रामेछाप — लिखु २ जलविद्युत आयोजनाको सुरुङ चुहिएको १५ दिन बितिसक्दा पनि पानी नरोकिएपछि प्रभावित क्षेत्रका बासिन्दाले आयोजनाको कार्यालयमा तालाबन्दी गरेका छन् । स्थानीयले सुरुङभन्दा तलको बसोवास गर्ने ४२ परिवारलाई अन्यत्र सार्नुपर्ने माग राखेका छन् ।

रामेछापको उमाकुण्ड १ गुम्देलको पेकरनासका बासिन्दाको भनाइ जस्तै लिखु २ आयोजनाले सुरुङमा पानी हालेपछि उक्त टोलमा जताततैबाट पानीको मूल फुटेको छ । पानीको मात्रा बढ्ने क्रममा छ । पहराहरुबाट पानी झरेको छ । खोला र खोल्सी परेको स्थानमा खोला नै बगेको छ । ‘हामी निदाउन पाएका छैनौं सुरक्षित स्थानमा सारियोस्,’ स्थानीय विमला कार्की भन्छिन्, 'भोलि भोलि नभनियोस् । अहिले नै यसको समाधान चाहिएको छ ।'

आयोजनाले परिक्षणका लागि सुरुङमा पानी हालेदेखि उक्त गाउँमा त्रास फैलिएको छ । जताततै मूल फुटेका छन् । यसअघि कहिल्यै पानी नदेखिएको स्थानमा पानीको खोला भएपछि गाउँलेहरुले बस्ती सार्नका लागि याचना गरिरहेका छन् । तर आयोजनाले स्थानीको माग सम्बोधन गर्ने सुरसार गरेको छैन ।

उक्त स्थानका सबैले अन्यत्र बसोवासको प्रबन्ध नगराएसम्म आयोजनाको काम अघि बढाउन नदिने अडान राख्दै आयोजनाको उत्पादन गृहमा तालाबन्दी गरेका छन् । आयोजनाले भने उक्त पानी सुरुङबाट चुहिएको नभएर मूल फुटेको जनाउँदै बस्ती अर्को स्थानमा सार्ने काम गर्न नसकिने संकेत गर्दै आएको छ । तर स्थानीयले भने पर्याप्त वर्षा नभएकाले मूल फुट्ने समय नभएको, पानी चुहिएर बगेको ठाउँमा यसअघि कहिल्यै मूल नफुटेको र पानीको मात्रा अस्वभाविक रुपमा बढेकोले आयोजनाको भनाइसँग सहमत छैनन् ।

उमाकुण्ड गाउँपालिकाका अध्यक्ष शेरबहादुर सुनुवारले सुरुङ चुहिएको स्थान अवलोकन गर्दा यसअघि कहिल्यै पनि पानी नभएको स्थानमा मूल फुटेको र हरेक दिन पानीको मात्रा बढ्दै गएकोले सुरुङबाटै पानी चुहिएको अनुमान गरेका छन् । विगतमा पानी पलाउने कुवा पँधेरा मात्र नभई पहराबाट पनि पानी झरेकोले स्थानीयको त्रास स्वभाविक रहेको सुनुवारले बताए । ‘पेकरनास क्षेत्रमा रुवावासी छ, स्थानीयको निन्द्रा हराएको छ,’ सुनुवारले भने, 'आयोजनाले टेरेको छैन ।'

सुरुङमा पानी हालेपछि पेकरनास क्षेत्रमा अस्वभाविक रुपमा पानी देखिएपछि आयोजनाले विज्ञको टोली झिकाएको छ । विद्युत् विकास विभाग र नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका विज्ञसहितका प्राविधिकहरु मंगलबार अपराह्न प्रभावित क्षेत्रमा पुगेर काम थालेका छन् । ‘प्राविधिकहरुले पानी चुहिएको क्षेत्रको अध्ययन अवलोकन गर्ने काम गर्न थालेको र प्रभावित क्षेत्रको अवलोकनका आफैं पनि त्यस क्षेत्रमा पुगेको प्रमुख जिल्ला अधिकारी अनिता निरौलाले बताइन् ।

निरौलाका अनुसार पानी चुहिने क्रम बढेकाले केही परिवारलाई सुरक्षित स्थानमा सार्नुपर्ने माग आएको छ । 'त्यसबाहेक विज्ञहरुले प्राविधिक रुपमा गरेको अनुसन्धानको प्रारम्भिक प्रतिवेदन दिनुपर्ने माग स्थानीले गरेका छन्,' निरौलाले भनिन्, 'हाम्रो पनि प्रतिवेदन आओस् भन्ने चाहना छ ।' उनले समस्या समाधानका लागि स्थानीय बासिन्दा र आयोजनासँग छलफल गर्ने बताइन् ।

रामेछाप र सोलुखुम्बु जिल्लाको सीमा भएर बग्ने लिखु नदीको पानी प्रयोग गरी दुगड समूहले निर्माण गरेको ५५ मेघावाटको उक्त आयोजना अन्तिम चरणमा छ । सुरुङमा पानी हालेर परिक्षण गर्ने काम भइरहेको आयोजनाका संचालक राजन खत्रीले भने ।

स्थानीय बासिन्दा ईश्वरी कार्की सुरुङभन्दा तल पर्ने गाउँमा कुनै पनि बेला सुरुङ फुटेर ध्वस्त बनाउने पो हो कि भन्ने त्रास फैलिएको बताउँछिन् । 'गाउँमा सबैको रुवावासी छ, आयोजना पक्ष टसमस भएको छैन,' कार्की भन्छिन्, 'अहिले भित्रबाट सुरुङ टालेर पानी सुकाए पनि भोलिका दिनमा फेरि फुट्ला भन्ने पिरलो छ ।'