पलेँटीमा तीन स्रष्टा

हरेक अंग्रेजी महिनाको अन्तिम साता हुँदै आएको पलेँटी शृंखलामा यसपटक गीतकारहरूलाई प्राथमिकतामा राखेको छ । आउँदो शृंखलामा साहित्यकारहरू तीर्थ श्रेष्ठ, कालीप्रसाद रिजाल र मञ्जुल (मेघराज शर्मा नेपाल) लाई प्रस्तुत गर्न लागिएको नेपालयले जनाएको छ । साहित्यमा छवि बनाएका यी तीनैजना गीतकारका रूपमा पनि स्थापित छन् ।

‘यसपालिको पलेँटी संगीत र साहित्यको संगम हुने छ,’ नेपालयका अर्पण शर्माले भने, ‘गीतकारहरूलाई उभ्याएर फरक प्रस्तुति दिन खोजेका हौं ।’ रोचक त के भने पलेँटीमै यसपटक यी तीन स्रष्टाका आफ्ना नयाँ प्रकाशित पुस्तक पनि सार्वजनिक हुने छन् । असोजको १० मा सुरु हुने तीनदिने शृंखलामा श्रेष्ठको कविता संग्रह ‘धर्सैधर्साको चक्रव्यूह’, रिजालको संस्मरण ‘काँडामा हाँसेको जिन्दगी’ र नेपालको गीति यात्रा संस्मरण ‘सम्झनाका पाइलाहरू’ सार्वजनिक हुने बताइएको छ । यसबाहेक श्रेष्ठ, कालीप्रसाद रिजाल र नेपालले रचना गरेका संगीतबद्ध गीतहरू सुनाइने छन् । कालिकास्थानस्थित आरशालामा यतिबेला अभ्यास चलिरहेको छ ।

शर्माका अनुसार पहिलो दिन कवि श्रेष्ठ प्रस्तुत हुने छन् । उनले सृजना गरेका गीत, कविताबारे चर्चा र उनीसँगको अन्तरसंवाद पनि हुने छ । उनका गीत गायक फत्तेमानलगायत नयाँ पुस्ताका गायक, गायिकाले स्वर दिएका छन् । श्रेष्ठका चर्चित कविता ‘हिउँमा लेखिएका नाम’ पनि संगीतबद्ध छ । धेरैजसो गीतमा भने संगीतकार आभासले धुन भरेका छन् । ‘तिनै गीतको सांगीतिक माहोलमा कवि श्रेष्ठको नयाँ कृति सार्वजनिक हुने छ,’ शर्माले भने । उनका अनुसार श्रेष्ठले नयाँ पुराना कवितासमेत सनुाउने छन् । साहित्यकार श्रेष्ठले ‘सांगीतिक उत्थानमा सक्रिय पलेँटीबाट कृतिसहित प्रस्तुत हुन पाउनुलाई गर्व’ मानेका छन् । ‘सांगीतिक माहोलमा कवितासमेत प्रस्तुत गर्ने अवसरले खुसी छु,’ उनले भने । दोस्रो दिन भने कवि तथा गीतकार रिजाल प्रस्तुत हुने बताइएको छ । रिजालसँग पनि उनको गीति लेखनको यात्रा र नयाँ पुस्तकका सन्दर्भमाथि अन्तर– संवाद हुने छ । रिजालका नारायण गोपालले गाएका गीत ‘केही मीठो बात गर...’, ‘आँखा छोपी नरोऊ भनी...’, ‘यसैगरी बिताइदिन्छु...’ फत्तेमानको स्वरमा सजिएको ‘वनै खायो डढेलोले...’ जस्ता थुप्रै गीत कालजयी छन् । यी चर्चित गीतका साथै केही नयाँ गीत प्रस्तुति पनि हुने बताइएको छ ।

रिजालले आफ्नो नयाँ पुस्तक एउटा सामान्य मान्छेको जीवन यात्राको विवरण भएको बताउँदै पुस्तकमा आफ्नो समय आफू उभिएको कोणबाट देखिएको सामान्य दृष्टि रहेको बताए । अन्तिम दिन घटस्थापना पर्छ । उक्त साँझ भने कवि तथा गीतकार मञ्जुल प्रस्तुत हुने छन् । यही मेसोलाई मिलाएर नेपालय पब्लिकेसन्सले ‘नेपालय क्यासिक’ शीर्षकअन्तर्गत मञ्जुलको गीति यात्रा संस्मरण ‘सम्झनाका पाइलाहरू’ लाई पुन: प्रकाशित गरेको हो । यो पुस्तकमा मञ्जुल र रामेशको चर्चित सांगीतिक जोडीले पूर्वी नेपालको सांगीतिक भ्रमण गर्दाको यात्रा विवरण पढ्न पाइन्छ ।

पारिजातको अगुवाइमा बीसको सुरुवाती दशकबाटै मञ्जुल, रामेश, रायन, अरिमलगायतले ‘राल्फा’ अभियान चलाएका थिए । गाउँ बस्ती पुगेर फरक धारका गीत गाउने यो अभियान पछि चर्चित बन्यो । ‘राल्फा’ कालभन्दा पहिलेदेखि नै गीत लेखनमा लागेका कवि मञ्जुलले थुप्रै गीत लेखेका छन् ।

राल्फा आन्दोलन भने तत्कालीन वामपन्थी सांस्कृतिक अभियानको अंश बनेको थियो । यसपटक पलेँटीमा उनको विगतको सांगीतिक झलकसमेत समेटिने पलेँटीका संयोजक आभासले जनाए । उनका अनुसार मञ्जुलका गीतहरू ‘मेरो सानो मुरलीमा’, ‘भोकै मर्ने महाकविका पेटका सारंगी’, ‘कोसी छेऊ उभेको सिमल’ जस्ता पृथक् शैलीका रचना मानिन्छन् । उनका अधिकांश गीतमा रामेशको संगीत छ । मञ्जुलले पनि आफ्नो कृतिसहित सांगीतिक प्रस्तुति हुन लागेकोमा खुसी जनाए ।