गत मंसिरमा बजार भाउ (मूल्य वृद्धिदर) ६.५५ प्रतिशत बढ्यो । गत वर्षको पाँच महिनाको तुलनामा यो करिब २.८४ प्रतिशत विन्दुले बढी हो । उक्त अवधिमा खाद्य तथा पेय पदार्थको मूल्य वृद्धिदर करिब १० प्रतिशत र गैरखाद्य तथा सेवा समूहको ४.१० प्रतिशत बढेपछि मंसिरमा मूल्य वृद्धिदर अकासिएको राष्ट्र बैंकले आइतबार सार्वजनिक गरेको पाँच महिनाको समग्र आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिमा उल्लेख छ ।
नेपालमा विश्वका १५८ राष्ट्रबाट रेमिट्यान्स भित्रने गरेको एक तथ्यांकले देखाएको छ । वैदेशिक रोजगारका लागि नेपाल सरकारले संस्थागत रूपमा ११० वटा राष्ट्रसँग सम्झौता गरे पनि डेढ सयभन्दा बढी राष्ट्रबाट रेमिट्यान्स भित्रिँदै आएको राष्ट्र बैंकको तथ्यांकले देखाएको हो ।
एटीएमलगायत विद्युतीय कार्डमार्फतको कारोबारमा वार्षिक करिब ७० करोड रुपैयाँ बराबर विदेशी मुद्रा मुलुकबाट बाहिरिने गरेको छ । यो एटीएमलगायत कार्डमार्फत एटीएम मेसिनबाट पैसा झिक्दा र पीओएस कारोबार गर्दा ‘भिसा’ ले लिने शुल्क हो ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले पर्यटन क्षेत्रमा सवा खर्ब रुपैयाँ ऋण लगानी गरेका छन् । यो गत कात्तिकसम्म पर्यटन र होटल क्षेत्रमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले गरेको लगानी हो । जसमध्ये चालु वर्षको चार महिनामा मात्र यो क्षेत्रमा थप साढे ९ अर्ब रुपैयाँ लगानी विस्तार भएको छ । यो भ्रमण वर्ष २०२० को आसपासमा गरिएको लगानी हो । भ्रमण वर्षका कारण पछिल्ला महिनामा यो क्षेत्रमा लगानी बढेको छ ।
गत आवमा १३ अर्ब रुपैयाँ विदेशी लगानी नेपाल भित्रियो । विदेशी लगानीको लभांशबापतको रकम भने २८ अर्ब रुपैयाँ मुलुकबाट बाहिरियो । पछिल्ला वर्षमा विदेशी लगानीको यस्तै प्रवृत्ति बढ्दो छ । ०६६/६७ देखि ०७५/७६ सम्मको १० वर्षमा ८५ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ कुल विदेशी लगानी नेपाल भित्रिएकामा लभांश शीर्षकमा १ खर्ब ४ अर्ब १३ करोड रुपैयाँ मुलुकबाट बाहिरिएको छ ।
घरजग्गा मूल्य सूचकांक निर्माण गर्न राष्ट्र बैंकले अध्ययन थालेको छ । घरजग्गाको मूल्यमा भइरहने उतारचढावलाई प्रतिविम्बित गर्न राष्ट्र बैंकले सूचकांक निर्माण गर्न लागेको हो । धितोपत्र बजारको अवस्था प्रतिविम्बित गर्न नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) र ज्यालादरको उतारचढाव मूल्यांकन गर्न ज्याला सूचकांक भए जस्तै घरजग्गा कारोबारमा हुने उतारचढाव प्रतिनिधित्व गर्न घरजग्गा मूल्य सूचकांक बनाउन लागिएको हो । हाल नेपालमा यस्तो सूचकांक छैन ।
हालसम्म दुई वित्तीय संस्थाले करिब ३ अर्ब १७ करोड रुपैयाँ मात्र विदेशी मुद्रामा ऋण नेपाल भित्र्याएका छन् । बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई विदेशबाट ऋण लिन पाउने व्यवस्था गरेको डेढ वर्षमा एनएमबी बैंक र निर्धन उत्थान लघुवित्त वित्तीय संस्थाले उक्त ऋण ल्याएका हुन् । राष्ट्र बैंकले हालसम्म पाँच वित्तीय संस्थालाई ९ करोड १६ लाख अमेरिकी डलर (करिब १० अर्ब रुपैयाँ) विदेशी ऋण ल्याउन अनुमति दिइसकेको छ ।
विद्युतीय माध्यमबाट गरिएको भुक्तानीमा कर फिर्ता दिने सरकारी व्यवस्था तत्काल कार्यान्वयन नहुने देखिएको छ । ‘विद्युतीय माध्यमबाट भएको भुक्तानीका आधारमा मूल्य अभिवृद्धि कर रकमको १० प्रतिशतले हुने रकम उपभोक्तालाई फिर्ता गर्ने सम्बन्धी’ विषयमा अध्ययन गर्न गठित समितिको प्रतिवेदनले यस्तो निष्कर्ष निकालेको हो । सबै बिक्रेतासँग ग्राहकको बैंक खाता विवरण नहुने भएकाले विद्युतीय कार्डमार्फत भएका कारोबारमा भ्याट फिर्ता गर्न नसकिने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
कुनै समय थियो, जलविद्युत्को सेयर भनेपछि लगानीकर्ताको हानथाप हुन्थ्यो । लगानीकर्ताले केही नसोची सेयरका लागि आवेदन भर्थे । १० कित्ता सेयर परे पनि ठूलो सम्पत्ति जोडेको र नपरे गुमाएको अभास हुन्थ्यो ।
