सधैं वन्यजन्तुको त्रास

७ बर्षअघि गाउँनजिक वनमा गोठाला गएको बेला स्थानीय बमभोला महतोलाई भालुले आक्रमण गर्‍यो । उनको दाहिने खुट्टाको हड्डी भाँचियो । ‘अहिले पनि खुट्टाको पिडा बेला बेलामा बल्झिन्छ,’ महतो भन्छन्, ‘गाउँबाट बाहिर निस्क्यो कि, वन्यजन्तुले आक्रमण गर्छन् भनेर भयले सताइरहन्छ ।’ ७५ वर्षीय भगन महतोलाई २५ वर्षअघिको घटनाले अझै झस्काउँछ । त्यति बेला खेतमा धान गोडमेल गर्दै गर्दा उनलाई भालुले आक्रमण गर्‍यो । भालुको पन्जाले मुखमै हिर्काएपछि उनको मुखाकृति सधैंका लागि बिग्रियो । ‘भालुले अचानक मेरो मुखमै पन्जाले हिर्कायो, त्यसपछि के भयो होस भएन,’ उनले भने, ‘ज्यान त जोगियो तर अनुहार पहिले जस्तो दुरुस्त भएन ।’

ठोरी गाउँपालिका–३ मा चितवन र पर्सा राष्ट्रिय निकुञ्जको सीमामा पर्ने यो गाउँका अधिकांशको वन्यजन्तुसँग जम्काभेट वा आक्रमणको यस्तै तीतो अनुभव छ । कोही आक्रमण परेर गम्भीर घाइते भए भने कोही अपांग भए । कोही जसोतसो ज्यान जोगाउन सफल भए । स्थानीय राजेन्द्र चौधरी आफ्नो मात्र नभई गाईवस्तुको पनि सुरक्षा गर्नुपर्ने बताउँछन् । यस बाहेक वर्षैभरि धान, मकै र गहुँ बाली जोगाउने चिन्ता पनि हुने उनले बताए । हात्ती, बँदेल, चित्तल, हरिण, घोडगधा जस्ता वन्यजन्तुले बालीनाली नष्ट गरिरहन्छन् । सबैभन्दा बढी सकस वर्षायाम अन्त्यपछिको २/३ महिनामा हुन्छ । यतिबेला हात्तीबाट बालीनाली र

आफ्नो समेत ज्यान जोगाउनुपर्ने चौधरी बताउँछन् । ‘पढ्न गएका आफ्ना छोराछोरी सकुशल फर्केर नआएसम्म अभिभावकहरू चिन्तित भइरहन्छन्,’ उनले भने, ‘अधिकांश विद्यार्थीले पढ्न जाँदा आत्मसुरक्षाका लागि लौरो लिएर हिँड्ने गरेका छन् ।’