दिवा खाजा खाँदा काँकडभिट्टा माविका ३२ जना विद्यार्थी बिरामी

माविकै चमेनागृहमा खाजा खाइसकेपछि विद्यार्थीलाई झाडाबान्ता र पेट दुख्ने समस्या भएको थियो । विद्यार्थी भकाभक बिरामी पर्न थालेपछि विद्यालय प्रशासनले तत्काल उनीहरूलाई उपचारका लागि करिब ३० किलो मिटर टाढाको मेची अञ्चल अस्पताल पुर्‍याएको थियो । उनीहरू सबै खतरामुक्त रहेको उपचारमा संलग्न चिकित्सकले जनाए । ‘स्थिति सामान्य छ, घर पठाउँछौं’, ती चिकित्सकले भने ।

इलाका प्रहरी कार्यालय काँकडभिट्टाका डीएसपी ज्ञानकुमार महतोले खाजाका रूपमा अखाद्य वस्तु दिइएकाले विद्यार्थी अस्वस्थ भएका हुन् । उनले भने, ‘सडेगलेका तरकारी खाजाको रूपमा प्रयोग गरिएको छ, पानीमा पनि फोहोर देखियो ।’ सरकारले विद्यालयलाई दिवा खाजाको मेन्यु नै बनाएर पठाएको छ । तर उक्त मेन्युको बेवास्ता गर्दै जे पायो त्यही ख्वाउँदै आएका छन् । पौष्टिक तत्त्वयुक्त वस्तु मात्रै खाजाको रूपमा बालबालिकालाई दिनुपर्ने भए पनि अधिकांश विद्यालयले अखाद्य वस्तु नै बढी दिइरहेको पाइएको छ ।

चाउचाउ, बिस्कुट, दालमोठलगायतका पत्रु खानाखाजाको रूपमा दिइएको पाइएको छ । ‘यहाँ पनि सरकारी मेन्युअनुसारको खाजा दिइएको पाइएन’, डीएसपी महतोले भने, ‘अखाद्य वस्तु खाएकै कारण विद्यार्थी बिरामी परेको पाइयो ।’ खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण कार्यालयको एक टोलीले पनि चमेनागृहको अनुगमन गर्नुका साथै विद्यार्थीलाई ख्वाइएको खाजाको नमुना जाँचका लागि लगेको छ ।

चमेना गृहका सञ्चालक विद्यालयकै चौकीदार नारायण विष्टलाई थप अनुसन्धानका लागि हिरासतमा राखिएको प्रहरीले जनाएको छ । बिहीबार उनी आफैंले खाजाको रूपमा मटर छोला पकाएका थिए । केही विद्यार्थीले चना–चटपटे पनि खाएका थिए । खाएलगत्तै बालबालिकालाई सन्चो भएन । ‘अरू बेला पनि यस्तै खाजा दिइन्थ्यो, केही हुन्न थियो’, बिष्टले सफाइ दिँदै भने, ‘आज के कारणले बिरामी भए छक्क परेको छु ।’

विद्यालयका एक शिक्षकले बालबालिकाको स्वास्थ्यमाथि खेलबाड गर्ने अधिकार कसैलाई नभएको भन्दै विद्यालय प्रशासनले जिम्मेवारी लिनुपर्ने जनाए । स्थानीय फणीन्द्र घिमिरेले चमेनागृहले नानीबाबुलाई खाजासँगै फोहोर पानी दिएको दाबी गरे । केही दिनदेखि बाल्टीमा भरेर राखेको पानीमा लार्भाहरू पौडिरहेको देखिन्थ्यो । ‘खाजा त अखाद्य थियो नै, पानी पनि पिउनै नमिल्ने थियो’, घिमिरेले भने, ‘क्यान्टिनको चरम लापरबाहीका कारण विद्यार्थी अस्वस्थ भएका हुन् ।’

बालअधिकारकर्मी मणिकुमार लिम्बूले बालबालिकालाई खाजा ख्वाउने कुरामा अधिकांश विद्यालयमा लापर्बाह भएको दाबी गर्छन् । ‘बच्चाबच्चीलाई पौष्टिक खाना ख्वाउँदा उसको मानसिक र शारिरीक विकासमा सघाउ पुग्छ’, उनी भन्छन्, ‘जसले सिकाइ प्रक्रियामा पनि मद्दत पुग्छ ।’ उनका अनुसार बालबालिकाले खाने, पढ्ने र उनीहरूको सिकाइ प्रक्रिया प्रतिअभिभावक एवं शिक्षकहरू खासै संवेदनशील छैनन् । ‘परिणामस्वरूप यस्ता घटनाहरू दोहोरिरहन्छन्,’ लिम्बूले भने ।