गाडी गुड्न थालेका छन् । बिजुलीका खम्बामा तार टाँगिएको छ । स्थानीय प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा चिकित्सकले सेवा दिन थालेका छन् । समयान्तरसँगै बाँकेको नरैनापुरको मुहार फेरिँदै छ । नेपालगन्जबाट ४४ किलोमिटर पूर्वमा रहेको यस गाउँलाई जिल्लाको ‘कर्णाली’ भनिन्थ्यो ।
बाँकेको सीमावर्ती बासिन्दाका पीडा अनेक छन् । नेपाल–भारत सीमा छुट्याउने नरैनापुरस्थित पिलर हिलोमा डुबेको छ । यहाँका बासिन्दाको आँगन नै दशगजा हो । तीन दिनसम्मको अविरल वर्षाले नरैनापुर गाउँपालिका–१ को बनिया टोल हिलाम्य छ । ‘पानी निकास हुने ठाउँ छैन,’ स्थानीय ७५ वर्षीय गवाँफर खानले भने, ‘भारतले सडक बनायो, पानी बस्तीमै जम्छ ।’ उनको पुस्तैनी सीमामै बित्यो ।
सहजै हिँडडुल गर्न नसक्ने कोहलपुर नगरपालिका–४ का अलि बहार साई शनिबार बिहानै घरबाट निस्किएका थिए । आफूले जंगल फडानी गरेर खनजोत गरेको सार्वजनिक जग्गा सुकुम्बासीका नाममा भूमाफियाले हडपेको हल्ला उनको कानमा पर्यो ।
सुकुम्बासी समस्या समाधान आयोग जिल्ला कार्यालयले कोहलपुर नगरपालिका–४ (साविक रझेना–३) स्थित ६ बिघा पर्ती/ऐलानी जग्गा हचुवामा बाँडेको पाइएको छ । पूर्व–पश्चिम राजमार्गको दक्षिणतर्फ रहेको ७७, ७८ र ७९ कित्ता नम्बरको जग्गा ४१ जनालाई पहुँचका भरमा जग्गा वितरण गरिएको हो ।
माटीके बिछौना, माटीके ओरहैना, माटीके जनम हो,कहे देहलो इसरा महादेव, कमैयाके फुटल करम हो... (माटोको बिछ्यौना, माटोकै ओढ्ने, माटोकै जन्म हो, भनिदेऊ न महादेव, कमैयाको कर्म फुटेको छ) । बर्दियाको बढैयाताल गाउँपालिका–४, नयाँबस्तीका हरिराम चौधरी मुक्त कमैया हुन् । सानैमा कमैया बसेका थिए । सरकारले कमैया मुक्त घोषणा गरेको शुक्रबार २० वर्ष पुग्यो ।
बांकेमा बिहीबार सलह नयाँ झुन्ड देखिएको छ । भारतको सराजदेखि नरैनापुर गाउँपालिको सीमा हुँदै सलहको झुन्ड डुडुवा गाउँपालिका, नेपालगन्ज उपहानगरपालिका र बैजनाथ गाउँपालिकामा देखिएको हो ।
बर्खा लागेर खोलामा पानीको सतह बढेसँगै राप्तीसोनारी गाउँपालिकाका बासिन्दा जोखिममा परेका छन् । यहाँको गोदारपुर, माथेबास, खोरिया, कचनापुर, मदुई, मदुवा हरिहरपुर, अम्रवा, टीकलीपुर, शमशेरगन्ज, राजपुर गाउँ डुबानको उच्च जोखिममा छन् । राप्तीसोनारी–८ का वडाध्यक्ष खुमबहादुर बस्नेतले बर्खाले खोला बढेसँगै बस्ती डुबानको जोखिममा परेको बताए ।
बाँकेको राप्तीसोनारी गाउँपालिकामा खोलाबाट अवैध रुपमा उत्खनन् गरिएका ढुंगा र गिट्टी वनभित्र लुकाएर राखिएको पाइएको छ । राप्तीसोनारी–२ स्थित मधु सामुदायिक वनभित्र करोडौं मूल्य बराबरको ढुंगा, गिट्टी र बालुवाका थुप्रा छन् । उत्खननका लागि वनभित्रै एस्काभेटरसमेत लुकाएर राखिएको फेला परेको छ ।
