चिरिट्याट्ट ताल

विगत यस्तो थिएन । सात महिना पहिले बेबारिसे रहेको रानी तलाउमा अहिले मान्छेको घुइँचो छ । त्यस आसपासका व्यापारीसमेत आम्दानी बढ्न थालेकामा दंग छन् । ‘रानी तलाउ सुन्दर बनेपछि आम्दानी बढ्दै छ,’ आइसक्रिम व्यापारी कुन्दान खटिकले भने, ‘तलाउले खुसी दिएको छ ।’

झन्डै २३ लाख रुपैयाँ लगानीमा पुनः मर्मत गरिएको तलाउमा अहिले माछा पालन गरिएको छ । जसको उद्देश्य चारो हालेर व्यापार गर्ने हो । मान्छेहरू घन्टौं चारो हाल्ने र माछासँग रमाउन रानी तलाउ धाउने गर्छन् । खास गरी सार्वजनिक बिदाका दिनमा यहाँ आन्तरिक पर्यटकको भीड लाग्छ । सात महिनामा ९० हजारको हाराहारीमा पर्यटक घुम्न आएको रानी तलाउ सञ्चालक महोमद मम्ताज सेखले बताए । दुई हजार माछा नगरपालिकाले पोखरीमा छोडेको थियो । अहिले त्यसको संख्या बढेर तलाउ माछामय बनेको छ । बेलुका ५ बजेदेखि ८ बजेसम्म पर्यटकको घुइँचो लाग्छ । मम्ताजका अनुसार बोटिङ गर्नेको संख्या बढ्दै गए पनि नयाँ बोट नहुँदा सञ्चालनमा समस्या आएको बताए । ‘नगरपालिकाले पुरानै बोट दियो,’ उनले भने, ‘जम्मा चारवटा थिए, ती पनि फुटेका छन् । मर्मत गरेर चलाउन बाध्य छौं ।’

नेपालगन्जको मुटुमा रहेको रानी तलाउ यतिबेला स्थानीयलाई मनोरञ्जन दिने उपयुक्त थलो बनेको छ । वर्षको २१ लाख रुपैयाँमा नगरपालिकासँग ठेक्का लिएको मस्ताजले बताए । दुई सय वर्ष पुरानो इतिहास रहेको रानी तलाउ द्वन्द्वकालमा अलपत्र थियो । तत्कालीन नगर प्रमुख धवलशमशेर राणाले पुनःसंरचना बनाएर सञ्चालनमा ल्याए पनि द्वन्द्वकालमा फेरि भताभुंग भयो । उनी स्थानीय तहको चुनावपछि उपहानगरपालिका प्रमुख भएलगत्तै जीर्ण रानी तलाउ संरक्षणमा लागे । नगरपालिका अन्य तालतलाउ पनि जोगाउने अभियानमा छ ।कान्ति, फुटाह र वाटर पार्क पनि उस्तै नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका–२२ (पुरैनी) र वडा–२१ (पुरैना)मा अवस्थित कान्ति ताल सयौं वर्ष पुरानो हो । १० करोडमाथिको लगानी रहेको यो ताल अहिले निर्माणधीन छ ।

‘कान्ति ताल नेपालगन्जको ड्रिम प्रोजेक्ट हो,’ प्रमुख राणाले भने, ‘दुई वर्षभित्रै पूरा गर्ने योजना छ ।’ पुष्पाञ्जली/पीएसजेबी कम्पनीले ९ करोड ४८ लाख रुपैयाँमा ठेक्का लिएको छ । २५ बिघा जग्गामा रहेको ताल लामो समयदेखि अलपत्र थियो । स्थानीयले फोहोर फाल्ने थलो बनाएका थिए । नगरपालिकाले अलपत्र तालको संरक्षण गर्न थालेपछि यहाँ स्थानीयका जमिनले समेत भाउ पाउन थालेका छन् । व्यापार, व्यवसायमा भविष्य देख्दै छन् । कान्ति ताल नजिकै घर भएकी ५० वर्षीया लक्ष्मी कोरीले एक कट्ठा जग्गामा पसल खोल्ने योजना बनाएको बताइन् । ताल बनेपछि उनको जमिनले तीन गुणा मूल्य पाउन थालेको छ । भविष्यमा व्यापारको राम्रो सम्भावना देखेकाले पसल खोल्ने सोच बनाएको उनले बताइन् । ‘ताल बन्दै छ, मान्छेहरू हेर्न आउन थालिसके,’ उनले भनिन्, ‘वरिपरिको खेतसमेत महँगो भइसक्यो ।’

कान्ति तालमा बोटिङ, माछा पालन, वृक्षरोपण, चिल्ड्रेन पार्क, पिकनिक स्पटलगायत अत्याधुनिक शैलीको संरचना बनाउने नगरको योजना छ । नेपालगन्ज उपमहानगरपालिकाले हालसम्म पाँचवटा ताल संरक्षण गरेको छ । अरु चारवटा गर्ने तयारीमा छ । त्यससँगै स–साना तलाउको खोजी गरेर जनस्तरमा ताल जोगाउ अभियानमा जोड दिने रााणाले बताए । उपमहानगरपालिका–१९ मा रहेको फुटाह ताल पनि १५ लाख बराबरको लगानीमा सफा गरिएको उनले सुनाए । झन्डै चार बिघा जग्गामा रहेको तालमा भने व्यावसायिक रूपमा माछा पाल्ने र पदमार्ग बनाउने ड्रिम प्रोजेक्ट रहेको छ ।

नेपालगन्ज पुष्पलाल चोकनजिक रहेको वाटर पार्क निर्माण संघीय सरकारअन्तर्गत छ । ताल संरक्षण भइसकेपछि त्यसलाई व्यवस्थित गरेर सौन्दर्यकरणमा उपमहानगरपालिकाले नै जिम्मा दिने प्रमुख राणाले बताए । साढे तीन करोडको लगानीमा बन्दै गरेको वाटर पार्कले नेपालन्जको मुहार नै फेर्ने विश्वास छ । ‘ताल संरक्षणले प्राकृतिक सौन्दर्य बढ्छ भने एकातिर पर्यटकको आकर्षणले आयस्रोतमा सघाउ पुग्छ,’ उनले भने, ‘ताल जोगाउन भरमग्दुर प्रयास गर्दै छौं ।’