कृषिसम्बन्धी नयाँ कानुनले भारतमा तरंग

यो विधेयकप्रति बढी हरियाणा, पन्जाब र पश्चिम बंगालका कुषकहरूले चर्को आक्रोश व्यक्त गरेका छन् ।

विधेयकलाई लिएर आइतबार राज्यसभामा ठूलो हंगामा भएको छ । विधेयकमाथि छलफलका क्रममा विपक्षी सांसदहरूले बेल घेरा गर्दै चर्को नाराबाजी गरेका थिए । त्यसपछि केही समयका लागि राज्यसभा स्थगित गरिएको थियो । पछि बैठक पुनः सुचारु भए पनि विपक्षीहरूले विरोध जारी राखेका थिए । विपक्षीहरूले राज्यसभामा बहुमत नभएका कारण विधेयकमा थप छलफल हुनुपर्ने माग गरेका थिए । तर, राज्यसभाका उपाध्यक्ष हरिवंश सिंहले विधेयकलाई निर्णयार्थ प्रस्तुत गरे र ध्वनि मतले पारित भएको घोषणा गरे । त्यसको विरोधमा विपक्षी तृणमूल कंग्रेसका नेता डेरेक ओ ब्रायनले उपाध्यक्षकै सामु पुगेर राज्यसभा सञ्चालनसम्बन्धी पुस्तिका च्यातेका थिए । ब्रायनले पछि ट्वीट गर्दै उपाध्यक्षको निर्णयलाई संसदीय लोकतन्त्रको क्रूर हत्याको संज्ञा दिएका छन् ।

राज्यसभाको घटनालाई सत्तारूढ भाजपाले भने दुःखद र लज्जास्पद भनेको छ । रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले विपक्षीहरूको राज्यसभाको विरोधलाई दुखद, दुर्भाग्यपूर्ण र लज्जास्पद भनेका छन् । विधेयकको विरोधमा रहेकाहरूले भने विधेयकलाई किसानको मृत्यु पत्रको संज्ञा दिएका छन् । त्यसैगरी भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) ले विपक्षीहरूले विधेयकलाई लिएर भ्रम सिर्जना गरेको आरोप लगाएको छ ।

तर, विपक्षीले दुवै विधेयक संघीयताको भावनाको विरुद्ध भएको समेत दाबी गरेका छन् । विपक्षी कंग्रेसका नेता राहुल गान्धीले मोदी सरकारले किसानको आय दुई गुणा बढाउने प्रतिबद्धताविपरीत किसान र मजदुरको आर्थिक शोषण गर्ने कानुन ल्याएको भन्दै सरकारको चर्को आलोचना गरेका छन् । ‘मोदीले किसानको आय दुई गुणा बढाउने वाचा गरेका थिए । तर मोदी सरकारले किसान र कृषक मजदुरको आर्थिक शोषण गर्नका लागि कालो कानुन ल्याउँदै छ । यो जमिनदारको नयाँ रूप हो र मोदीजीका केही नयाँ मित्र भारतका जमिनदार बन्नेछन्,’ गान्धीले ट्वीटमा लेखेका छन् ।

विधेयकमा भएको कृषि उपजसम्बन्धी नयाँ व्यवस्थाप्रति किसान संगठन र विपक्षीहरूको बढी आपत्ति रहेको छ । नयाँ विधेयक कृषकहरूले दर्ता भएका मन्डीबाहिर पनि आफूखुसी बेच्न पाउनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । त्यसले राज्यभित्र र राज्यबाहिर पनि किसानको उत्पादन बिक्रीको बाटो खुला गर्नेछ । यसले कृषकहरूका लागि लागत घटाउने र राम्रो मूल्य पाउने सम्भावना रहन्छ । तर, यसको विरोधमा रहेकाहरूले विधेयकमा गरिएको व्यवस्थाले राज्यहरूको मन्डीमार्फत हुने आम्दानी गुम्ने र अन्ततः किसानहरूले न्यूनतम मूल्य पनि नपाउने जिकिर गरेका छन् ।

साथै, नयाँ विधेयकले ठूलो कम्पनीहरूको वर्चस्व स्थापित गर्ने र त्यसले कालान्तरमा साना र गरिब किसानहरूलाई मर्कामा पार्ने दाबी गरिएको छ । त्यतिमात्र होइन, निजी क्षेत्रबाट मन्डीहरू खुल्ने र परम्परागत मन्डीहरू विस्थापित हुन गई किसानहरू कर्पोरेट र ठूला कम्पनीहरूमाथि निर्भर रहनुपर्ने परिस्थिति सिर्जना हुने पनि विरोधीहरूको दाबी छ । जसका कारण राज्यहरूको आम्दानी गुम्ने मात्र नभएर किसानहरूले समेत आफ्ना उत्पादनको न्यूनतम समर्थन मूल्यसमेत नपाउने उनीहरूको भनाइ छ । हरियाणा, पन्जाब, उत्तरप्रदेश, पश्चिम बंगाललगायतका राज्यहरूमा त्यहाँका सरकारलाई कृषि मन्डीहरूबाट राम्रो आम्दानी हुने गरेको छ ।

भाजपाले भने यसलाई ऐतिहासिक भन्दै यसबाट किसानको जीवनमा क्रान्तिकारी परिवर्तन आउने दाबी गरेको छ । नयाँ कानुन लागू भएपछि किसानहरूले आफूले चाहेको मूल्यमा आफना उत्पादन बेच्न पाउने दाबी गरेका छन् । विधेयकमा किसान र उनीहरूको भूमिको संरक्षण गर्ने प्रावधानहरू राखिएको जिकिर पनि सत्तारूढ पक्षले गरेको छ ।

साथै, उसले किसानहरूले अवरोधरहित हिसाबले आफ्ना उपजहरूलाई बजारमा पुर्‍याउन सक्ने र उचित मूल्य पनि पाउने दाबी गरेको छ ।

भाजपाले त्यस्तो दाबी गरे पनि विधेयकप्रति सत्तारूढ गठबन्धनभित्रै विवाद देखिएको छ । जसले गर्दा भाजपालाई असहज बनाएको छ । सत्तारूढ गठबन्धनको एक साझेदार शिरोमणि अकाली दलले विधेयकको चर्को विरोध गरेको हो । विधेयकप्रति असन्तुष्टि जनाउँदै दलका तर्फबाट मन्त्री रहेकी हरसिमरत कौर बादलले पदबाट राजीनामा दिइसकेका छन् । उनी पन्जाबका पूर्वउपमुख्यमन्त्री तथा शिरोमणि अकाली दलकी प्रमुख सुखबीर सिंह बादलकी पत्नी हुन् । कौरको राजीनामाले भाजपामाथि दबाब थप चर्किएको छ ।

विधेयकको विरोधमा विभिन्न स्थानमा प्रदर्शन र र्‍याली भएका छन् । हरियाणामा आइतबार तीन घण्टा चक्काजामसमेत गरिएको थियो । त्यसक्रममा राष्ट्रिय राजमार्गहरू ठप्प पारिएको थियो । हरियाणाको सोनिपत, हिसारलगायतका स्थानमा ठूलो संख्यामा किसानहरू सडकमा भेला भेला भएर सरकारविरुद्ध चर्को नाराबाजी गरेको भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले जनाएका छन् । त्यसैगरी कंग्रेसको युवा संगठनले ट्रेक्टर र्‍याली निकालेको छ । यसबीच पन्जाबका विभिन्न किसान संगठनहरूले २५ सेप्टेम्बरमा राज्य बन्दको घोषणासमेत गरेका छन् ।