन् । विभिन्न सीपमूलक तालिम सञ्चालन गरेर आत्मनिर्भर बनाउन जुटेका हुन् । सीप सिकेपछि उद्यम सञ्चालन गर्न सघाइरहेका छन् । उद्यमी बनाउन उनीहरूले घोराहीमा लैंगिक हिंसा पुनःस्थापना केन्द्र खोलेका छन् । त्यसमार्फत तालिम सञ्चालन गरिरहेका छन् । तालिमका सहभागीले केन्द्रले सञ्चालन गरेको होजियारी तथा तयारी कपडा उद्योगमा रोजगारी पाइरहेका छन् ।
लैंगिक हिंसा पुनःस्थापना केन्द्रमा तालिम लिएकामध्ये १३ जनाले अहिले उद्योगमा काम गरिरहेका छन् । उनीहरू बालबालिकाका सर्ट, पाइन्ट, स्विटर, मोजा, टोपीका साथै महिलाका लागि ट्राउजर, कुर्ता–सुरुवाल, सेनेटरी प्याड लगायतका सामग्री तयार गर्छन् । उक्त सामान जिल्लाका विभिन्न विद्यालयका साथै काठमाडौंसम्म जाने गरेको उद्योग सञ्चालक तथा प्रशिक्षक दीपा बस्नेतले बताइन् । सीप नहुँदा हिंसा सहनु परेकाले आत्मनिर्भर बनाउन उद्यमी अभियान चलाएको उनले बताइन् । ‘आय आर्जनका लागि सीप नहुँदा धेरैले घरेलु हिंसा सहेर बसेका छन् । परिवारले खान दिएन भने भोकै बस्नुपर्ने अवस्था छ,’ उनले भनिन्, ‘हातमा सीप भएपछि जता गएर पनि जीविका चलाउन सकिन्छ । जोखिमबाट बचाउन यस्तो काम थालेका छौं ।’
उद्योग सञ्चालक सबै हिंसापीडित महिला हुन् । घोराही–१४ मा दुईवटा कोठा भाडामा लिएर उद्योग सञ्चालन गरिरहेको अर्की प्रशिक्षक बालिका जीसीले बताइन् । ‘महिलालाई ६ महिनासम्म होजियारी र सिलाइकटाइ तालिम दिन्छौं । त्यसपछि काम दिन्छौं,’ उनले भनिन्, ‘यसले सीपसँगै आत्मबल बढेको छ । खर्च धान्न सक्ने भएका छन् ।’ एकपटकमा २० जनाले तालिम लिने गरेका छन् । तालिम लिनेको संख्या धेरै छ । मेसिन कम भएकाले सबैलाई एकसाथ तालिम दिन नसकिएको अर्की उद्योग सञ्चालक तथा प्रशिक्षक डीला चौधरीले बताइन् । ‘तालिम लिन चाहनेहरू धेरै भएका छन् । हामीले आर्थिक अवस्था कमजोर भएका र हिंसाको जोखिम भएकालाई पहिलो प्राथमिकता दिएका छौं,’ उनले भनिन् ।
छुट्टै घर बनाएर नियमित महिला स्वरोजगार तालिम केन्द्र सञ्चालन गर्ने योजनामा रहेको हिंसापीडित महिलाहरूको संस्था सक्षम महिला सामुदायिक संस्थाकी अध्यक्ष रचना सुवेदीले बताइन् । तालिम र घर निर्माणमा महिला सामुदायिक लघुवित्त वित्तीय संस्थाले सहयोग गरिरहेको छ । यसबाट महिलालाई दिगो रूपमा नियमित स्वरोजगार हुने र घरभाडाको समस्या पनि हट्ने संस्थाकी उद्यम विकास कार्यक्रम संयोजक कल्पना न्यौपानेले बताइन् ।
घोराही–१३, बाँसबोटकी २८ वर्षीया सीमा चौधरीले ६ महिनाको होजियारी तालिम लिइन् । ‘पहिले केही समय कुखुरा पनि पालेँ तर त्यति फाइदा हुन सकेन,’ उनले भनिन्, ‘अहिले दिनदिनै नगद हुने काम छ । जति धेरै कपडा सिलाउन सक्यो, त्यति धेरै फाइदा हुन्छ ।’ श्रीमान् रोजगारीका सिलसिलामा मलेसियामा छन् । उनले आफ्नो खर्च आफैं धानेकी छन् ।
उनीहरूले कपडाको संख्याअनुसार पारिश्रमिक पाउँछन् । एउटा ट्राउजर सिलाएको ३० रुपैयाँ पाउँछन् । दिनमा १२ देखि १५ वटासम्म सिलाउँछन् । अन्य कपडाको पनि मिहिनेतअनुसार फरक–फरक दर तोकिएको छ । धेरै सिलाउन सक्नेले धेरै कमाउन सक्ने प्रशिक्षक भीमकुमारी थापाले बताइन् ।
प्रकाशित : माघ १५, २०७६ १०:२७
