१३.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: ४२०

इन्द्र अधिकारी

इन्द्र अधिकारी अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र सुरक्षा विज्ञ हुन् । उनको 'मिलिटरी एन्ड डेमोक्रेसी इन नेपाल' पुस्तकसमेत प्रकाशित रहेको छ ।

इन्द्र अधिकारीका लेखहरु :

धर्मको राजनीति : फुटाउ र राज गर !

पछिल्लो संविधानमार्फत नेपालले सनातन धर्म संस्कृतिको संरक्षण गर्ने तर राज्य आफैंले कुनै धार्मिक आस्था बोकेको समूहलाई मात्र सापेक्ष व्यवहार नगर्ने ‘…निरपेक्ष’ राज्यका रूपमा विश्वसामु नयाँ पहिचान बनाउँदै गएको छ । सन् २००६ को जनआन्दोलबाट आफ्नो धरातल गुमेपछि धर्मकै नाममा राज्यमा हालिमुहाली गर्दै आएका केही पुरातन शक्ति/समूहले देशभित्र यसबारे प्रश्न उठाउँदै आएको थियो । 

उपकुलपति एक्लैबाट सुधार असम्भव

त्रिभुवन विश्वविद्यालय (त्रिवि) को उपकुलपतिमा को र कस्तो व्यक्ति उपयुक्त होला भन्ने बहस अहिले सतहमा छ । निवर्तमान उपकुलपति धर्मकान्त बाँस्कोटाले त्रिविबाट बिदा हुँदै गर्दा विश्वविद्यालयका सवालमा केही प्रश्न खडा गरेकाले यसबारे बहसको सुरुआत भएको हो ।

दाहालको आशाकेन्द्रित एक वर्ष

संविधानले परिकल्पना गरेको संघीय संसद्को पहिलो पाँचवर्षे कार्यकाल पूरा भएसँगै दोस्रो कार्यकालका लागि भएको निर्वाचनपछि माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रधानमन्त्री भएको एक वर्ष भएको छ । दाहालले प्रधानमन्त्रीको शपथ लिँदै गर्दाको सरकारको ठूलो हिस्साका रूपमा रहेका नेकपा एमाले, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी लगायतका मन्त्रीहरू दुई महिना पनि काम नगरी बाहिरिएका थिए ।

भूकम्पपछि राहत र उद्धारको सवाल

पीडितहरूको आवश्यकता सम्बोधन होस्, दाताहरूको उदारता सदुपयोग होस् तर अलिकति पनि खेर नजाओस् भन्नेमा सरकार र सरोकारवाला सचेत रहन सके मात्र भूकम्पसृजित अहिलेको असामान्य अवस्थाबाट यथाशीघ्र पार पाउन सकिन्छ ।

महासचिव गुटेरेसको सन्देश र नेपाल

संयुक्त राष्ट्र संघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसको चारदिने भ्रमणको सन्दर्भ र सेरोफेरोमा यो हप्ता नेपालका सञ्चारजगत् र बौद्धिक समुदाय रुमलिन पुगे । उच्चस्तरीय भ्रमण र त्यसले जोड्न खोजेका एजेन्डाका सन्दर्भमा रहेर हेर्दा समग्र राष्ट्रले यसलाई दिन खोजेको महत्त्वलाई अन्यथा भन्न मिलेन । किनभने, भ्रमण केका लागि भनेर प्रश्न गर्न खोज्नेहरूका लागि नेपालीका तराईदेखि पहाड र उच्च हिमालसम्मको जनजीविकाका सवाललाई त्यसमा जोड्ने प्रयास भयो ।

वर्तमानको असहजता र निकास

नेपाल फेरि एक पटक इतिहासकै अप्ठ्यारो मोडमा देखिएको छ, तर आर्थिक या राजनीतिकभन्दा पनि अनर्गल प्रचार र भाष्य निर्माणका कारण । सूचकहरू हेर्दा न अर्थतन्त्र असाध्यै बिग्रिसकेको छ न त राजनीति नै । बजारमा रकम अभाव देखिइरहँदा ठूलो रकम केन्द्रीय बैंकमा मौजदात देखिनु अर्थतन्त्रमा व्यवस्थापनको चुनौती हो, संकट होइन ।

भ्रमणको आलोकमा नेपाल–चीन सम्बन्ध

सरकारको नेतृत्व सम्हालेदेखि नै प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालको चीन भ्रमण प्राथमिकताको सूचीमा थियो र नेपाली कूटनीतिमा चासो राख्नेहरूबीच प्रतीक्षारत पनि थियो । अहिले उनी चीन भ्रमणमा छन् र उनको यो भ्रमण चर्चाको शिखरमा छ ।

नेपालको कूटनीति : बीपीकाल र आज

नेपालको कूटनीतिका सन्दर्भमा विगतका १५ दिन महत्वपुर्ण रहे । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले अमेरिका भ्रमणलगत्तै उत्तरी छिमेकी राष्ट्र चीन भ्रमण गर्ने सन्दर्भमा चर्चा–परिचर्चा एकातिर थियो भने भारतले आयोजना गरेको जी–२० शिखर सम्मेलन अर्को ।

स्थानीयतामा आधारित शिक्षानीतिको खाँचो

भूकम्पपछि गाउँगाउँका विद्यालयका नयाँ तथा भव्य संरचना बने, बनिरहेका छन् । अधिकांश विद्यालयमा शिक्षकहरू दरबन्दी अनुरूप छन् । तर केही विद्यालयलाई अपवाद मान्दा अधिकांशमा विद्यार्थी अति न्यून छन् र घट्दै जाने यो अवस्थाले निरन्तरता पाउने देखिन्छ, किनकि बाल कक्षादेखि उच्च मावि गरी ६ देखि १० वटासम्म विद्यालय भएका कतिपय गाउँपालिकाका वडाहरूमा गर्भवती महिला केही वर्षअघिसम्म दर्जनौंमा हुनेमा आजकल १० जनासम्म पनि हुँदैनन् ।

भ्रष्टाचार : (अ)राजनीतिको गोटी

पछिल्लो समय नेपालमा सर्वाधिक चर्चामा रहेको विषय हो— भ्रष्टाचार, त्यो पनि राजनीतिक व्यक्तित्वहरूको संलग्नताको भ्रष्टाचार । दैनिक समाचारपत्रका पानाहरू नै को कहाँ संलग्न छ, को कसलाई बचाउन कहाँ कुन रूपमा बसिरहेको छ भन्नेजस्ता विषयले भरिएका छन् ।