कारागारभित्र ‘नाबालक’
सुर्खेत, रुकुम पश्चिम — सल्यानको बाग्चौरकी यमुना केसीले कर्तव्य ज्यान मुद्दामा जिल्ला कारागारमा सजाय भोगिरेहकी छन् । उनलाई जिल्ला अदालतले जन्मकैदको सजाय तोकेको छ । उनले त आफ्नो गल्तीको सजाय भोगिरहेकी छन् नै साथमा उनको २३ महिने छोरा कपिल पनि कारागारको कम्पाउन्डभित्र थुनिएका छन् । ‘घरमा पालनपोषण गर्ने कोही छैन,’ उनले भनिन्, ‘दूधे बच्चालाई अरूसँग पनि कसरी छोड्नु ?’ केसीसँगै कारागारमा बहुविवाहको सजाय भोगिरहेकी शान्ति परियारसँग २ वर्षीय बच्चा छन् ।
क्षमताभन्दा बढी कैदीबन्दी हुँदा सल्यान कारागारका अधिकांश कैदीबन्दी बरान्डामा सुत्न बाध्य छन् । ‘हामीलाई त सुत्न र खानको समस्या छ,’ कारागारका चौकीदार निमलाल विष्टले भने । उनले कारागारमा रहेका नाबालकमा बेलाबेलामा स्वास्थ्य समस्या देखिने गरेको बताए । कारागारका ८ वटा कोठामध्ये २ मा महिला र ६ वटामा पुरुषलाई राखिएको छ । ५ जनाको क्षमता रहेको महिला ब्लकमा २१ महिला बस्छन् भने १५ जना क्षमताको पुरुष व्लकमा ९८ पुरुषलाई राखिएको छ । पूर्वाधार अभावमा बालक कोचाकोच गरेर सुत्न बाध्य भएको उनले जानकारी दिए ।
रुकुम पश्चिमस्थित जिल्ला कारागारमा २ नाबालक छन् । उनीहरूले पनि बिनाकसुर कारागारमा अभिभावकसँगै सजाय भोगिरहेका छन् । महिला ब्लकमा रहेका दुवै बालकको उमेर ३/३ वर्ष भयो । एउटा बालक लागूऔषध मुद्दामा कैद सजाय भोगिरहेकी आमाका कारण कारागार छन् भने अर्को बालक बहुविवाहको मुद्दा लागेकी आमाका कारण कारागारमा थुनिएका हुन् । मुसीकोट नगरपालिका–१ की गाइने कामी लागूऔषधमा कारागार परेपछि उनको छोरा पनि उनीसितै कारागारमा छन् । चौरजहारी नगरपालिका–१४ की सीता ओलीले पनि बहुविवाहमा कारागार आउँदा बच्चालाई पनि सँगै ल्याएकी थिइन् ।
‘उनीहरूलाई बाहिरको संसार कस्तो छ भन्ने अझै थाहा छैन,’ अधिवक्ता गणेश हमाल भन्छन् । सानै उमेरमा जेलमा बस्दा उनीहरूमा पछि विभिन्न मानसिक समस्या पनि देखिने प्रदेश अस्पतालका बालरोग विशेषज्ञ डा. नवराज केसी बताउँछन् । ‘सन्तुलित भोजन, स्याहारसुसारलगायत कारण उनीहरूको स्वास्थ्य अवस्था पनि बाहिरका बच्चाहरूजस्तो हुँदै हुँदैन ।’
प्रकाशित : वैशाख २०, २०७९ ११:१६
