सुनमा दिनदिनै रेकर्ड

चीन ठूलो अर्थतन्त्र हुनुका साथै धेरै राष्ट्रमा व्यापारिक सञ्जाल रहेकाले कोरोना भाइरसको असर विश्वव्यापी व्यापारमा पनि परेको उनको भनाइ छ । पछिल्ला दिनमा अन्तर्राष्ट्रिय सेयर बजार पनि ओरालो लागेका छन् । सेयर बजारमा जोखिम बढेपछि तुलनात्मक रूपमा सुरक्षित मानिएको सुनमा लगानी बढेकाले सुनको मूल्य निरन्तर उकालो लागेको मानन्धरको भनाइ छ । ‘कोरोना भारसरका कारण विश्व अर्थतन्त्रको वृद्धिदर घट्ने निश्चितजस्तै छ,’ उनले भने, ‘यसकारण लगानीकर्ता सुनतिर होम्मिए ।’ लगानीका अन्य क्षेत्र राम्रो हुन नसकिरहेको अवस्थामा सुन सुरक्षित विकल्प भएकाले यसमा लगानी बढ्ने उनले बताए ।

घरेलु बजारमा बिहीबार प्रतितोला ७७ हजार ६ सय रुपैयाँमा सुनको कारोबार भयो । यो हालसम्मकै उच्च मूल्य हो । बुधबार प्रतितोला ७७ हजार १ सयमा किनबेच भएको सुनको मूल्य बिहीबार ५ सय रुपैयाँ बढेर कारोबार भएको हो । विश्व बजारमा सुनको मूल्य प्रतिऔंस १ हजार ६ सय १० अमेरिकी डलर पुगेपछि नेपाली बजारमा पनि मूल्य साढे ७७ हजारभन्दा माथि पुगेको हो । मंगलबार अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मूल्य प्रतिऔंस १ हजार ५ सय ८७ र बिहीबार १ हजार ६ सय २ अमेरिकी डलर थियो । घरेलु बजारमा सुनको मूल्य घट्ने सम्भावना कम रहेको जानकारहरू बताउँछन् । सुनको मूल्य अकासिएको मौका पारेर गैरकानुनी बाटोबाट सुन भित्रिने क्रम बढेको स्रोतले बताएको छ । सोही सुन बजारमा आएपछि बैंकहरूको सुन बिक्री हुन छाडेको उनीहरूको भनाइ छ ।

फागुनमा बिहेको सिजन भए पनि उच्च मूल्यका कारण नेपाली बजारमा सुनको कारोबार घटेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका पूर्वअध्यक्ष तेजरत्न शाक्यले बताए । ‘हाल दैनिक औसत १० देखि १५ किलोका दरले सुन कारोबार भएको छ,’ उनले भने, ‘रहरले सुन किन्ने ग्राहक छैनन् भन्दा पनि हुन्छ ।’ फागुनमा विवाहको लगन भए पनि कारोबार निराशाजनक रहेको उनको भनाइ छ । ‘यसअघि मंसिर र पुसमा सुन किनबेच घटेको थियो,’ उनले थपे, ‘धेरै विवाह भएकाले होला, माघमा एक्कासि माग बढ्यो । तर फागुनमा सुनको कारोबार फेरि सुस्ताएको छ ।’ रोजगारीका लागि कम्तीमा छ महिना विदेशमा बसेका नागरिकले प्रतिव्यक्ति ५० ग्राम सम्म काँचो सुन (बिस्कुट) ल्याउन पाउने व्यवस्था छ । अन्ततः त्यो सुन पनि बजारमै आउने हो । केही मात्रामा सुनको कालोबजारी पनि हुने गरेको मानन्धरको भनाइ छ ।

बजारमा सुनको कारोबार घटेपछि बैंकहरूको सुन बिक्री पनि घटेको छ । फागुन २ सम्म बैंकहरूसँग ५ सय ४५ किलो सुन थुप्रिएको बैंकर्स संघले बताएको छ । बैंकहरूमा करिब साढे ५ सय किलो सुन थुप्रिएपछि माघ अन्तिम सातादेखि कुनै पनि बैंकले सुन आयात नगरेको संघका कार्यकारी निर्देशक अनिल शर्माको भनाइ छ । ‘स्टकमा करिब साढे पाँच सय किलो थुप्रिएपछि सुन आयात भएको छैन,’ उनले भने । विवाहको सिजनमा सुनको माग बढ्नुपर्नेमा झन् घट्दै गएकाले गैरकानुनी रूपबाट सुन आएको छ कि भन्ने शंका उत्पन्न भएको उनले बताए । संघको तथ्यांकअनुसार गत जेठ २० मा पनि सुन बिक्री नभएर बैंकहरूमा ६ सय ७२ किलो सुन स्टकमा थियो ।

गत आवको तुलनामा यो वर्ष सुन आयात घटेको छ । अघिल्लो आवको माघसम्म बैंकहरूले ४ हजार ३ सय ५० किलो सुन आयात गरेका थिए । चालु आवको सोही अवधिमा २ हजार ५० किलो मात्र सुन आयात भएको संघले जनाएको छ । हाल वाणिज्य बैंकले मात्र सुन आयात गर्न पाउने कानुनी व्यवस्था छ  । सोही व्यवस्थाअनुसार २२ वटा वाणिज्य बैंकले पालोअनुसार दैनिक २० किलोका दरले सुन आयात गर्दै आएका छन् । यसको व्यवस्थापन बैंकर्स संघले गर्छ । अनौपचारिक माध्यमबाट भित्रिएको सुन बजारमा छ्यापछ्यप्ती भएपछि बैंकको सुन नबिकेको जानकार बताउँछन् ।